Κλειδί η έκθεση αυτοψίας στις μεταβιβάσεις αυθαιρέτων

Ο Άρειος Πάγος με μία σημαντική απόφαση του ξεκαθαρίζει το τοπίο σχετικά με την μεταβίβαση αυθαιρέτων κτισμάτων!

Της Πωλίνας Βασιλοπούλου

Ειδικότερα, το Ανώτατο Δικαστήριο με την υπ’ αριθμόν 183/2017 απόφασή του αναλύει το νομοθετικό καθεστώς γύρω από την κατεδάφιση και ανέγερση αυθαιρέτων, επισημαίνοντας ότι κατά το άρθρο 17 παρ. 1 και 10 του Ν. 1337/1983 «επέκταση των πολεοδομικών σχεδίων κ.λπ.» τα αυθαίρετα κτίσματα ή κατασκευές εν γένει, που ανεγείρονται μετά την 31η Ιανουαρίου 1983 εντός ή εκτός εγκεκριμένων σχεδίων πόλεων ή οικισμών που υπάρχουν πριν από το έτος 1923, καθώς και όσα δεν εξαιρούνται, σύμφωνα με το άρθρο 15 του εν λόγω νόμου, κατεδαφίζονται υποχρεωτικά από τους κυρίους ή συγκυρίους τους, έστω και αν έχει αποπερατωθεί η κατασκευή ή αν το κτίσμα κατοικείται ή χρησιμοποιείται με οποιονδήποτε τρόπο.

Ο νομοθέτης προβλέπει ότι πριν από την κατεδάφιση των κατεδαφιστέων αυθαιρέτων του παραπάνω άρθρου δεν επιτρέπεται η μεταβίβασή τους ή η σύσταση εμπραγμάτων δικαιωμάτων σ’ αυτά ή στο οικόπεδο, πάνω στο οποίο κατασκευάσθηκαν. Κάθε μεταβίβαση, που γίνεται κατά παράβαση των ανωτέρω θεωρείται αυτοδίκαια και εξαρχής άκυρη!

Τέλος, κατά την διάταξη του άρθρου 1 του π.δ/τος 5/1983 «περί χαρακτηρισμού και κατεδάφισης νέων αυθαιρέτων κατασκευών κ.λπ., που εκδόθηκε κατ’ εξουσιοδότηση του άρθρου 17 παρ. 7 του Ν.1337/1983», η διαπίστωση και ο χαρακτηρισμός αυθαιρέτου, όταν δεν πρόκειται για τις περιπτώσεις του άρθρου 3 του παρόντος (κτίσματα που εντοπίζονται κατά την ώρα που κατασκευάζονται επ’ αυτοφώρω) γίνεται ύστερα από αυτοψία υπαλλήλου τής κατά τόπο αρμόδιας πολεοδομικής υπηρεσίας, που συντάσσει επί τούτου σχετική έκθεση, η οποία αφορά το αυθαίρετο και μόνο και όχι τον εκάστοτε ιδιοκτήτη, νομέα, κάτοχο ή κατασκευαστή του.

Η έκθεση περιλαμβάνει επίσης σημείωση ότι κάθε ενδιαφερόμενος έχει δικαίωμα μέσα σε ανατρεπτική προθεσμία 10 ημερών από την ημερομηνία τοιχοκόλλησης της έκθεσης να καταβάλει ένσταση.

Αναφέρεται, επίσης, η ημερομηνία της αυτοψίας και η ειδοποίηση ότι αν περάσει άπρακτη η προθεσμία αυτό το αυθαίρετο θα κατεδαφιστεί.

 Η αυτοψία όλα τα… λεφτά!

Στην δικαστική απόφαση επισημαίνεται ότι από τις προαναφερόμενες νομοθετικές διατάξεις «προκύπτει ότι η κατασκευή κτίσματος χωρίς την απαιτούμενη άδεια της αρμόδιας πολεοδομικής αρχής εμπίπτει στην έννοια του αυθαιρέτου, εφόσον προηγηθεί η διαπίστωση και ο χαρακτηρισμός αυτού ως αυθαιρέτου, κατόπιν αυτοψίας υπαλλήλου της κατά τόπον αρμόδιας πολεοδομικής υπηρεσίας, ο οποίος συντάσσει επί τόπου σχετική έκθεση και η οποία υπόκειται σε ένσταση εκ μέρους του θιγομένου, εντός της οριζόμενης από τις προαναφερόμενες διατάξεις προθεσμίας.

Κατά συνέπεια οι έννομες συνέπειες του αυθαίρετου χαρακτήρα ενός κτίσματος, μεταξύ των οποίων και οι οριζόμενες από τη διάταξη του άρθρου 17 αρ. 10 Ν. 1337/1983, δεν επέρχονται αν δεν προηγηθεί η παραπάνω έκθεση αυτοψίας, η οποία συνιστά διαπιστωτική ατομική διοικητική πράξη (ΑΠ 995/2015, ΑΠ 1022/2013)».

Ο Άρειος Πάγος απέρριψε αίτηση αναίρεσης εφετειακής απόφασης που επικύρωσε την μεταβίβαση οικοπέδου από πατέρα σε κόρη εντός του οποίου υπάρχει αυθαίρετο κτίσμα. Κι αυτό διότι όπως προέκυψε από τα στοιχεία της δικογραφίας η μεταβίβαση έγινε πριν από την έκθεση αυτοψίας με την οποία διαπιστώθηκε η ύπαρξη του αυθαίρετου κτίσματος εντός του οικοπέδου.

«Με αυτά που δέχθηκε και έτσι που έκρινε το Εφετείο δεν παραβίασε την προδιαληφθείσα ουσιαστικού δικαίου διάταξη του άρθρου 17 παρ. 10 του Ν. 1337/1983, καθόσον δεν συνέτρεχαν οι προϋποθέσεις εφαρμογής του, αφού οι προβλεπόμενες σ’ αυτή (διάταξη) συνέπειες ως προς τα άνευ οικοδομικής αδείας κατασκευασθέντα, μετά την 31.3.1983 κτίσματα, δεν μπορούσαν να επέλθουν, αφού δεν είχε προηγηθεί η έκδοση της κατά το άρθρο 1 του π.δ/τος 5/1983 έκθεση αυτοψίας της κατά τόπον αρμόδιας πολεοδομικής υπηρεσίας, χωρίς τη σύνταξη της οποίας τα επί του ενδίκου ακινήτου αυθαίρετα κτίσματα θεωρούνται ανύπαρκτα και ενόψει τούτου επιτρέπεται η μεταβίβαση του ακινήτου, επί του οποίου αυτά έχουν ανεγερθεί», επισημαίνεται στην απόφαση του Αρείου Πάγου, η οποία ξεκαθαρίζει τι ακριβώς ισχύει με τις μεταβιβάσεις οικοπέδων εντός των οποίων υπάρχουν αυθαίρετα κτίσματα.