Ποιος δημιούργησε το χρέος, οέο οέο;

Από spiros papadakis 19:55 - 17/02/2017 Τελευταία Ενημέρωση 14:21 - 18/02/2017

Ο Σημίτης τα ρίχνει για το χρέος στον Καραμανλή. Ο Καραμανλής τα ρίχνει στον Σημίτη.
Ο Γ.Α.Π. τα ρίχνει και στους δύο. Ο Σαμαράς και ο Κυριάκος λόγω εσωτερικής ηρεμίας δεν «λαλούν» και ο Τσίπρας μετά από την… πυρίτιδα ανακάλυψε ότι το χρέος δημιουργήθηκε μετά το 2012, δείχνοντας έτσι την αμέριστη συμπαράστασή του σε Γ.Α.Π., Καραμανλή και Σημίτη…

Ρεπορτάζ:
Σπύρος Παπαδάκης

αναπάντητη ερώτηση-παγίδα για το αν η κότα έκανε το αυγό ή το αυγό την κότα ίσως να περιγράφει με τον πιο γλαφυρό τρόπο τις εκτιμήσεις-«βαβέλ», τις πολιτικές σκοπιμότητες και κυρίως το blame game στο οποίο επιδίδονται τα κόμματα που άσκησαν εξουσία στη μεταπολιτευτική Ελλάδα αναφορικά με το ποιος έχει την ευθύνη της δημιουργίας και κατ’ επέκταση της διόγκωσης του δημόσιου χρέους. Το δημόσιο χρέος αποτελεί βόμβα στα θεμέλια του κράτους, καθώς απαιτούνται κάθε χρόνο σχεδόν 12 δισ. ευρώ μόνο για τους τόκους του δυσθεώρητου αυτού αριθμού που σήμερα ξεπερνάει τα 300 δισ. ευρώ, και είναι η βασική αιτία που η χώρα μας δεν μπορεί να ορθοποδήσει παρά τη συνεχή λιτότητα που επιβάλλουν οι κυβερνήσεις.

Το 2014 ο Σαμαράς έκλεινε τη χρονιά λίγο πριν παραδώσει την εξουσία στον Τσίπρα με χρέος της χώρας που ήταν 317,4 δισ. ευρώ, με τον Τσίπρα να το κατεβάζει –σύμφωνα με τους δικούς του υπολογισμούς– στα 315,23 δισ. Επιτυχία Τσίπρα, δηλαδή; «Όχι βεβαίως!» απαντούν εμφατικά οι «σαμαρικοί», εξηγώντας ότι επί Τσίπρα το κράτος δεν πληρώνει τις υποχρεώσεις του, αλλά ξεχνά να προσθέσει και κάποια άλλα σημαντικά νούμερα. Οι «σαμαρικοί» λένε πως παρέδωσαν 317 δισ., έχοντας «γλιτώσει» και τα 11 δισ. της ανακεφαλαιοποίησης των τραπεζών που δεν χρειάστηκαν. Ο Τσίπρας παρέλαβε αυτό το χρέος και κατάφερε μέσα σε δύο χρόνια να «χάσει» 16,5δισ. από το χαρτοφυλάκιο των τραπεζών, 9,5 δισ. από τα ANFA/SNP’S, δανείστηκαν 5,5 δισ. για τη νέα ανακεφαλαιοποίηση και άλλα 5,5 δισ. για τα λεγόμενα arias (εξωτερικός δανεισμός). Σύνολο που ξεπερνά κατά πολύ τους ισχυρισμούς του υπ. Οικονομικώνγια μείωση του δημόσιου χρέους, καθώς το σύνολο φτάνει στα 354 δισ. ευρώ…

Λίγα χρόνια νωρίτερα, το 2011, ο Γιώργος Παπανδρέου παραδίδει τη χώρα στον Λουκά Παπαδήμο με το Δημόσιο Χρέος να είναι στα 356 δισ. ευρώ που αναλογεί σε 172,1% του ΑΕΠ, ενώ το 2009 ο Γιώργος Παπανδρέου ανέλαβε τη διακυβέρνηση της χώρας με χρέος 301 δισ. και 126,7% του ΑΕΠ και μέσα σε έξι μήνες το έφτασε στα 329,5 δισ. και 148,3% του ΑΕΠ. Είναι επίσης άξιο απορίας που κανείς δεν αναφέρει τη διακυβέρνηση Παπαδήμου που κατάφερε –με βάση τα στοιχεία– να μειώσει το χρέος από τα 356 δισ. που το παρέλαβε, στα 344 δισ. ευρώ.

