Τουρκικές φιτιλιές στο Μακεδονικό

Δεν πέρασαν παρά μόνο λίγα εικοσιτετράωρα από την ευφάνταστη –αν όχι κωμικοτραγικά ρομαντική– τοποθέτηση του υπουργού Εξωτερικών, Νίκου Κοτζιά, περί της ονομασίας της ΠΓΔΜ, ότι δηλαδή «είναι σαν μια ωραία κυρία που έρχεται στον γάμο και αναρωτιέται εάν στο επίθετό της θα προσθέσει και το επίθετο του ανδρός της» και άρχισαν τα όργανα να χτυπούν πιο γρήγορα.

Του Νίκου Τσαγκατάκη

Κι αν τα όργανα στο εσωτερικό της χώρας είναι τύμπανα πολέμου και ηχούν στη Βουλή υπό τους ρυθμούς τής Novartis, στο εκτός ελληνικών συνόρων εξελισσόμενο χορόδραμα τα ίδια όργανα παίζουν μία καλά ενορχηστρωμένη βαλκανική σύνθεση, υπό την έμπειρη καθοδήγηση ανατολίτη… μαέστρου.

Μετά τις αλλεπάλληλες κατά τις περασμένες εβδομάδες συναντήσεις μεταξύ κορυφαίων πολιτειακών και διπλωματικών παραγόντων της Ελλάδος και της ΠΓΔΜ, αλλά και τις παράπλευρες επαφές της τελευταίας με τη Γερμανία, όπου η Γερμανίδα καγκελάριος Άνγκελα Μέρκελ αποκάλεσε τον Ζόραν Ζάεφ «πρωθυπουργό της Μακεδονίας», κάτι φαίνεται να αλλάζει τις προσδοκίες αποκλιμάκωσης της έντασης και να δυσχεραίνει την εξεύρεση λύσης που να ικανοποιεί την Αθήνα.

«Σουλτανική» στήριξη

Η έντονη διπλωματική κινητικότητα δεν εντοπίζεται πια μόνο μεταξύ των δύο ενδιαφερόμενων χωρών, αλλά καθίσταται πια εμφανές ότι προέρχεται και εξ ανατολάς, από τον Ρατζέπ Ταγίπ Ερντογάν. Ο Tούρκος Πρόεδρος υποδέχθηκε για δεύτερη φορά μέσα σε λίγες ημέρες τον πρωθυπουργό της ΠΓΔΜ Γκιόργκι Ιβάνοφ, ο οποίος εξέφρασε τις ευχαριστίες του για τη στάση της Τουρκίας αναφορικά με την επίλυση της διμερούς διένεξης για το όνομα, αλλά και την ευγνωμοσύνη του για την αμέριστη και διαρκή υποστήριξη της ΠΓΔΜ στη ΝΑΤΟϊκή της πορεία.

Ωστόσο, αν αυτή ήταν μία από τις πρόσφατες δημόσιες εκδηλώσεις της τουρκικής «συμπάθειας», διπλωματικές πηγές διακρίνουν τουρκική προέλευση στις επαπειλούμενες επιπλοκές, καθώς φημολογείται έντονα η προτροπή Ερντογάν στον Ζάεφ να κρατήσει ανυποχώρητη στάση στα κρίσιμα ζητήματα της διαπραγμάτευσης, προσφέροντάς του όχι μόνο πολιτική στήριξη, αλλά ακόμα και τη δέσμευσή του να ενταχθεί η χώρα στο ΝΑΤΟ επονομαζόμενη «Μακεδονία».

Είναι άλλωστε γνωστή η οικονομική διείσδυση της Τουρκίας στην ΠΓΔΜ, ευρισκόμενη ήδη στην 6η θέση των επενδύσεων στη χώρα, προσδοκώντας να αναρριχηθεί στην 3η θέση των εμπορικών εταίρων της χώρας. Διεκπεραιώνει ήδη μεγάλα επενδυτικά σχέδια, όπως τον εκσυγχρονισμό και τη λειτουργία των διεθνών αεροδρομίων σε Σκόπια και Οχρίδα, καθώς και τη διαχείριση διοδίων σε εθνικές οδούς, ενώ η χώρα μας κατείχε την 4η θέση ως εμπορικός εταίρος της το 2016 και ήταν η 3η σημαντικότερη πηγή επενδύσεων στη χώρα. Αιχμή του δόρατος της τουρκικής εξωτερικής πολιτικής είναι εξάλλου η αναγνωρισμένη τουρκική μειονότητα στην ΠΓΔΜ που αριθμεί 80.000 άτομα και αντιστοιχεί στο 4% του συνολικού πληθυσμού και αποτελεί την τρίτη μεγαλύτερη εθνοτική ομάδα στη χώρα, έχοντας ωστόσο αυθαίρετα προσθέσει στη μειονότητα και τους 100.000 Τορμπέσηδες (εξισλαμισμένους Σλάβους).

