Το χρονικό ενός προαναγγελθέντος ναυαγίου

Τους τελευταίους μήνες η κυβέρνηση ήταν σε συνεχείς συζητήσεις με εκπροσώπους των εταιρειών SOCAR και Snam για την πώληση του 66% του ΔΕΣΦΑ. Το κλίμα στις συζητήσεις ήταν εποικοδομητικό. Εντούτοις, η πρόταση που κατατέθηκε από την πλευρά των υποψηφίων αγοραστών, σχετικά με απομείωση του τιμήματος (αποπληρωμή σε δόσεις), ήταν νομικά ανέφικτη και θα ακύρωνε τον διαγωνισμό.

Εξετάστηκαν εναλλακτικές προτάσεις που έκαναν οι υποψήφιοι αγοραστές, για τη βελτίωση της αξίας μέσω εγγυοδοτικών μηχανισμών, οι οποίες διαπιστώθηκε, τελικά, ότι είναι ανεφάρμοστες εντός του κοινοτικού θεσμικού πλαισίου. Οι προτάσεις της κυβέρνησης αποσκοπούσαν στη βελτίωση της οικονομικής θέσης της εταιρείας, με βάση την αύξηση της ανακτήσιμης διαφοράς των παρελθόντων ετών, στο πλαίσιο της υφιστάμενης νομοθεσίας. Οι προτάσεις αυτές δεν έγιναν αποδεκτές, με αποτέλεσμα οι συζητήσεις να ολοκληρωθούν.

Οι 123 λέξεις που έχουν προηγηθεί δεν είναι τίποτα περισσότερο από την κατά λέξη αποτύπωση της ληξιαρχικής πράξης θανάτου της πολύκροτης πώλησης του πλειοψηφικού πακέτου του διαχειριστή συστήματος φυσικού αερίου στους Αζέρους, όπως αυτή δημοσιοποιήθηκε από το υπουργείο Ενέργειας το απόγευμα της περασμένης Πέμπτης.

Και τώρα τι; 

Δεδομένου ότι μιλάμε για μία αποκρατικοποίηση η οποία «σερνόταν» από τον Ιούνιο του 2013, οπότε και έληξε ο σχετικός διαγωνισμός και τελικά έπεσε στα βράχια, ωστόσο αποτελεί μνημονιακή υποχρέωση της Ελλάδας έναντι των δανειστών, δύο στοιχεία έχουν αξία: Αφενός το πώς οδηγηθήκαμε στο ναυάγιο και αφετέρου το τι μέλλει γενέσθαι από ’δώ και πέρα.

Ξεκινώντας από τα… εύκολα, η επόμενη μέρα βρίσκει την μπάλα στο γήπεδο του ΤΑΙΠΕΔ, το οποίο αναμένεται να συνεδριάσει εν ευθέτω χρόνω προκειμένου να αποφασίσει αρμοδίως την κατά πάσα πιθανότητα επαναπροκήρυξη του διαγωνισμού, καλώντας κάθε δυνητικό μνηστήρα να διεκδικήσει την εξαγορά του 66% του Διαχειριστή.

Σε ό,τι αφορά, τώρα, το μπιλιάρδο των ευθυνών για την ατυχή κατάληξη της αποκρατικοποίησης του ΔΕΣΦΑ, αυτό έχει πολλές καραμπόλες. Πιάνοντας από την αρχή το νήμα της ιστορίας θα πρέπει κάποιος να σταθεί στη μεγάλη κωλυσιεργία που υπήρξε στις διαπραγματεύσεις, αποτέλεσμα σχετικής παρέμβασης από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Ποια ήταν αυτή η εμπλοκή; Η Κομισιόν είχε κρίνει ασύμβατο με το κοινοτικό δίκαιο τον έλεγχο πέραν του 50% του ΔΕΣΦΑ από καθετοποιημένη κρατική ενεργειακή εταιρεία χώρας που δεν ανήκει στην Ευρωπαϊκή Ένωση, η οποία δεν έχει ενσωματώσει το συγκεκριμένο δίκαιο. Κατόπιν του κοινοτικού μπλοκ ξεκίνησε η αναζήτηση μίας ευρωπαϊκής εταιρείας που θα εξαγόραζε ποσοστό άνω του 17% του ΔΕΣΦΑ, ούτως ώστε η μετοχική συμμετοχή της αζέρικης Socar να περιοριστεί κάτω του 50%. Και αν ο κοινοτικός σκόπελος ξεπεράστηκε με την είσοδο στο παιχνίδι της ιταλικής SNAM που θα «χτύπαγε» το κομβικό 17%, φαίνεται ότι ο εκτροχιασμός των διαπραγματεύσεων επήλθε –αυτό τουλάχιστον υποστηρίζει η πλευρά των επενδυτών– με την πρόσφατη νομοθετική ρύθμιση που προώθησε ο πρώην υπουργός Ενέργειας Πάνος Σκουρλέτης, σύμφωνα με την οποία τροποποιούνταν η μεθοδολογία τιμολόγησης των υπηρεσιών του ΔΕΣΦΑ, υπό το πρίσμα του να προστατευτούν οι καταναλωτές από μεγάλη αύξηση των τιμολογίων που ίσως αποφάσιζαν οι νέοι ιδιώτες επενδυτές.

Η παραπάνω εξέλιξη αποτέλεσε casus belli για τους Αζέρους της SOCAR και τους Ιταλούς της SNAM, που ωρύονταν ότι η ρύθμιση Σκουρλέτη ψαλιδίζει υπέρμετρα την αξία του ΔΕΣΦΑ (από 829 εκατ. ευρώ στα 285 εκατ. ευρώ) με αποτέλεσμα να μειώνονται τα ανακτήσιμα έσοδα του Διαχειριστή για την περίοδο 2006-2015 και κατά συνέπεια να περιορίζεται δραστικά η αύξηση στις ταρίφες του ΔΕΣΦΑ, από ένα μέγεθος της τάξης του 68% (που θα ήταν με το παλαιό καθεστώς), σε περίπου 23%.

Δεδομένου, λοιπόν, ότι το 2013 τα 400 εκατ. ευρώ για την απόκτηση του 66% των μετοχών του ΔΕΣΦΑ η Socar τα προσέφερε υπολογίζοντας σε αποδόσεις βάσει του παλαιού συστήματος, οι Αζέροι διεμήνυσαν ότι αν δεν αλλάξει η τροπολογία Σκουρλέτη ή δεν μειωθεί το τίμημα εξαγοράς θα αποχωρήσουν από το deal.

Τελικά, οι απειλές έγιναν πράξη, η αντιπολίτευση βρήκε την ευκαιρία για… αντιπολίτευση, ο κ. Σκουρλέτης απάντησε (μέσω twitter) ότι «το ναυάγιο ΔΕΣΦΑ αναδεικνύει τον μη σεβασμό των όρων του διαγωνισμού, των ευρωπαϊκών κανόνων και επενδυτική αφερεγγυότητα εκ μέρους της Socar», αλλά η αλήθεια δεν αλλάζει: η ελληνική κυβέρνηση ενόψει και της κρίσιμης δεύτερης αξιολόγησης βρέθηκε με μία νέα καυτή πατάτα στα χέρια, που ίσως… καψαλίζει τα ελληνικά γεωστρατηγικά-ενεργειακά πλάνα (βλ. αγωγοί) της χώρας.