Αυτό που κατά γενική ομολογία σημάδεψε τη θητεία του διδύμου Παπανδρέου – Βενιζέλου ήταν το PSI του 2011, το οποίο «κούρεψε» κατά 53,5% (περί τα 197 δισ. ευρώ από τα 206 δισ.) τα ομόλογα που βρίσκονταν σε ιδιωτικά «χέρια», δίνοντας «ανάσα» 105,4 δισ. ευρώ στο υπέρογκο ελληνικό χρέος. Γνωστοί οικονομολόγοι αλλά και πρώην υπουργοί τόνισαν στην «Α» ότι «το δημόσιο χρέος είχε αναπτύξει τέτοια δυναμική που αν δεν γινόταν το PSI θα εκτινασσόταν στο 220% του ΑΕΠ και όχι στο 176% που το παρέδωσε ο κ. Παπανδρέου. Σε κάθε περίπτωση, αυτό που με σιγουριά μπορούμε να πούμε είναι ότι ο ΓΑΠ στα χρόνια της διακυβέρνησής του μείωσε το ΑΕΠ κατά 23% και βούλιαξε την οικονομία σε βαθιά ύφεση».

Σε κάθε περίπτωση, πάντως , οι αριθμοί είναι ως συνήθως αμείλικτοι: ο Γ. Παπανδρέου αύξησε στη μικρή θητεία του το χρέος κατά 54 δισ. ευρώ, αφού το παρέλαβε από τον Κ. Καραμανλή στα 301 δισ. και το παρέδωσε στον επόμενο στα 355 δισεκατομμύρια.

Στο πλαίσιο του ιδιότυπου blamegame που αναφέραμε παραπάνω η κυβέρνηση «λεφτά υπάρχουν» του Γιώργου Παπανδρέου είχε βρει κι αυτή με τη σειρά της τον υπαίτιο της αποτυχίας που δεν είναι άλλος από την κυβέρνηση Καραμανλή της περιόδου 2004-2009. Εκείνη η «γαλάζια» κυβέρνηση έχει ομολογουμένως τη μεγαλύτερη «δημοφιλία» σε αυτό το θέμα, έχοντας δεχθεί περισσότερα πυρά από «δικούς» της ανθρώπους και έχει υποστηριχθεί από αντιπάλους. Δεν είναι τυχαίες οι αναφορές Στουρνάρα, που ήταν υπουργός Οικονομικών επί Αντώνη Σαμαρα, όπως επίσης δεν είναι τυχαία η «απώλεια μνήμης» για την περίοδο 2004-2009 από τους κυβερνώντες του ΣΥΡΙΖΑ –σε κάποιες περιπτώσεις έχουν βγει ανοιχτά υπουργοί του ΣΥΡΙΖΑ υπέρ του Καραμανλή –και η υπέρμετρη σχολαστικότητά τους για τα πεπραγμένα των κυβερνήσεων Σαμαρά… Όσον αφορά στην περίοδο Σαμαρά και τους ανθρώπους του, εξαιρουμένου των Γιάννη Στουρνάρα και Ευάγγελου Βενιζέλου που «στόλιζαν» τον Κώστα Καραμανλή, οι υπόλοιποι με τον Σαμαρά πρώτο και καλύτερο απέφευγαν να «θυμούνται» την περίοδο διακυβέρνησης Καραμανλή.

