Εφαλτήριο αντεπίθεσης τα stress test

Τα stress test των τραπεζών ήταν καλά και στο Μαξίμου πήραν βαθιά ανάσα, καθώς τα καλά νέα της περασμένης Κυριακής δίνουν το δικαίωμα στη δικομματική κυβέρνηση να στηρίξει την πολιτική αντεπίθεσή της σε μία περίοδο που είναι στριμωγμένη στην γωνία από την πίεση που της ασκούν η τρόικα, οι εταίροι, οι αγορές, αλλά και το σαφές δημοσκοπικό προβάδισμα του ΣΥΡΙΖΑ.

 

Του Μιχάλη Κωτσάκου

 

Όλα αυτά προσπαθεί να τα διαχειριστεί το Μαξίμου και τα αποτελέσματα των stress test των τραπεζών προσφέρoυν μία πρώτης τάξεως ευκαιρία στην κυβέρνηση να στήσει ένα νέο αφήγημα, με προφανή στόχο να εκλεγεί νέος Πρόεδρος της Δημοκρατίας τον Φεβρουάριο. Αλλά ακόμη κι αν τελικά δεν βρεθεί ο μαγικός αριθμός των 180 βουλευτών που χρειάζονται για να εκλεγεί ο διάδοχος του Κάρολου Παπούλια, είναι κάτι παραπάνω από βέβαιο πλέον ότι ο Αντώνης Σαμαράς και η Ν.Δ. θα ποντάρουν στην εκλογική μάχη στη θωράκιση της οικονομίας και την αισιοδοξία που υπάρχει για το μέλλον.

Τα ενθαρρυντικά αποτελέσματα από τα τραπεζικά stress test δεν αρκούν από μόνα τους για να ξεφύγει η κυβέρνηση από τα… σκοινιά, ωστόσο τα 11 δισ. ευρώ που υπάρχουν στο Ταμείο Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας (ΤΧΣ) δίνουν ένα επιπλέον διαπραγματευτικό όπλο στον πρωθυπουργό για να διαχειριστεί την πίεση των τροϊκανών, αλλά και να επιτύχει να ανοίξει επιτέλους η συζήτηση για τη βιωσιμότητα του ελληνικού χρέους. Όλα θα κριθούν στην κρίσιμη Σύνοδο Κορυφής στις 18 Δεκεμβρίου, ενώ στη συνεδρίαση του Eurogroup στις 8 Δεκεμβρίου οι κυβερνητικοί εταίροι ελπίζουν ότι οι εταίροι θα έχουν ανάψει το «πράσινο φως».

Μέχρι τότε η κυβέρνηση θα πρέπει να έχει ξεμπερδέψει με την αξιολόγηση της τρόικας, να έχει δημιουργηθεί η πιστοληπτική γραμμή στήριξης, δίχως νέα μέτρα, και φυσικά να έχει κατανοήσει η κοινωνία τη σημασία των ρυθμίσεων για τις οφειλές σε εφορία και ασφαλιστικά ταμεία. Ο βασικός στόχος τους είναι να ολοκληρωθεί η αξιολόγηση της τρόικας έως τις 20 Νοεμβρίου, ενώ προβλέπεται από έμπειρους παράγοντες ότι θα τεθεί στο τραπέζι και το «μαξιλάρι» των 11 δισ. ευρώ από το ΤΧΣ. Αντικείμενο συζήτησης ενδέχεται να είναι το συγκεκριμένο ποσό και κυρίως λόγω των ενστάσεων της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας, της προοπτικής να χρησιμοποιηθεί, λόγω των περιορισμένων έως μηδενικών κεφαλαιακών αναγκών των τραπεζών, για δημοσιονομικούς σκοπούς και συγκεκριμένα, προς ελάφρυνση του χρέους. Η κυβέρνηση παρασκηνιακά προσπαθεί, εδώ και καιρό, να εξασφαλίσει το «πράσινο φως», ώστε το ποσό των 11 δισ. ευρώ που αποτελεί έναν σημαντικό «κουμπαρά» να δύναται να το αξιοποιήσει κατά το δοκούν, μια κίνηση όμως που χρειάζεται και τη σύμφωνη γνώμη των θεσμικών πιστωτών.

