Πρώτη φορά Αριστερά και για τον κο Πάκη…

Πέρα από την οξεία –και με μπόλικη παραδοξότητα– πολιτική αντιπαράθεση που έχει ξεσπάσει από τα ξημερώματα του Σαββάτου με την ανακοίνωση της διεξαγωγής δημοψηφίσματος, αυτή καθ’ αυτή η διαδικασία μοιάζει να «κηλιδώνεται» με έντονες αποχρώσεις αντισυνταγματικότητας, όπως τουλάχιστον ισχυρίζεται πλειάδα συνταγματολόγων και εκπροσώπων κομμάτων.

Η πρώτη μεγάλη ένσταση αφορά στον χαρακτήρα του ερωτήματος, που καλούνται να απαντήσουν οι πολίτες στο δημοψήφισμα, και αν αυτό το ερώτημα αντανακλά σε δημοσιονομικό ή εθνικό θέμα.

Ως γνωστόν, δημοσιονομικό ζήτημα απαγορεύεται να τεθεί σε δημοψήφισμα, και η κυβέρνηση επιμένει ότι ο λόγος είναι εθνικός. Πώς όμως γίνεται να μην αποτελεί δημοσιονομικό ζήτημα το γεγονός ότι οι πολίτες καλούνται να αποφασίσουν αν δέχονται (ή όχι) την επιβολή ΔΗΜΟΣΙΟΝΟΜΙΚΩΝ μέτρων ύψους 8, 9, 10 δισ. ευρώ; Ή θα πρέπει να πειστούμε ότι ενώ η γραπτή πρόταση της κυβέρνησης έχει μέτρα ύψους 7,9 δισ. ευρώ και η αντίστοιχη των δανειστών ανεβάζει τον λογαριασμό στα 8,4 δισεκατομμύρια, τελικά η… διαφορά των 500 εκατ. ευρώ είναι αυτή που αποτελεί το εθνικό θέμα του δημοψηφίσματος;

Σε κάθε περίπτωση, οπαδός της παραπάνω άποψης είναι (και) ο ομότιμος καθηγητής της Νομικής Σχολής του Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών και πρώην υπουργός Δικαιοσύνης, Μιχάλης Σταθόπουλος, ο οποίος χαρακτηρίζει δημοσίως αντισυνταγματικό το δημοψήφισμα που αποφάσισε η κυβέρνηση, επικαλούμενος τις συνταγματικές επιταγές που δεν επιτρέπουν τη διεξαγωγή δημοψηφίσματος επί δημοσιονομικών ζητημάτων.

Όπως χαρακτηριστικά έχει εξηγήσει ο κ. Σταθόπουλος, ο πολίτης δεν μπορεί να ερωτάται π.χ. αν θέλει ή όχι να του επιβληθούν φόροι ή αν επιθυμεί ή όχι να βγει δυο χρόνια αργότερα στη σύνταξη, καθώς η εύλογη απάντηση του πολίτη θα είναι «ΟΧΙ».

Επίσης, θέμα συνταγματικότητας του δημοψηφίσματος τίθεται και από το γεγονός ότι οι πολιτικές εξελίξεις τρέχουν με ιλιγγιώδεις ρυθμούς, με συνέπεια να επηρεάζουν την ουσία του ερωτήματος. Κι εξηγούμαστε: την ώρα που γράφονταν αυτές οι γραμμές, ήδη υπήρχαν σε εξέλιξη πρωτοβουλίες σύγκλισης της Αθήνα με τους πιστωτές. Αυτό πρακτικά σημαίνει ότι, μέχρι να φτάσουμε στη δημοψηφισματική κάλπη της Κυριακής, κινδυνεύουμε είτε να έχουν αλλάξει οι όροι των μέτρων που μας προτείνονται να πάρουμε ή να μην υπάρχει ούτε καν στο τραπέζι η συμφωνία που καλούμαστε να ψηφίσουμε! Και αυτό πλέον δεν θα είναι δημοψήφισμα αλλά θέατρο του παραλόγου…

 

Η δεύτερη μεγάλη ένσταση που εκφράζουν νομικοί κύκλοι είναι το ασαφές (όπως το χαρακτηρίζουν) του ερωτήματος. Οι ίδιοι κύκλοι παραπέμπουν στον σχετικό νόμο 4023/2011, στον οποίο αποτυπώνεται ξεκάθαρα ότι τόσο το ερώτημα όσο και η απάντησή του (ναι ή όχι) «διατυπώνονται κατά τρόπο σαφή και σύντομο».