Η εξήγηση της… αφωνίας μάλλον εδράζεται στο γεγονός ότι σαφώς το μέτωπο Κυριάκου – Σαμαρά (με συγκλονιστικά τα γκάλοπ υπέρ του πρώτου) δεν ήθελε να δημιουργήσει τριβές στο εσωτερικό της Ν.Δ.. Και επειδή για να «φτάσει» στον Σημίτη έπρεπε πρώτα να περάσει από τους Γ. Παπανδρέου και Κ. Καραμανλή, προτίμησαν (Κυριάκος και Σαμαράς) να μην προβούν σε σχόλια για το θέμα αυτό.

Η γραμμή άμυνας της «καραμανλικής» Ν.Δ.

Η Νέα Δημοκρατία από το 2004 έως το 2009 δανείστηκε για την καταβολή τόκων 62 δισ. ευρώ, για αποπληρωμή ολυμπιακών έργων και παλαιών χρεών για εξοπλισμούς 20 δισ. ευρώ και 18 δισ. ευρώ για κάλυψη ελλειμμάτων του προϋπολογισμού. Πάντως, από τους επίσημους πίνακες φαίνεται ξεκάθαρα πως το 2004 το δημόσιο χρέος ήταν στα 195,28 δισ. (102,87% του ΑΕΠ) και το 2009 ήταν 301,05 δισ., με την παραπάνω υποσημείωση όμως των «καραμανλικών» και τον ισχυρισμό ότι πλήρωναν τα χρωστούμενα που άφησαν οι κυβερνήσεις Σημίτη.

Ο Κώστας Καραμανλής πήρε στα χέρια του Δημόσιο Χρέος 301 δισ. ευρώ και παρέδωσε 356 δισ. Από την πλευρά του η γραμμή άμυνας της Ν.Δ. έχει οικοδομηθεί γύρω από τη φράση «Με τη γλώσσα των αριθμών». Πρόκειται για τον τίτλο του βιβλίου του Γιάννη Παπαθανασίου, του υπουργού Οικονομικών επί κυβέρνησης Κώστα Καραμανλή, το οποίο –όπως χαρακτηριστικά λέει ο δημιουργός του στον πρόλογο– γράφτηκε ακριβώς γι’ αυτόν τον λόγο: να παρουσιάσει δηλαδή με στοιχεία την αλήθεια για την οικονομία και να απαντήσει «στις ανακρίβειες, υπερβολές και συκοφαντίες που επί ένα χρόνο εκτοξεύει η κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ, με στόχο να εμφανίσει τη Ν.Δ. ως αποκλειστικά υπεύθυνη για τα χρόνια προβλήματα της ελληνικής οικονομίας και να καλύψει τις δικές της ευθύνες για την προσφυγή στο ΔΝΤ».

Η «νεοδημοκρατική» διακυβέρνησης της περιόδου 2004-2009 εγκαλεί τη διάδοχό της κυβέρνηση του Γ. Παπανδρέου ότι αύξησε τεχνητά κατά 3,7 μονάδες του ΑΕΠ (8,8 δισ. ευρώ!) το έλλειμμα του 2009, κάνοντας ασκήσεις «δημιουργικής λογιστικής» το τρίτο τρίμηνο του επίμαχου έτους.

Ισχυρίζονται, επίσης, στην «καραμανλική» Ν.Δ. ότι οι αναθεωρήσεις των στοιχείων για το έλλειμμα και το χρέος από τη Eurostat δεν οφείλονται στην αποκάλυψη δήθεν κρυφών ελλειμμάτων, αλλά στην «επανακατηγοριοποίηση» κρατικών δαπανών κι ανοιγμάτων (βλ. ελλείμματα επιχειρήσεων του ευρύτερου Δημόσιου Τομέα και των ΔΕΚΟ) που για πρώτη φορά υπολογίστηκαν στο έλλειμμα. Αυτό όμως που αποτελεί την υπερασπιστική βίβλο της Ν.Δ. για την αύξηση του χρέους επί των ημερών της κατά 80 δισ. ευρώ είναι η «απογραφή» που κάνει στο βιβλίο του ο κ. Παπαθανασίου. Όπως εξηγεί στο βιβλίο του ο πρώην ΥΠ.ΟΙΚ., στις 31/12/03 το χρέος της Κεντρικής Κυβέρνησης ήταν 182. δισ. ευρώ και στις 31/12/08 διαμορφώθηκε σε 262 δισ. ευρώ. Παραθέτει δε τη σχετική λίστα για το πού δαπανήθηκαν αυτά τα παραπανήσια 80 δισ.:

x‑50 δισ. πήγαν για την πληρωμή τόκων στο δημόσιο χρέος που κληρονόμησε η Ν.Δ.

x‑10 δισ. πήγαν για την πληρωμή αμυντικών εξοπλισμών που είχαν παραγγελθεί από τις προηγούμενες κυβερνήσεις του ΠΑΣΟΚ και πληρώθηκαν επί Ν.Δ.

x‑2,5 δισ. πήγαν για χρέη Νοσοκομείων που βρήκε η Ν.Δ. από προηγούμενα χρόνια.

x‑7 δισ. πήγαν για υποχρεώσεις προς τα ασφαλιστικά ταμεία που είχαν αναλάβει οι προηγούμενες κυβερνήσεις του ΠΑΣΟΚ.

Λένε, δηλαδή, στη Ν.Δ. ότι από τα 80 δισ., τα περίπου 70 δισ. πήγαν για την κάλυψη υποχρεώσεων που είχαν αναλάβει οι προηγούμενες «πασοκικές» κυβερνήσεις. Όπου «πασοκικές» κυβερνήσεις εννοούν τη διακυβέρνηση Σημίτη.

Η διακυβέρνηση Σημίτη

Τι συνέβη λοιπόν την περίοδο 1993-2004;Το Δημόσιο Χρέος αυτοτροφοδοτούμενο αυξήθηκε από 87,87 δισ. ευρώ που παρέλαβε το 1993 σε 195,28 δισ. Ενώ αν υπολογίσουμε αμιγώς την περίοδο Σημίτη, δηλαδή από το 1996 έως το 2004, παρέλαβε από τον Ανδρέα Παπανδρέου 128,05 δισ., ήτοι 111,44% του ΑΕΠ, και παρέδωσε όπως προαναφέραμε κοντά στα 200 δισ. αλλά με 102,8% του ΑΕΠ. Το χρέος αυξήθηκε εξαιτίας των νέων δανεισμών κυρίως για την εξυπηρέτηση του χρέους και την κάλυψη των ελλειμμάτων του προϋπολογισμού. Και αν αναρωτιέστε πώς ο Σημίτης «έκλεισε» τη θητεία του στην πρωθυπουργία της χώρας, με διπλάσιο δημόσιο χρέος αλλά με πολύ μικρή αύξηση επί του ΑΕΠ, θα σας απαντήσουμε λέγοντας ότι την περίοδο 1996-2004 αυξήθηκε το ΑΕΠ από 114,9 δισ. (ονομαστικό) το 1996 σε 193,7 δισ. το 2004.

Τις πταίει;

Με τις οικονομικές εκτιμήσεις-αναλύσεις να θυμίζουν Βαβέλ δύσκολα μπορεί να βγουν ασφαλή συμπεράσματα για το πού ξεκίνησε και πού ξέφυγε το κακό. Ίσως αυτό να εκμεταλλεύεται και η σημερινή κυβέρνηση, η οποία επαίρεται για τις δημοσιονομικές επιδόσεις της, έχοντας ωστόσο φορτώσει ένα επιπλέον κόστος στην οικονομία της τάξης των 90-100 δισ. ευρώ εξαιτίας του τρίτου μνημονίου. Έτσι με την κυβερνητική πλειοψηφία των 153 εδρών και μετά την ανακάλυψη της λύσης για τον τετραγωνισμό του κύκλου (εκτός από την… πυρίτιδα), στον ΣΥΡΙΖΑ δίνοντας τα εύσημα στους Σημίτη, Καραμανλή και Γιώργο, ανακάλυψαν ότι υπεύθυνη για το χρέος είναι μόνο η διακυβέρνηση Σαμαρά – Βενιζέλου. Εδώ η επιστήμη σηκώνει τα χέρια ψηλά…