 

Η διαπραγμάτευση

Σε ό,τι αφορά τη διαπραγμάτευση με την τρόικα, η κυβέρνηση θα επιχειρήσει να μετατεθεί η όποια συζήτηση για το ασφαλιστικό μετά την προεδρική εκλογή και θεωρείται αναπόφευκτη η συζήτηση και άρα η επίτευξη συμφωνίας, έστω και με μικρές υποχωρήσεις, σε άλλα θέματα, όπως τις αλλαγές στα εργασιακά (lock out, συνδικαλιστικό νόμο και ομαδικές απολύσεις), τις τελικές ρυθμίσεις για τα κόκκινα δάνεια, το νέο μισθολόγιο στο Δημόσιο και τους πλειστηριασμούς της πρώτης κατοικίας.

Οι Αντώνης Σαμαράς και Ευάγγελος Βενιζέλος δεν επιθυμούν σε καμία περίπτωση η συμφωνία για την προληπτική γραμμή στήριξης να έχει χαρακτηριστικά «μνημονίου», καθώς κάτι τέτοιο θα έπληττε καίρια το κεντρικό κυβερνητικό επιχείρημα περί τέλους της μνημονιακής εποχής. Και οι δυο κυβερνητικοί εταίροι αναγνωρίζουν ότι, εάν δεν διαμορφωθεί ευνοϊκό κλίμα στην οικονομία και στην κοινωνία, δεν μπορεί να υπάρξει και θετικό περιβάλλον για την ευόδωση της κυβερνητικής προσπάθειας για τη συγκρότηση της προεδρικής εκλογής.

Πάντως όλο και περισσότεροι κυβερνητικοί παράγοντες ομιλούν ότι υπάρχει ένα «50ήμερο φωτιάς» με απώτερο όριο τη 18η Δεκεμβρίου. Τότε όπου αναμένεται να δοθεί η τελική μορφή στον «κουμπαρά» και θα κλείσει το κεφάλαιο «μνημόνια» – υπό την προϋπόθεση ότι θα έχει ολοκληρωθεί επιτυχώς η αξιολόγηση από την τρόικα. Εάν η συμφωνία για την προληπτική γραμμή στήριξης έχει χαρακτηριστικά «μνημονίου», η κυβέρνηση δεν θα μπορεί να υποστηρίξει το τέλος της μνημονιακής εποχής. Η διαπραγμάτευση με τους δανειστές βρίσκεται σε εξέλιξη και «τίποτα δεν έχει κλείσει», όπως τόνισε δύο φορές ο Αντ. Σαμαράς από τις Βρυξέλλες, μετά την ολοκλήρωση της τελευταίας Συνόδου Κορυφής. Εάν το κλείσιμο της αξιολόγησης σφραγιστεί από επώδυνες ή αντιδημοφιλείς αποφάσεις, το επιχείρημα περί «τέλους των μνημονίων» θα εξασθενίσει – έως και εξαφανισθεί.

Από τις μέχρι τώρα συζητήσεις προκύπτει ότι μόνο το ασφαλιστικό έχει… ελπίδες να μετατεθεί για «μετά την άνοιξη», ενώ οι αλλαγές στα εργασιακά (lock out, συνδικαλιστικός νόμος, ομαδικές απολύσεις), οι τελικές ρυθμίσεις για τα κόκκινα δάνεια, οι πλειστηριασμοί πρώτης κατοικίας και το νέο μισθολόγιο στο Δημόσιο θα κλείσουν τώρα, δηλαδή με την επιστροφή της τρόικας στην Αθήνα την ερχόμενη εβδομάδα.