Και στην περίπτωσή μας είναι σαφές ότι το μακροσκελές ερώτημα με τους δυσεξήγητους όρους (που παρενθετικά είναι γραμμένοι και στην αγγλική εκδοχή τους) μόνο απλό, κατανοητό και σύντομο δεν καθιστούν το επίμαχο κρίσιμο ερώτημα που θέτει διλημματικά η κυβέρνηση. Και μιας και ο λόγος περί «ναι» και «όχι», αξίζει εδώ να σημειωθεί ότι πολλή κουβέντα έχει σηκώσει επειδή στο ΕΝΑ ψηφοδέλτιο (σ.σ. ο νόμος επιτρέπει να μην υπάρχουν δύο ξεχωριστά ψηφοδέλτια) προηγείται η αρνητική απάντηση και όχι η θετική.

Σύμφωνα με τον νόμο, προηγείται το «ναι» και έπεται το «όχι». Ωστόσο, προκύπτει ένα ζήτημα ερμηνείας επειδή το ξημέρωμα της 28ης Ιουνίου, όταν η πρόεδρος της Βουλής Ζωή Κωνσταντοπούλου ανέγνωσε στην Ολομέλεια το ερώτημα του δημοψηφίσματος, κανένα κόμμα δεν έδωσε σημασία ώστε να διαμαρτυρηθεί εγκαίρως. Η κα Κωνσταντοπούλου διάβασε την απόφαση του υπουργικού συμβουλίου, δηλαδή λέξη προς λέξη το ερώτημα όπως αναγράφεται στο ψηφοδέλτιο, και πρόσθεσε: «Όσοι απορρίπτουν την πρόταση ψηφίζουν “δεν εγκρίνεται ή ΟΧΙ”. Όσοι συμφωνούν ψηφίζουν “εγκρίνεται ή ΝΑΙ”». Ακολούθησε η ψηφοφορία για την έγκριση του δημοψηφίσματος.

Άρα, η Ολομέλεια ψήφισε υπέρ της αντιστροφής της σειράς τού «ναι» και του «όχι» στο ψηφοδέλτιο. Όμως, νομικοί κύκλοι θέτουν το ερώτημα αν ο νόμος ισχύει όταν το ερώτημα είναι «ναι ή όχι» και αν η Ολομέλεια της Βουλής μπορεί να αλλάξει τη σειρά εφόσον υπάρχουν ερωτήματα με πιο σύνθετες απαντήσεις.

Άρον-άρον…

Ενστάσεων συνέχεια –και όχι μόνο ηθικής τάξεως, όπως νομίζουν οι περισσότεροι– υπάρχει αναφορικά και με το άρον-άρον περιθώριο των 5 ημερών που άφησε η κυβέρνηση στο εκλογικό σώμα, ώστε να απαντήσουμε σε ένα τόσο κρίσιμο ερώτημα που αφορά τη ζωή μας όχι για τις επόμενες μέρες ή μήνες αλλά για τα επόμενα πολλά χρόνια.

Ερμηνεύοντας διασταλτικά τη συνταγματική πρόβλεψη, σύμφωνα με την οποία το εξαγγελθέν δημοψήφισμα δύναται να διενεργηθεί εντός 30 ημερών (σ.σ. αυτό σημαίνει ότι με το γράμμα του νόμου μπορούμε να το εξαγγείλουμε σήμερα και να το διενεργήσουμε αύριο;;;) το ασφυκτικό χρονοδιάγραμμα,  μαζί με την αμφίσημη ενημέρωση, την πόλωση που χτυπάει «κόκκινο» και τον νεφελώδη ορίζοντα για το πού οδηγεί η μία απάντηση και πού η άλλη, πολλοί είναι εκείνοι που κάνουν λόγο για κατ’ ουσίαν νόθευση της λαϊκής θέλησης.

