Λουκάς Κονανδρέας: «Δεν θριαμβεύει πάντα το “καλό”»
Πέρασαν 63 ολόκληρα χρόνια από τη δολοφονία της Παναγιώτας στο Κουπάκι Φωκίδας. Οι δολοφόνοι τιμωρήθηκαν χάρη στη μαρτυρία του ξαδέλφου της. Και τώρα έρχεται ο γιος του, Λουκάς Κονανδρέας, να καταθέσει στο βιβλίο του με τίτλο «Καλύτερα Σκοτωμένη Παρά Χωρισμένη – Αληθινή Ιστορία του Φόνου της Παναγιώτας» όλα όσα διαδραματίστηκαν τότε.
Το βιβλίο εκδόθηκε αρχικά στην Αμερική στα αγγλικά, αποσπώντας πολλά βραβεία και διθυραμβικές κριτικές. Αυτό το διάστημα κυκλοφορεί και στην ελληνική γλώσσα και οι αναγνώστες μπορούν να το προμηθευτούν είτε από όλα τα βιβλιοπωλεία κατόπιν παραγγελίας, είτε από το ηλεκτρονικό βιβλιοπωλείο captainbook. Και θεωρούμε μεγάλη τιμή για την «Α» τη συνέντευξη που μας παραχώρησε ο διαπρεπής γιατρός στο Κονέκτικατ των ΗΠΑ, γιος του ξαδέλφου της Παναγιώτας και συγγραφέας του βιβλίου, βοηθώντας μας να καταλάβουμε τη σκοτεινή εκείνη εποχή πριν την ανάγνωση αυτής της αληθινής και τραγικής ιστορίας. Της ιστορίας της νεαρής γυναίκας από το μικρό χωριό Κουπάκι Φωκίδας που προτίμησε να πεθάνει από το να χωρίσει. Θύμα του συζύγου της αλλά και της παθογένειας μιας μικρής συντηρητικής κοινωνίας στην Ελλάδα του 1950.
Ιχνηλατώντας… με την Καίτη Νικολοπούλου
Κύριε Κονανδρέα, πώς αποφασίσατε να γράψετε αυτό το βιβλίο;
«Η ιστορία αφορούσε συγγενικό μου πρόσωπο. Με κέντριζε. Ωστόσο, ως γιατρός και ως οικογενειάρχης, δεν είχα τον απαιτούμενο χρόνο. Ένα τέτοιο βιβλίο απαιτεί διεξοδική έρευνα. Χρειάστηκε να μιλήσω με 160 άτομα, να μελετήσω δικογραφίες κ.ά. Ακόμη όμως και όταν ξεπεράστηκαν αυτά, υπήρχε ο φόβος. Θα μπορούσα, άραγε, να γράψω κάτι εκτός του επιστημονικού μου αντικειμένου; Ήταν ένα θέμα ευαίσθητο, αφού ουσιαστικά αφορούσε την οικογένειά μου».
Ποιες ήταν οι δυσκολίες κατά τη συγγραφή του;
«Πολλές. Το συναίσθημα ερχόταν στην επιφάνεια διαρκώς και χρειαζόταν πολλές φορές ιδιαίτερη προσπάθεια ώστε να κατασταλεί. Από την άλλη, υπήρξαν άνθρωποι από το οικογενειακό μου περιβάλλον, οι οποίοι ενοχλήθηκαν από κάποια γραφόμενά μου. Είχα πάρει όμως από την αρχή την απόφαση να μην επηρεαστώ, ακόμη και αν η καταγραφή της αλήθειας θα οδηγούσε σε ρήξη με κάποιους».
Πώς τις ξεπεράσατε;
«Δύο πράγματα με βοήθησαν να ξεπεράσω τα εμπόδια: Η προτροπή της γυναίκας μου να γράφω χωρίς ευαισθησίες και τα δώδεκα χρόνια που χρειάστηκαν για να ολοκληρώσω το βιβλίο μου. Μεγάλο διάστημα που βοήθησε ώστε οι αρνητικά διακείμενοι να επεξεργαστούν καλύτερα και πιο ώριμα τις πληροφορίες, καθώς αρχικά αντιδρούσαν στα λάθη που έγιναν τότε. Όταν μιλάω για λάθη, δεν αναφέρομαι φυσικά στους εγκληματίες που σκότωσαν την Παναγιώτα, αλλά σε κάποιους από τον περίγυρό τους που είτε αρχικά τους υποστήριξαν στο χωριό ή είπαν ψέματα στο δικαστήριο. Εξάλλου, στο βιβλίο γράφω και για κάποια λάθη που έκανε και ο ίδιος ο πατέρας μου και για τα οποία ρωτήθηκε και απάντησε ευθέως στο δικαστήριο».
Στην εποχή που ζούσε η Παναγιώτα, οι γυναίκες δεν είχαν δικαίωμα στην αυτοδιάθεση. Από τότε μέχρι τώρα πόσα πράγματα έχουν αλλάξει;
«Πολλά έχουν αλλάξει. Σχεδόν όλα προς το καλύτερο. Η γυναίκα μπορεί πιο εύκολα σήμερα να προστατευτεί τόσο από μόνη της, όσο και από τον νόμο. Ο φόβος της εγκυμοσύνης είναι πολύ μικρότερος, αφού πλέον είναι διαδεδομένες οι αντισυλληπτικές μέθοδοι. Το διαζύγιο, επίσης, δεν θεωρείται μεγάλο αμάρτημα, όπως τότε. Η γυναίκα, ακόμη, μπορεί πιο εύκολα να σπουδάσει, να είναι οικονομικά ανεξάρτητη, αλλά και να φύγει από το σπίτι της χωρίς να χρειαστεί να παντρευτεί. Επιπλέον, έχει αλλάξει και η νοοτροπία του άνδρα, ο οποίος πλέον αντιλαμβάνεται το δικαίωμα της γυναίκας για αυτοδιάθεση. Όλα αυτά, βέβαια, συμβαίνουν στη Δύση. Σε πολλά σημεία του πλανήτη όμως –ιδιαίτερα στον τρίτο κόσμο– δεν έχει σημειωθεί καμία πρόοδος».