Για δε τα capitalcontrols, ακόμη ηχούν οι ΣΥΡΙΖΑϊκές ιαχές ότι τις τράπεζες τις έκλεισε ο κακός Σόιμπλε και όχι η περήφανη –και εκβιαστική από όλες τις πλευρές– διαπραγμάτευση που είχε ως κατάληξη το δημοψήφισμα και την επιβολή των καταστροφικών χρηματοπιστωτικών περιορισμών.

Ανεξαρτήτως του «φταίμε κι εμείς, φταίτε κι εσείς, φταίει κι ο Χατζηπετρής» για τη δυσθεώρητη διόγκωση του χρέους, η αλήθεια είναι ότι στο διά ταύτα αυτόν τον δημοσιονομικό βραχνά που βρίσκεται στον λαιμό των πολιτών οι κυβερνήσεις προσπάθησαν να τον βγάλουν με τον ανορθόδοξο τρόπο της υπερφορολόγησης και της αφαίμαξης των εισοδημάτων. Γνωστή και εύκολη επιλογή, που όμως έχει τα αποτελέσματα… ανέκδοτου. Σαν κι εκείνο το ανέκδοτο που θέλει τον Χότζα να ξεκινάει το πρόγραμμα περικοπής δαπανών από το φαγητό του γαϊδάρου του. Η συνέχεια είναι γνωστή: η μερίδα του φαγητού του άτυχου ζώου ολοένα και μειωνόταν, τα βάρη στην πλάτη του ζώου ολοένα και αυξάνονταν, ο Χότζας ήταν ενθουσιασμένος που κατάφερε να εκπαιδεύσει τον γάιδαρο να ζει χωρίς τροφή, αλλά ο γάιδαρος τελικά πέθανε από την πείνα! Τι έκανε τότε ο Χότζας; Καταριόταν την ατυχία ότι την ώρα που έμαθε τον γάιδαρό του να μην τρώει, εκείνος ψόφησε! Είναι περίπου η ίδια απορία που θέτει η ελληνική λαϊκή σοφία με τη ρήση «Με τον ήλιο τα βγάζω, με τον ήλιο τα μπάζω, τι έχουν τα έρμα και ψοφάνε;»

Κυβερνήσεις που κρύβονται πίσω από το δάχτυλό τους έχουν τα… έρμα!

Το ιστορικό
του εκτροχιασμού

ύκολα ως εθνικό μας άθλημα θα μπορούσε να οριστεί ο δανεισμός, και ως δευτερεύον η σπατάλη… Αν δούμε τη διαχρονική εξέλιξη των δανείων που πήραμε από το εξωτερικό, πώς και από ποιους διατέθηκαν, θα λυθούν πολλές απορίες μας για τα στραβά αυτής της χώρας. Από το 1824 μέχρι το 1898, που η Ελλάδα ετέθη υπό Διεθνή Οικονομικό Έλεγχο, είχαμε πάρει 10 δάνεια συνολικού ποσού 920 εκατ. γαλλικών φράγκων, από τα οποία τα 270 εκατ. γαλλικά φράγκα ήταν έξοδα-κρατήσεις μεσαζόντων και τραπεζών. Τα υπόλοιπα διατέθηκαν κατά σειρά για αμοιβές αγωνιστών, έξοδα αντιβασιλείας, για την οργάνωση Βαυαρικού στρατού, για αποζημίωση στην Τουρκία για τον Ατυχή πόλεμο του 1897 και λίγα για επενδύσεις την περίοδο Χ. Τρικούπη (Σιδηρόδρομοι κ.λπ.). Από το 1898 μέχρι το 1932 πήραμε άλλα 1.280 εκατ. γαλλικά φράγκα, που χρησιμοποιήθηκαν, εκτός από την εξυπηρέτηση παλαιών δανείων, για τους Βαλκανικούς πολέμους, για αποκατάσταση προσφύγων κ.λπ.