Δεν είναι τυχαίο ότι επιφανή στελέχη της αντιπολίτευσης εναντιώθηκαν δημοσίως στη διεξαγωγή του δημοψηφίσματος, κάνοντας λόγο για «ξεδιάντροπη επιχείρηση υφαρπαγής ψήφου» (Κυριάκος Μητσοτάκης – Ν.Δ.) ή για «επιτομή αντισυνταγματικότητας και μπλέξιμο των πολιτών» (Ανδρέας Λοβέρδος – ΠΑΣΟΚ).

Τροφή για σκέψη… 

Υπό αυτό το πρίσμα αρχίζουν και πληθαίνουν όσοι επιρρίπτουν ευθύνες ακόμη και στον Πρόεδρο της Δημοκρατίας, Προκόπη Παυλόπουλο, υποδεικνύοντας ότι μπορούσε να αντισταθεί σε αυτές τις πρακτικές και δεν το έπραξε.

Επιχειρηματολογώντας υπέρ της θέσης περί προεδρικής απραξίας, οι κακές γλώσσες θυμίζουν με νόημα το εκλεκτικό «παρών» του Προέδρου της Δημοκρατίας στην Επιτροπή της Βουλής για το χρέος, καθώς και τις παραινέσεις του σημερινού πρωθυπουργού στον προκάτοχο του κ. Παυλόπουλου, Κάρολο Παπούλια, να αρνηθεί να υπογράψει τις πράξεις νομοθετικού περιεχομένου που του έστελνε προς υπογραφή η προηγούμενη κυβέρνηση.

Κυριαρχεί για παράδειγμα η αναρώτηση αν ο κ. Προκόπης Παυλόπουλος ενημερώθηκε από τον Αλέξη Τσίπρα την Πέμπτη το βράδυ. Είχε στα χέρια του ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας το κείμενο με την τελική πρόταση των δανειστών και, τελικά, επί ποίου ερωτήματος συναίνεσε;

Επίσης, είναι λογικό να αναρωτηθεί κάποιος: όλοι οι κορυφαίοι συνταγματολόγοι (Ν. Αλιβιζάτος, Μ. Σταθόπουλος, Ανδ. Λοβέρδος, Ευ. Βενιζέλος) έχουν κάνει τόσο λάθος στη γνωμοδότησή τους περί αντισυνταγματικότητας του δημοψηφίσματος; Αν δε λάβει κανείς υπ’ όψιν ότι και ο νυν αρχηγός της παράταξης από την οποία προέρχεται ο κ. Παυλόπουλος  έκανε λόγο για αντισυνταγματικότητα, η θέση του ΠτΔ ποια ήταν;

Σε όλα τα παραπάνω προστίθενται, όπως προαναφέρθηκε, και η στάση που επέδειξε ο κ. Παυλόπουλος στη γνωστή «συνάθροιση της Ζωής» (Κωνσταντοπούλου) για τα αίτια δημιουργίας του χρέους.

Συμπέρασμα: μετά την «αποστρατεία» του ως πολιτικός, ο Προκόπης Παυλόπουλος σίγουρα είχε το όνειρο να γίνει Πρόεδρος της Δημοκρατίας και βεβαίως δεν θα ήθελε να χάσει τις τιμές και τις δόξες, ούτε την αίγλη και την καλοπέραση. Γιατί να τα «χαλάσει», επομένως, με τον Αλέξη και τη Ζωή;

Σαν άνθρωπο τον καταλαβαίνουμε. Σαν νομικό, όμως, λίγο δύσκολο να χωνέψουμε τις απόψεις του. Τέλος, σαν θεματοφύλακα του Συντάγματος στην πρώτη κρίση παραβίασής του, από την Ιστορία θα αναζητηθεί και θα καταγραφεί ως απών…