Πάντως, στην κυβέρνηση είδαν πολύ θετικά τις διαρροές κύκλων του ΔΝΤ και της ΕΚΤ, οι οποίοι προκρίνουν την ανάγκη δέσμευσης απέναντι στη νέα συμφωνία όχι μόνο της σημερινής κυβέρνησης, αλλά όποιας κυβέρνησης συμπέσει χρονικά με τη διάρκεια του «προληπτικού προγράμματος». Δηλαδή, δεν είναι απίθανο να ζητηθεί και η υπογραφή εκ μέρους του ΣΥΡΙΖΑ, κάτι που έχει αποκλείσει βέβαια η Κουμουνδούρου.

 

Οι σκόπελοι με τον «κουμπαρά» τού ΤΧΣ

Όπως προαναφέρθηκε,  στην κυβέρνηση ποντάρουν πολλά στον κουμπαρά των 11 δισ. ευρώ που υπάρχουν στο ΤΧΣταθερότητας. Και αυτό διότι ελπίζουν ότι αυτό το ποσό θα μπορέσει να το χρησιμοποιήσει κατά το δοκούν. Μόνο που για να φθάσουμε ως εκεί υπάρχουν σκόπελοι.

Κατ’ αρχάς υπάρχει η ΕΚΤ, η οποία ζητά διασφαλίσεις και την τρόικα να θέτει, σύμφωνα με πληροφορίες, στο επίκεντρο το ζήτημα «κόκκινα δάνεια» αλλά και το θέμα «πολιτική αστάθεια». Η αποδέσμευση του «μαξιλαριού» του ΤΧΣ συνδέεται και με τις ίδιες τις τράπεζες. Με την αμυντική θέση της ΕΚΤ για τη χρήση των κεφαλαίων στη λογική ότι θα πρέπει οι ελληνικές τράπεζες να εξαντλήσουν προηγουμένως τα προγράμματα κάλυψης των κεφαλαιακών τους αναγκών με ίδια μέσα (ΑΜΚ, πωλήσεις assets κ.λπ.) και, αφού αυτό ολοκληρωθεί, να επανεξεταστεί η χρήση των αποθεμάτων του ΤΧΣ.

Συνδέεται με κινήσεις εκτός του τραπεζικού κλάδου, όπως αναφέρουν αρμόδιες πηγές:

# Η ρύθμιση για τα κόκκινα δάνεια, που ακόμη αποτελεί μήλον της έριδος με την τρόικα, θα κρίνει –αναφέρουν– και τις μελλοντικές κεφαλαιακές ανάγκες των τραπεζών.

# Η πολιτική αστάθεια προβληματίζει, το ίδιο και η μορφή που θα έχει η διαπραγμάτευση για το μνημόνιο που θεωρείται προαπαιτούμενο των τελικών αποφάσεων ως ένδειξη αποφασιστικότητας της κυβέρνησης, με την ελληνική πλευρά να επιχειρεί σύμφωνα με πληροφορίες «προέγκριση» για να μπορέσει να περάσει από τη Βουλή τους νέους εφαρμοστικούς.

Πάντως, στην κυβέρνηση εκφράζουν την αισιοδοξία τους ότι τελικά θα πειστούν οι δανειστές για το δίκαιον του αιτήματος της χώρας μας σε ό,τι αφορά τα χρήματα που υπάρχουν στο ΤΧΣ. Χαρακτηριστικά, ο πρωθυπουργός ανέφερε ότι «τα τεστ αντοχής των ελληνικών τραπεζών ξεπέρασαν κάθε προσδοκία», ενώ ο αντιπρόεδρος της κυβέρνησης προανήγγειλε καλύτερες προβλέψεις μελέτης βιωσιμότητας του ελληνικού δημοσίου χρέους. Ο ΥΠ.ΟΙΚ. Γκίκας Χαρδούβελης χαρακτήρισε «εξαιρετικά σημαντικό το γεγονός ότι διατηρούνται αδιάθετα τα αποθέματα των 11,4 δισ. του Ταμείου Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας».