Μέσω της τούρκικης υπηρεσίας της Διεθνούς Συνεργασίας και Συντονισμού (ΤΙΚΑ) κατασκευάζονται σχολεία εκμάθησης τουρκικής γλώσσας, συντηρούνται οθωμανικά μνημεία και τεμένη, ανακαινίστηκε η πτέρυγα Ακαδημίας Επιστημών και Τεχνών, χορηγούνται κρατικές υποτροφίες σε άπορους μαθητές τουρκικής, αλβανικής καταγωγής και Τορμπέσηδων, και ενισχύεται η αρχαιολογική έρευνα, επιτυγχάνοντας έτσι στενότερους δεσμούς με την χώρα, όχι απαραίτητα οικονομικούς.

Και παρ’ ότι ο Ζόραν Ζάεφ χαρακτηρίζεται ως μετριοπαθής και χωρίς εθνικιστικές εξάρσεις πολιτικός, δεν παύει να αντιμετωπίζει ενδοκυβερνητικές αντιδράσεις σκληροπυρηνικών στελεχών, όπως του υπουργού Εξωτερικών Νικόλα Ντιμιτρόφ, εκ του στενού περιβάλλοντος του προέδρου της χώρας Γκιόργκι Ιβανόφ, προνομιακού συνομιλητή του Ταγίπ Ερντογάν.

Πιστή στο δόγμα Νταβούτογλου

Η εν γένει στάση της Τουρκίας στα Βαλκάνια περιγράφεται ολιγόλογα στο δόγμα Νταβούτογλου, ότι «πρέπει να επιστρέψει στα εδάφη που υποχρεώθηκε να εγκαταλείψει», ή όπως επιστημονικά αναλύεται στο Δόγμα Στρατηγικού Βάθους θα πρέπει να κάνει αισθητή την παρουσία της σε ασταθείς ακόμη περιοχές των Βαλκανίων, ακόμη και ως προστάτης των μουσουλμανικών μειονοτήτων στην περιοχή, συμπεριλαμβανομένης βεβαίως και αυτής της Ελλάδος.

Και σε γενικές γραμμές αυτή είναι η σημερινή θέση της Τουρκίας: απειλεί ανοιχτά την Ελλάδα στο Αιγαίο και στην κυπριακή ΑΟΖ, αλλά κεκαλυμμένα στα βόρεια σύνορά της με την ΠΓΔΜ, όπου υπονομεύοντας τις διμερείς διαπραγματεύσεις διαμοχλεύει την ειρήνη και τη σταθερότητα στην περιοχή. Μετά το προσφυγικό/μεταναστευτικό ζήτημα, διά του οποίου η Τουρκία απειλεί διαρκώς προκειμένου να λάβει πλήρη ένταξη στην Ε.Ε., πέραν των λεονταρισμών με ακταιωρούς στο Αιγαίο και γεωτρύπανα στην Κύπρο, ο ρόλος της Τουρκίας στα Βαλκάνια ως προστάτης και μέντορας της νεότευκτης ΠΓΔΜ διαφαίνεται επικίνδυνος για τα εθνικά μας συμφέροντα.

Και όσο δεν συνδέουμε τα γεγονότα μεταξύ τους, ώστε να χαράξουμε μια ενιαία, σταθερή και ευρείας αποδοχής εθνική εξωτερική πολιτική, παρά ομφαλοσκοπούμε και αλληλοσπαρασσόμαστε, το μόνο σίγουρο είναι ότι θα την πληρώσουμε τη νύφη του κ. Κοτζιά. Και μάλιστα ακριβά.