Για να γίνει κατανοητή η εκμετάλλευση της χώρας μας από τους δανειστές, αρκεί να σημειώσουμε ότι μέχρι το 1932 είχαμε πληρώσει 130 εκατ. γαλλικά φράγκα περισσότερα από ό,τι είχαμε πάρει και χρωστούσαμε ακόμα 2 δισ. εκατ. γαλλικά φράγκα. Από το 1932 μέχρι το 1945 δεν είχαμε εξωτερικό δανεισμό, ενώ είχε παγώσει η εξυπηρέτηση των παλαιών δανείων λόγω της παγκόσμιας κρίσης και του πολέμου. Την περίοδο 1946-1967, που ήταν και από τις δυσκολότερες περιόδους για τη χώρα μας, η Ελλάδα θα συνάψει συνολικά δάνεια ύψους 406 εκατ. δολ. για την αντιμετώπιση δαπανών του εμφυλίου πολέμου και κυρίως για σημαντικά έργα υποδομής, που έθεσαν τα θεμέλια για την ανάπτυξη της χώρας. Την περίοδο αυτή διακανονίστηκε το 97% του εξωτερικού προπολεμικού Δημόσιου Χρέους.

Την περίοδο της δικτατορίας ο εξωτερικός δανεισμός σημείωσε πολύ μικρή αύξηση, λόγω της απομόνωσης της χώρας μας, και τελικά το εξωτερικό Δημόσιο Χρέος το 1974 ήταν 115 δισ. δρχ. (22% του ΑΕΠ). Η περίοδος 1974-1981 ήταν η περίοδος ανασυγκροτήσεως της χώρας μας και τα λίγα δάνεια που πήραμε διατέθηκαν σχεδόν στο σύνολό τους για επενδύσεις, με την εκτέλεση των μεγάλων έργων υποδομής, όπως ο Μόρνος, οι εθνικές οδοί, τα σημαντικά έργα υποδομής στην Αττική, αποχετεύσεις, οδικές αρτηρίες, αποκατάσταση ζημιών από σεισμούς το 1978 και 1981 κ.λπ., και τελικά το εξωτερικό Δημόσιο Χρέος το 1981 ήταν μόλις 672 δισ. δρχ. (29,7% του ΑΕΠ).

Η έκρηξη του χρέους και η ανεπανόρθωτη ζημιά έγινε την περίοδο 1981-1989, που αντί να εκμεταλλευτούμε τις χρηματοδοτικές δυνατότητες που μας παρείχε η ΕΟΚ για τη σύγκλιση της οικονομίας μας, όπως έκαναν οι άλλες χώρες του στόχου 1 (Ισπανία, Πορτογαλία, Ιρλανδία), το ΠΑΣΟΚ ακολούθησε τριτοκοσμική πολιτική, μετέχοντας στη γνωστή ομάδα των αδέσμευτων χωρών. Ακόμα, συνέχισε την αντιΕΟΚική του πολιτική, με αιτήματα για ειδικές σχέσεις με την ΕΟΚ, χάνοντας πολύτιμο χρόνο, και επέλεξε για την επίλυση των προβλημάτων τον εύκολο τρόπο του αλόγιστου δανεισμού. Αξίζει να σημειωθεί, σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία, ότι η τότε Κυβέρνηση έπαιρνε κατά μέσο όρο κάθε εβδομάδα και ένα δάνειο, από οπουδήποτε και με οποιουσδήποτε όρους, με εξόφληση την επόμενη 10ετία. Έτσι, το Δημόσιο Χρέος από 672 δισ. δρχ. το 1981 (29,7% του ΑΕΠ) εκτινάχθηκε το 1989 στα 9.200 δισ. δρχ. (65,7% του ΑΕΠ) και το 1990 που ανέλαβε η Νέα Δημοκρατία είχε φτάσει στα 11.100 δισ. δρχ. (80,7% του ΑΕΠ).