 

 

Αυξάνονται οι ελπίδες για τη διευθέτηση του χρέους

 

«Ξεπεράσαμε ένα ακόμα εμπόδιο στον δρόμο για την έξοδο από την κρίση. Κοιτάζουμε πλέον το επόμενο». Με αυτά τα λόγια υψηλόβαθμος κυβερνητικός παράγοντας εξέφραζε την ικανοποίησή του για τα καλά αποτελέσματα των ελληνικών συστημικών τραπεζών, προσδιορίζοντας τον επόμενο στόχο του Μεγάρου Μαξίμου βάσει του συμφωνημένου σχεδιασμού. Και αυτός ο στόχος δεν είναι άλλος από την άμεση ολοκλήρωση των διαπραγματεύσεων με την τρόικα, η οποία φτάνει στην Αθήνα στις αρχές Νοεμβρίου. Παρ’ όλα αυτά, τα ανοιχτά μέτωπα είναι αρκετά.

Η τελική συμφωνία, όμως, είναι βασική προϋπόθεση, αναγνωρίζει η ίδια πηγή, για να ανοίξει ο δρόμος για τον ταυτόχρονο τερματισμό των δύο προγραμμάτων (Ευρώπης και ΔΝΤ) στο τέλος του έτους, καθώς και για τη συγκεκριμενοποίηση του οράματος της μεταμνημονιακής εποχής. Στην κυβέρνηση εκτιμούν ότι η θετική αξιολόγηση των τραπεζών δίνει το πράσινο φως ώστε να επιστραφεί το κρατικό χρήμα. Όπως ανέφεραν χαρακτηριστικά κύκλοι του υπουργείου Οικονομικών, «η διευρυμένη συμμετοχή του ιδιωτικού τομέα στις τράπεζες επιτρέπει τη σταδιακή επιστροφή των ποσών που έχει δανειστεί από το ελληνικό Δημόσιο και συνεπώς τη σημαντική μείωση του δημοσίου χρέους».

Την κυβερνητική αισιοδοξία πάντως αμφισβητεί έντονα ο ΣΥΡΙΖΑ, ο οποίος κάνει λόγο για «νέα μνημονιακή θηλιά λιτότητας στην οικονομία και την κοινωνία» και για συνέχεια μέχρι τέλους του «μνημονιακού εγκλήματος». Η Κουμουνδούρου επιμένει στο αίτημά της για άμεσες εκλογές, προκειμένου η κυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ «να καταργήσει τα μνημόνια και να διαπραγματευτεί τα συμφέροντα της χώρας».

 

 

Εντείνεται η πολιτική διαπραγμάτευση το επόμενο διάστημα

 

Στο επόμενο διάστημα θα ενταθεί η πολιτική διαπραγμάτευση από τον Αντώνη Σαμαρά με στόχο την οριστικοποίηση του πλαισίου της επόμενης, μετά το μνημόνιο, ημέρας. Ο πρωθυπουργός όπως και ο αντιπρόεδρος της κυβέρνησης γνωρίζουν καλά ότι μία θετική συμφωνία για την επόμενη ημέρα, μία συμφωνία δηλαδή που δεν θα θυμίζει μνημόνιο, θα αποτελέσει βασικό στοιχείο για να ξεπεραστούν τα όποια αγκάθια στη συμφωνία με την τρόικα.

Τα αγκάθια δεν λείπουν, αφού στην τελευταία ουσιαστικά αξιολόγηση του προγράμματος το ΔΝΤ εμφανίζεται να επιμένει ειδικά σε ασφαλιστικό και εργασιακά, ενώ και οι Ευρωπαίοι δεν επιθυμούν να αφήσουν εκτός αξιολόγησης ολόκληρα κεφάλαια, όπως το ασφαλιστικό. Οι δύο πλευρές βρίσκονται σε ανοικτή γραμμή, καθώς η ανταλλαγή e-mail είναι συνεχής, ωστόσο σε πολλά σημεία η απόκλιση παραμένει μεγάλη, με το ενδιαφέρον να επικεντρώνεται σε ασφαλιστικό, εργασιακά, δημόσιο (απολύσεις, μισθολόγιο) και το δημοσιονομικό, κυρίως μετά τις ρυθμίσεις οφειλών και τη μείωση σε φόρο πετρελαίου και ειδική εισφορά στην οποία προχώρησε, χωρίς συμφωνία της τρόικας, η κυβέρνηση.

