Αλαλούμ με τα υποθηκοφυλακεία

Εννιά μήνες, από τον Ιούνιο του 2016, η κυβέρνηση προσπαθεί να ρυθμίσει το ζήτημα των υποθηκοφυλακείων, ωστόσο το μόνο που έχει καταφέρει είναι να δημιουργήσει αλαλούμ με το τι μέλλει γενέσθαι.

Ρεπορτάζ: Πωλίνα Βασιλοπούλου

Το ζήτημα ήρθε ξανά στην επικαιρότητα πριν από λίγες ημέρες, όταν η Ένωση Δικαστών και Εισαγγελέων διατύπωσε ενστάσεις για τις αλλαγές που επέρχονται στα υποθηκοφυλακεία με το σχέδιο νόμου για «Συμπληρωματικά μέτρα εφαρμογής του Κανονισμού (ΕΕ, ΕΥΡΑΤΟΜ) 1141/2014 περί ευρωπαϊκών πολιτικών κομμάτων και ιδρυμάτων, μέτρα επιτάχυνσης του κυβερνητικού έργου αρμοδιότητας Υπουργείου Εσωτερικών και άλλες διατάξεις». Τις ενστάσεις της η ΕΔΕ τις διατύπωσε με υπόμνημα που κοινοποίησε στον υπουργό Δικαιοσύνης, Σταύρο Κοντονή.

Τι προβλέπει το ν/σ
Με το επίμαχο νομοσχέδιο προβλέπεται, συγκεκριμένα, η μετατροπή σε έμμισθα για όσα άμισθα υποθηκοφυλακεία συντρέχει «περίπτωση θανάτου ή για οποιονδήποτε λόγο οριστικής αποχώρησης του υποθηκοφύλακα από την υπηρεσία». Μεταξύ άλλων προβλέπεται ότι σε περίπτωση μετατροπής ειδικού αμίσθου υποθηκοφυλακείου σε έμμισθο και σε περίπτωση που καθήκοντα προϊσταμένου ασκεί υπάλληλος που δεν ανήκει στην κατηγορία ΠΕ (πτυχιούχος νομικής), η καταχώρηση πράξης ή απόφασης που έχει σχέση με την σύσταση, μεταβίβαση ή κατάργηση εμπραγμάτων δικαιωμάτων στα βιβλία μεταγραφών διενεργείται από ειρηνοδίκη, που υπηρετεί εντός της ειρηνοδικειακής περιφέρειας στην οποία ανήκει το υποθηκοφυλακείο και ο οποίος ορίζεται με πράξη του διευθύνοντος το Ειρηνοδικείο.
Ωστόσο, αυτή η νομοθετική ρύθμιση συναντά την αντίδραση της ΕΔΕ καθώς, όπως επεσήμανε στο υπόμνημά της, η ανωτέρω διάταξη είναι κατά τη γνώμη των δικαστών ιδιαιτέρως προβληματική, καθόσον πέραν της ιδιαίτερης περιπλοκότητας του ελέγχου των πράξεων (ιδίως στα υποθηκοφυλακεία που λειτουργούν και ως κτηματολογικά γραφεία), για τα οποία απαιτείται σταθερή και μόνιμη απασχόληση αρμοδίου υποθηκοφύλακα και όχι περιστασιακή ενός αναπληρωτή (για αόριστο χρόνο), η συγκεκριμένη ανάθεση αρμοδιότητας, εκφεύγει κατ’ αρχήν του δικαιοδοτικού έργου των ειρηνοδικών, τυγχάνει δε αντισυνταγματική (σ.σ. επικαλούνται το άρθρο 89 παρ. 3 εδάφιο 1 του Συντάγματος, όπου αναφέρεται ότι «η ανάθεση διοικητικών καθηκόντων σε δικαστικούς λειτουργούς απαγορεύεται»).
Παράλληλα, η ΕΔΕ γνωστοποίησε στον υπουργό Δικαιοσύνης ότι, με βάση το ισχύον νομοθετικό καθεστώς, τους άμισθους υποθηκοφύλακες σε περίπτωση κωλύματος ή οριστικής αποχώρησης αναπληρώνουν πρωτίστως οι συμβολαιογράφοι και στην πράξη μέχρι τώρα σπανίως οι ειρηνοδίκες αναπλήρωσαν υποθηκοφύλακες, προσθέτοντας παράλληλα πως «οι ειρηνοδίκες τα τελευταία χρόνια είναι επιφορτισμένοι με ιδιαίτερα αυξημένα καθήκοντα, (εκουσία δικαιοδοσία, υπερχρεωμένα νοικοκυριά κ.λπ.), λόγος μάλιστα και για τον οποίο κρίθηκε αναγκαία η αύξηση των οργανικών θέσεων και η τοποθέτηση το αμέσως προηγούμενο έτος, 194 νέων ειρηνοδικών, προς αντιμετώπιση του ιδιαίτερου φόρτου εργασίας και την όσο το δυνατόν εύρυθμη λειτουργία των Ειρηνοδικείων».

