«Ασημένια» οικονομία…

Η Ευρώπη γερνάει και σε λίγα χρόνια τον χαρακτηρισμό «Γηραιά Ήπειρος» δεν θα τον επιβεβαιώνει απλώς για τη μακρά ιστορία της αλλά επειδή θα είναι κυριολεκτικά μία ήπειρος γερόντων. Μόνο που οι συνθήκες για τα άτομα μεγαλύτερης ηλικίας δεν θα μοιάζουν σε τίποτα με τις σημερινές, καθώς η ιατρική προοδεύει, ενώ όλοι οι κλάδοι της οικονομίας αναμένεται μέσα στα επόμενα χρόνια να προσαρμοστούν στο νέο περιβάλλον, δημιουργώντας τεράστιες ευκαιρίες για νέες τεχνολογίες, καινοτόμες εφαρμογές και ειδικότητες.

Του Μιχάλη Κωτσάκου

Βάσει των παραπάνω δεδομένων το «Δίκτυο για την Μεταρρύθμιση σε Ελλάδα κι Ευρώπη» έκανε μία μελέτη για το πώς μπορεί μία χώρα να εκμεταλλευτεί αυτή τη γήρανση του πληθυσμού της Ευρώπης με την αποκαλούμενη «silver economy» (ασημένια οικονομία ή οικονομία της τρίτης ηλικίας).

Με τον όρο silver economy καλύπτονται μια σειρά διαφορετικών αλλά συνδεδεμένων μεταξύ τους θεμάτων, που αφορούν την ποιότητα ζωής, την ένταξη (ξανά και δυναμικά) στην κοινωνία και τη συμμετοχή στην οικονομική των ατόμων της τρίτης ηλικίας. Τη μελέτη επιμελήθηκε ως συνήθως ο διευθυντής του Δικτύου, Γιάννης Μαστρογεωργίου, ο οποίος ειδικεύεται σε τέτοιες πρωτοποριακές μελέτες.

Η ιδέα της «ασημένιας οικονομίας» διερευνά την πορεία της γήρανσης και των ευκαιριών που προσφέρει, οι οποίες θα έχουν επίπτωση μελλοντικά στη διαμόρφωση διαφόρων πολιτικών, όπως αυτές που αφορούν στο δομημένο περιβάλλον (κατοικίες με διευκολύνσεις για ηλικιωμένους), στην απασχόληση της ηλικίας 50+, στη δια βίου μάθηση και στην ιατρική φροντίδα και πρόληψη ασθενειών.

Επιπλέον, αναζητά τρόπους ενσωμάτωσης των νέων τεχνολογιών (εξ αποστάσεως παρακολούθηση υγείας, έξυπνα σπίτια, οχήματα άνευ οδηγού, και ρομποτικές εφαρμογές φροντίδας) και χρήσης αυτών ώστε να υπάρξει μείωση των δαπανών που σχετίζονται με την γήρανση του πληθυσμού και να βελτιωθεί η ζωή των πολιτών μεγαλύτερης ηλικίας ενώ ταυτόχρονα θα στηρίζεται η οικονομία.

Αν και γενικώς η γήρανση του πληθυσμού δημιουργεί προβλήματα, ταυτοχρόνως προσφέρει και ευκαιρίες. Το Euromonitor προβλέπει ότι παγκοσμίως, μέχρι το 2020, η αγοραστική δύναμη των ατόμων ηλικίας 60+ θα φθάσει τα 15 τρισ. δολάρια. Αντιστοίχως προβλέπεται ότι οι ετήσιες κρατικές δαπάνες λόγω ηλικίας για τα γηραιότερα άτομα (σήμερα περίπου 20% του ΑΕΠ στην ΕΕ) θα αυξηθούν κατά 1,8 % έως το 2060.

Περισσότερες ευκαιρίες
Για τα ίδια τα άτομα μεγαλύτερης ηλικίας, η αύξηση του προσδόκιμου ζωής και το γεγονός ότι θα αντιπροσωπεύουν ένα συνεχώς μεγαλύτερο τμήμα του πληθυσμού τους δίνει ένα πιο σημαντικό ρόλο στην κοινωνία και στην οικονομία. Όσοι επιθυμούν και έχουν τις ικανότητες μπορούν να ελπίσουν σε καλύτερες ευκαιρίες παραμονής επί μακρότερο στην αγορά εργασίας, υποστηριζόμενοι από περισσότερες επιλογές ευέλικτης συνταξιοδότησης, χώρους εργασίας καλύτερα διαμορφωμένους , προγράμματα δια βίου μάθησης και δράσεις καταπολέμησης των ηλικιακών διακρίσεων.