Μια δολοφονία σε ένα μικρό χωριό της Ελλάδας το 1953 πώς αγγίζει τον αναγνώστη τού σήμερα; Υπάρχουν κάποια διαχρονικά στοιχεία στην ιστορία σας;
«Το εξηγώ στο βιβλίο μου, γι’ αυτό και σας παραπέμπω σ’ αυτό. Η ιστορία μου ξεκίνησε σαν μια ρομαντική σχέση μεταξύ δυο νέων και κατέληξε σε γάμο σχεδόν διά της βίας. Το τελευταίο συνεχίζει να γίνεται ακόμη και σήμερα σε πολλά μέρη του κόσμου. Η ιστορία μου είχε εξωσυζυγικές σχέσεις. Υπάρχουν παντού. Συνεχίστηκε με κακοποίηση συζύγου, και όλα αυτά τα χρόνια που ασκώ το ιατρικό λειτούργημα έχω θεραπεύσει θύματα τέτοιας κακοποίησης. Η συζυγική σχέση στην ιστορία μου είχε στοιχεία που καθαρά έθεταν σε κίνδυνο τη ζωή του ενός από το ζευγάρι και έπρεπε να έχουν γίνει ενέργειες για να αποφευχθεί το κακό, αλλά η αγάπη σε συνδυασμό με κοινωνικούς περιορισμούς δεν το επέτρεψαν. Γίνεται ακόμη και σήμερα. Υπήρχαν τίμιοι και ευσυνείδητοι άνθρωποι στην ιστορία μου, που ήταν έτοιμοι να κάνουν τις απαραίτητες θυσίες και να υποστούν τις συνέπειες για τη στάση τους. Ακόμη υπάρχουν τέτοιοι άνθρωποι.
»Η ιστορία μου έφερε στην επιφάνεια άδικα δικαστήρια, και ακόμη διαβάζουμε συχνά για αυτά. Και μιλάει για καλούς συγγενείς, που παρά τις δυσκολίες που μπορεί να υπήρξαν, υποστήριξαν το δίκαιο των δικών τους σε βαθμό παράλογο πολλές φορές.
»Κατέληξα ότι η ιστορία μου, παρά τα χρόνια που πέρασαν και το μικρό μέρος όπου διαδραματίστηκε, δεν διαφέρει πολύ από γεγονότα που είδα και άκουσα στα μέρη που με πήγε στη συνέχεια το ταξίδι της ζωής: Τορόντο, Σικάγο, Καλιφόρνια, Νέα Υόρκη και Κονέκτικατ.
»Και καθώς η παγκόσμια επικοινωνία πολύ γρήγορα ρίχνει το φως της, ομοιάζει πολύ με τωρινά συμβάντα στη Λατινική Αμερική, την Αφρική, την Ασία, την Ευρώπη, την Ωκεανία και τη Μέση Ανατολή. Η ανθρώπινη φύση δεν διαφέρει πολύ, ανεξαρτήτως γεωγραφίας και περιστάσεων».
Ο πατέρας σας και ξάδελφος της Παναγιώτας αγωνίστηκε σκληρά, προκειμένου να αποδοθεί δικαιοσύνη. Τελικά, το «καλό» πάντα θριαμβεύει έναντι του «κακού»;
«Όχι πάντα. Για να θριαμβεύσει το καλό σε περιπτώσεις σαν αυτή του πατέρα μου, για να αποδοθεί δηλαδή η δικαιοσύνη μέσα σ’ ένα διεφθαρμένο δικαστικό σύστημα, χρειαζόταν μια θυσία πέραν της λογικής. Δυστυχώς, δεν ξέρω πόσοι άνθρωποι έχουν τη διάθεση ή και την ικανότητα να διεκπεραιώσουν κάτι τέτοιο. Από την άλλη, υπάρχουν και κάποιοι που, απλοποιώντας τα πράγματα, αφήνουν τον Θεό ή τις τύψεις να τιμωρήσουν τους ενόχους. Όμως αυτό δεν ξέρω κατά πόσο θα ήταν η νίκη του καλού έναντι του κακού, τουλάχιστον στην περίπτωση του πατέρα μου και της ξαδέλφης του της Παναγιώτας».
Είναι στα σχέδιά σας η συγγραφή ενός ακόμη βιβλίου;
«Ναι, έχω την ιστορία στο μυαλό μου. Έχω κάνει και ένα γενικό περίγραμμα για το πώς θα κινηθώ. Συνεπώς, είναι θέμα χρόνου…»
Ο Λουκάς Κονανδρέας γεννήθηκε στο Κουπάκι Φωκίδας. Σπούδασε Ιατρική στο Εθνικό Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών. Μετά τη στρατιωτική του θητεία και το «αγροτικό ιατρείο» μετανάστεψε στον Καναδά και στις ΗΠΑ για μετεκπαίδευση στην Ιατρική (Τορόντο, Σικάγο και Καλιφόρνια). Άσκησε επείγουσα ιατρική σε διάφορα νοσοκομεία της Καλιφόρνιας και στη συνέχεια μετακόμισε στο Κονέκτικατ, όπου οργάνωσε και διευθύνει μέχρι σήμερα ένα ιατρικό κέντρο επειγόντων περιστατικών.