Έκτακτη ρύθμιση από Κοντονή
Σημειώνεται πως ο κ. Κοντονής στις αρχές Φεβρουαρίου είχε προαναγγείλει έκτακτη νομοθετική ρύθμιση, η οποία θα επιλύει το μείζον πρόβλημα της αδυναμίας λειτουργίας άμισθων υποθηκοφυλακείων, δίνοντας τη δυνατότητα μετατροπής άμισθων υποθηκοφυλακείων, που σήμερα λειτουργούν μέσω αναπλήρωσης από συμβολαιογράφους (ενδεικτικά: Πύργου, Αμαλιάδας, Περιστερίου, Ν. Ιωνίας κ.λπ.), σε έμμισθα.
Όπως τόνιζε τότε για το ζήτημα ο υπουργός Δικαιοσύνης, πρόκειται να εκδοθεί Προεδρικό Διάταγμα με πρόταση των υπουργών Δικαιοσύνης, Διαφάνειας και Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, Οικονομικών και Διοικητικής Ανασυγκρότησης. Με το ίδιο Π.Δ. θα ορίζεται η έδρα του υποθηκοφυλακείου, θα συνιστώνται οι οργανικές θέσεις, θα καθορίζονται οι κατηγορίες και οι κλάδοι στους οποίους αυτές θα κατανέμονται και θα επιλύονται ζητήματα μετάβασης στο νέο καθεστώς, όπως η άσκηση των καθηκόντων προϊσταμένου υποθηκοφυλακείου από πτυχιούχο Νομικής ή, εφόσον δεν υπάρχει, από ειρηνοδίκη, τηρουμένης της οικείας νομοθεσίας. Παράλληλα, σύμφωνα με το υπουργείο Δικαιοσύνης για το προσωπικό του υποθηκοφυλακείου που μετατρέπεται σε έμμισθο, προβλέπεται η τοποθέτησή του σε προσωποπαγείς θέσεις, με σχέση εργασίας ιδιωτικού δικαίου αορίστου χρόνου, με ταυτόχρονη δέσμευση κενών οργανικών θέσεων αντίστοιχης κατηγορίας των τυπικών προσόντων των υπαλλήλων.
Η όλη αναστάτωση για το θέμα των υποθηκοφυλακείων έχει αρχίσει από το καλοκαίρι του 2016 όταν ο πρώην υπουργός Δικαιοσύνης, Νίκος Παρασκευόπουλος, έθεσε σε δημόσια διαβούλευση σχέδιο νόμου με τίτλο «Αναδιοργάνωση των Υποθηκοφυλακείων της χώρας». Με το επίμαχο σχέδιο νόμου προβλεπόταν η ίδρυση συνολικά 41 νέων έμμισθων υποθηκοφυλακείων και η κατάργηση των άμισθων.