Το αποτυχημένο πραξικόπημα που άλλαξε την εικόνα της Τουρκίας

Ήταν βραδυνές ώρες της 15ης Ιουλίου και πρώτες πρωινές της 16ης Ιουλίου του 2016 όταν στη Τουρκία σημειώθηκε στρατιωτικό πραξικόπημα με στόχο να «γκρεμιστεί» από την εξουσία ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν. Συμπληρώνεται λοιπόν ένας χρόνος από την αποτυχημένη απόπειρα που  προκάλεσε υλικές ζημιές, 265 νεκρούς, πολλούς τραυματίες και με τη τουρκική κυβέρνηση να διεξάγει μια ευρεία εκστρατεία διώξεων, που έχει στόχο υποστηρικτές του αυτοεξόριστου στις ΗΠΑ ιεροκήρυκα Φετουλάχ Γκιουλέν, τον οποίο η Άγκυρα θεωρεί και εγκέφαλο του πραξικοπήματος.

Αποτέλεσμα αυτού είναι περίπου 150.000 αντιφρονούντες να έχουν απολυθεί ή να  τέθηκαν σε διαθεσιμότητα κατηγορούμενοι ως «Γκιουλενιστές» ενώ κάπου 50.000 συνελήφθησαν και φυλακίστηκαν 9μεταξύ αυτών και δημοσιογράφοι) κατηγορούμενοι ως συνωμότες.

 Σε όλο αυτό το διάστημα η εικόνα της χώρας σαφώς έχει αλλάξει, όπως και οι σχέσεις της Άγκυρας με την Ε.Ε. και τη Δύση , οι οποίες είναι τεταμένες εδώ και έναν χρόνο ενώ  ο «Σουλτάνος του Βοσπόρου» βρίσκεται πλέον στο απόγειο της εξουσίας τους, κυβερνά σε καθεστώς έκτακτης ανάγκης, η κυβέρνηση αγωνιά να κρύψει την αμέλειά της, ένα διχασμένο έθνος παρακολουθεί.

Πολλά έχουν ακουστεί και άλλα τόσα έχουν γραφτεί ότι το πραξικόπημα ήταν «εφεύρεση» του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν για να ξεκινήσει μια μεγάλη εκστρατεία διωγμού των επικριτών του και να εδραιωθεί στην εξουσία

Για την επέτειο του πραξικοπήματος είναι προγραμματισμένες συγκεντρώσεις στην Άγκυρα και την Κωνσταντινούπολη, ενώ ο Ερντογάν αναμένεται να εκφωνήσει ομιλία ενώπιον του κοινοβουλίου τη νύχτα του Σαββάτου προς Κυριακή στις 02:32 (τοπική ώρα και ώρα Ελλάδας), ακριβώς την ώρα που οι πραξικοπηματίες βομβάρδισαν την Εθνοσυνέλευση.

Το χρονικό

Τη νύχτα της 15ης προς 16η Ιουλίου 2016 οι κάτοικοι των δύο μεγαλύτερων πόλεων της Τουρκίας ξύπνησαν από τον ήχο των μαχητικών αεροσκαφών που πετούσαν πάνω από τα σπίτια τους, τα πυρά από τα ελικόπτερα εναντίον των διαδηλωτών που ήταν αντίθετοι στο πραξικόπημα και τα άρματα μάχη των πραξικοπηματιών που είχαν βγει στους δρόμους.

Λέγοντας ότι επιθυμούν να αποκαταστήσουν «τη δημοκρατία» μια ομάδα στρατιωτικών που αυτοαποκαλούνταν «Το Συμβούλιο της Ειρήνης στη χώρα», ανακοίνωσε ότι κατέλαβε την εξουσία.

Όμως από τον τόπο διακοπών του στη νοτιοδυτική Τουρκία ο Ερντογάν πέρασε στην αντεπίθεση: κάλεσε τους υποστηρικτές του να βγουν στους δρόμους. Το αποτέλεσμα: Δεκάδες χιλιάδες άνθρωποι υπάκουσαν στο κάλεσμά του.

Ένα από τα πιο σημαδιακά συμβάντα εκτυλίχθηκε σε μια από τις γέφυρες του Βοσπόρου, η οποία πλέον έχει πάρει το όνομα «η γέφυρα των μαρτύρων της 15ης Ιουλίου», όπου στρατιωτικοί πυροβόλησαν εναντίον πολιτών. Νωρίς το πρωί οι πραξικοπηματίες αναγκάστηκαν να παραδοθούν.

Η ήττα των πραξικοπηματιών χαιρετίστηκε από τον Ερντογάν ως νίκη των δημοκρατικών δυνάμεων στην Τουρκία. Πολύ σύντομα ήρθε η απάντηση των αρχών με μεγάλες διώξεις: περισσότεροι από 50.000 άνθρωποι έχουν συλληφθεί και περισσότεροι από 100.000 αποπέμφθηκαν ή τέθηκαν σε διαθεσιμότητα.

Απόλυτος σουλτάνος ο Ερντογάν

Οι διώξεις αφορούν φερόμενους υποστηρικτές του Γκιουλέν, επεκτείνονται στο φιλοκουρδικό περιβάλλον –τα ηγετικά στελέχη του οποίου αν και ήταν αντίθετα στο πραξικόπημα έχουν φυλακιστεί–, σε δημοσιογράφους που επικρίνουν την τουρκική κυβέρνηση, ή ακόμη και μέλη μη κυβερνητικών οργανώσεων.

Το δημοψήφισμα

Στο δημοψήφισμα της 16ης Απριλίου για τη συνταγματική μεταρρύθμιση ο Ερντογάν σημειώνει μια οριακή νίκη. Το «όχι» κερδίζει στις τρεις μεγάλες πόλεις, στην Κωνσταντινούπολη, την Άγκυρα και τη Σμύρνη. Αμέσως η αντιπολίτευση αμφισβητεί το αποτέλεσμα, καταγγέλλοντας «παρατυπίες» στην ψηφοφορία. Ο Οργανισμός για την Ασφάλεια και τη Συνεργασία στην Ευρώπη (ΟΑΣΕ), το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο και η Ευρωπαϊκή Ένωση εκφράζουν τον φόβο τους για παρατυπίες.

Ένα χρόνο μετά το αποτυχημένο πραξικόπημα, ο Ερντογάν φαίνεται να βρίσκεται στο απόγειο της εξουσίας του. Ο στρατός έχει αναμορφωθεί πλήρως, και μετά το δημοψήφισμα του Απριλίου ο Τούρκος πρόεδρος είδε τις εξουσίες του να ενισχύονται και θεωρητικά μπορεί να παραμείνει στην εξουσία ως το 2029. Οι εξελίξεις αυτές έχουν πολώσει την τουρκική κοινωνία μεταξύ των υποστηρικτών και των επικριτών του Ερντογάν.

Επιπλέον ένα χρόνο μετά εξακολουθούν να υπάρχουν ερωτήματα για την ταυτότητα των πραξικοπηματιών και η Άγκυρα δεν φαίνεται να έχει καταφέρει να πείσει για την άποψή της τις δυτικές πρωτεύουσες, κάτι που έχει προκαλέσει διπλωματικές εντάσεις.

Η Άγκυρα αντέδρασε οργισμένα στις επικρίσεις της ΕΕ για τον περιορισμό των ελευθεριών και έχει ζητήσει επανειλημμένως από την Ουάσινγκτον την έκδοση του Γκιουλέν, προς το παρόν μάταια.