Οι νέες και αναδυόμενες τεχνολογίες, για παράδειγμα οι κυτταρικές θεραπείες, η παρακολούθηση της υγείας, η προληπτική ιατρική, τα οχήματα άνευ οδηγού (driverless vehicles) είναι σε θέση να βοηθήσουν τα άτομα μεγαλύτερης ηλικίας να συνεχίσουν να είναι ενεργά και υγιή και αυτό θα τους επιτρέψει να παραμείνουν δραστήρια στην αγορά εργασίας. Αυτές οι καινοτομίες μπορούν να ενδυναμώσουν και να κάνουν πιο ανεξάρτητα τα άτομα μεγαλύτερης ηλικίας ώστε να φροντίζουν τα ίδια την υγεία τους και να είναι πλήρως ενταγμένα στην κοινωνία, για παράδειγμα συνεχίζοντας να ζουν και να ταξιδεύουν ανεξάρτητα. Η τεχνολογία μπορεί επίσης να βελτιώσει την παροχή φροντίδας προς τα άτομα αυτά, σε μία μεταγενέστερη φάση της ζωής τους, μέσα από καινοτόμες εφαρμογές τηλε-φροντίδας (telecare) ή ακόμα και με την χρήση ρομποτικών εφαρμογών φροντίδας (care robots).

Σύμφωνα με την Ε.Ε. οι Ευρωπαίοι άνω των 65 ετών έχουν ήδη μία αγοραστική ισχύ άνω των 3 τρισ. ευρώ και αυτή η κατηγορία της αγοράς συνεχώς μεγαλώνει. Δεδομένου ότι ο αριθμός των ατόμων μεγαλύτερης ηλικίας συνεχώς αυξάνει, θα αυξάνει αντιστοίχως και ο αριθμός των ατόμων με αναπηρίες οι οποίες έχουν σχέση με την ηλικία. Συνεπώς η αγορά τροφίμων και υπηρεσιών θα ελαχιστοποιείται ενώ ο τομέας διαχείρισης και άμβλυνσης των εν λόγω διαταραχών θα μεγαλώνει. Το Euromonitor προβλέπει ότι η συνολική αγοραστική δύναμη των ατόμων ηλικίας 60 και άνω θα φθάσει το 2020 τα 15 τρισ. δολάρια.

Φροντίδα εξ αποστάσεως και παρακολούθηση υγείας
Η Tηλε-φροντίδα και τηλε-υγεία που δίνουν τη δυνατότητα παρακολούθησης της υγείας και παροχής φροντίδας από απόσταση, μπορούν να βοηθήσουν σημαντικά τα άτομα να ζήσουν ανεξάρτητα για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα ενώ ταυτόχρονα εκλογικεύουν τις επιπλέον δαπάνες που επιφέρει η γήρανση του πληθυσμού.

Μια έκθεση αξιολόγησης για την Ε.Ε. αναφέρει ότι η φροντίδα υγείας μέσω εφαρμογών κινητών συσκευών (mhealth) «αν προωθείτο η υιοθέτηση τους, θα μπορούσε να επιφέρει εξοικονόμηση 99 δισ. ευρώ από τις δαπάνες υγείας και να συνεισφέρει κατά 93 δισ. ευρώ στο ΑΕΠ της ΕΕ για το 2017».

Σύμφωνα με μία έκθεση, οι παραδοσιακές λύσεις τηλε-φροντίδας (προσαρτώμενα στο χρήστη συστήματα συναγερμού) έχουν τους περισσότερους χρήστες, με 4,55 εκατομμύρια πολίτες να κάνουν χρήση τους σήμερα στην Ε.Ε.. Ήδη αναπτύσσεται μία αγορά για πιο εξεζητημένες συσκευές που είναι σε θέση να ενεργοποιούν έναν αυτόματο συναγερμό και να παρακολουθούν δεδομένα σχετικά με την υγεία (telehealth) σε περιπτώσεις όπως χρόνια καρδιακή ανεπάρκεια, διαβήτης ή άσθμα.

Η Δ’ Βιομηχανική Επανάσταση και η Ρομποτική διαμορφώνουν μία νέα πραγματικότητα που αλλάζει τις κοινωνικές αξίες και τον τρόπο συμπεριφοράς της οικογένειας. Οι ευκαιρίες όχι μόνο υπάρχουν, αλλά συνεχώς παράγονται και καινούργιες. Σχέδιο χρειάζεται και τόλμη…