Στα εργασιακά, η απαίτηση του ΔΝΤ για αλλαγές στο πλαίσιο των ομαδικών απολύσεων αλλά και της διαδικασίας λήψης απόφασης για απεργία (από το 50% +1 των εγγεγραμμένων μελών) προκαλούν πονοκέφαλο στην ελληνική πλευρά. Για το lock-out, η λύση μοιάζει να έχει βρεθεί στην επιτάχυνση των δικαστικών διαδικασιών που και σήμερα προβλέπονται. Για τα υπόλοιπα όμως, η απόσταση παραμένει. Η Αθήνα δεν θέλει να δώσει τις ομαδικές απολύσεις, επικαλούμενη και τα στοιχεία του ILO. Για τον συνδικαλιστικό νόμο συζητά τη μείωση των αδειών για τους συνδικαλιστές αλλά και μεγαλύτερη διαφάνεια στα οικονομικά των συνδικάτων, ενώ προτείνει και αύξηση του χρόνου προειδοποίησης για την κήρυξη απεργίας, αντί της ψηφοφορίας που ζητά το ΔΝΤ.

Το Δημόσιο αποδεικνύεται, εκ νέου, ναρκοπέδιο για την κυβέρνηση, που εφόσον υλοποιήσει όσα προβλέπονται στη συμφωνία με την τρόικα θα πρέπει να ολοκληρώσει τον κύκλο των απολύσεων (περίπου 5.000 εκκρεμούν) αλλά και να προχωρήσει σε αλλαγή του μισθολογίου, με μειώσεις για τους μη έχοντες προσόντα. Το ΠΑΣΟΚ εμφανίζεται αρνητικό στο ζήτημα του μισθολογίου, ενώ για τις απολύσεις ο Ανδρέας Λοβέρδος (διαθέσιμοι από ΑΕΙ και ΤΕΙ) και ο Μιχάλης Χρυσοχοΐδης (απολύσεις από αστικές συγκοινωνίες) προβάλλουν ισχυρές αντιστάσεις. Το ζήτημα θα κλείσει μεταξύ Σαμαρά και Βενιζέλου.

Στο ασφαλιστικό, πάλι, ΠΑΣΟΚ και Ν.Δ. ομονοούν. Επικαλούνται το νέο καθεστώς που τίθεται σε ισχύ από την 1η Ιανουαρίου 2015 και τις αναλογιστικές μελέτες και ζητούν οι όποιες αλλαγές να εξεταστούν το φθινόπωρο του 2015. Η τρόικα μπορεί να υποχωρεί στο ζήτημα του ύψους των συντάξεων, όμως επιμένει στην ανάγκη αύξησης του ελάχιστου αριθμού ενσήμων για την κατώτατη σύνταξη από τα 15 στα 20 έτη.

 

Έκτακτη συνάντηση

Στο πλαίσιο της πολιτικής διαπραγμάτευσης είναι και η έκτακτη συνάντηση του Γκίκα Χαρδούβελη με τον Βόλφρανγκ Σόιμπλε την Τετάρτη το απόγευμα στο περιθώριο φόρουμ του ΟΟΣΑ που πραγματοποιήθηκε στη γερμανική πρωτεύουσα. Στη συνάντηση συζητήθηκε η πορεία της αξιολόγησης του ελληνικού προγράμματος από την τρόικα και το πλαίσιο προληπτικής στήριξης για την ελληνική οικονομία από την Πρωτοχρονιά του 2015. Στις επόμενες εβδομάδες που απομένουν ως τις γιορτές ο υπουργός Οικονομικών Γκίκας Χαρδούβελης θα επιχειρήσει να «κλειδώσει» το σχήμα της προληπτικής στήριξης για το 2015 γεμίζοντας τον κουμπαρά με «ελληνικά» λεφτά και όχι με νέα ευρωπαϊκά δάνεια.