Η μεγάλη υποχώρηση (μετά το αιματοκύλισμα)

Έπρεπε να βρεθεί η χώρα στα πρόθυρα του εμφυλίου, να υπάρχουν τουλάχιστον 100 νεκροί και εκατοντάδες τραυματίες, να μετατραπεί το Κίεβο σε πεδίο μάχης, να ξεσηκωθεί ο κόσμος στις περισσότερες πόλεις της δυτικής Ουκρανίας, για να κατανοήσει ο Βίκτορ Γιανουκόβιτς ότι η παντοδυναμία του τελείωσε.

Του Μιχάλη Κωτσάκου

Ο Ρωσόφιλος πρόεδρος της Ουκρανίας θα υπογράψει την πολιτική του καταδίκη σε λίγα 24ωρα, όταν θα τεθεί σε ισχύ η συμφωνία με την αντιπολίτευση για πρόωρη προσφυγή στις κάλπες για την εκλογή νέου Προέδρου της χώρας και παράλληλα να ψαλιδιστούν οι αρμοδιότητες του ανώτατου άρχοντα. Βέβαια, ακόμη και τώρα που και η Μόσχα τον άδειασε με τον πλέον επίσημο τρόπο, ο Γιανουκόβιτς αναζητά μέσω του συμβιβασμού σωσίβια λέμβο. Ποια είναι αυτή; Μα να διεξαχθούν οι εκλογές στο τέλος του 2014, ώστε να έχει τον κατάλληλο χρόνο για να οργανώσει με τον καλύτερο δυνατό τρόπο τη φυγή του, ή να είναι εκ νέου υποψήφιος ποντάροντας στο γεγονός ότι απουσιάζει ο ηγέτης από την αντιπολίτευση, αλλά και στο ότι το κόμμα του ελέγχει σε μεγάλο βαθμό την Ανατολική Ουκρανία.

Ο Γιανουκόβιτς, αφού κατάφερε να αιματοκυλήσει τη χώρα, τώρα προσπαθεί να παίξει τον ρόλο του εθνικού ηγέτη, δεχόμενος μία κυβέρνηση εθνικής εμπιστοσύνης υπό την προεδρεία του φυσικά, με αποκλειστικό στόχο να προκαλέσει ρήγματα στην ήδη πολυδιασπασμένη αντιπολίτευση, η οποία λόγω έλλειψης ηγέτη πιθανότατα να στραφεί στη Γιούλα Τιμοσένκο.

Την ίδια ώρα, τα ουκρανικά ΜΜΕ επιμένουν ότι ο φιλορώσος πρόεδρος δεν θα παραμείνει για πολύ ακόμα στο ουκρανικό έδαφος και μαζί με την οικογένειά του θα φτιάξει τις βαλίτσες του με προορισμό τη Μόσχα. Μάλιστα, ισχυρίζονται ότι ο Βλαντιμίρ Πούτιν θα είναι ο πρώτος που θα του προσφέρει ασφαλές καταφύγιο.

Μένει μόνος

Το άσχημο για τον Βίκτορ Γιανουκόβιτς είναι ότι ξεμένει πλέον από συμμάχους. Οι Δυτικοί και ειδικά οι Αμερικανοί ούτε που θέλουν να ακούσουν το όνομά του. Από την άλλη, ο βασικός του σύμμαχος, ο Βλαντιμίρ Πούτιν, ασχολείται με τους χειμερινούς Ολυμπιακούς αγώνες στο Σότσι και τηρεί σιγή ιχθύος. Όμως ο πρωθυπουργός της Ρωσίας, Ντιμίτρι Μεντβέντεφ, φρόντισε να αδειάσει τον Ουκρανό πρόεδρο, δηλώνοντας ότι «η Ρωσία δεν θα συνεργαστεί στην Ουκρανία παρά μόνο με μια εξουσία που υπερασπίζεται τα συμφέροντα του κράτους και πάνω στην οποία δεν σκουπίζει κανείς τα πόδια του». Μάλιστα, έδωσε έμφαση στη φράση ότι «η Ρωσία θα έχει πλήρεις διμερείς σχέσεις με την Ουκρανία μόνον όταν η νόμιμη ηγεσία της θα είναι σε φόρμα». Η δήλωση Μεντβέντεφ φαίνεται ότι αποτελεί και σαφές υπονοούμενο της ρωσικής πλευράς για μη χορήγηση της δεύτερης δόσης (2 δισ. δολάρια) της οικονομικής βοήθειας συνολικού ύψους 15 δισ. δολαρίων που είχε υποσχεθεί η Μόσχα στο Κίεβο, καθώς είναι προφανές ότι πλέον τα χρήματα αυτά μοιάζουν να χορηγούνται στο χάος.

Ήδη οι αναλυτές, γνωρίζοντας τις στενές σχέσεις των δύο πλευρών, κάνουν λόγο ότι ήδη η Μόσχα έχει καταλάβει ότι ο εκλεκτός της είναι «κουτσό άλογο» και γι’ αυτό αναζητεί άλλον πολιτικό με τον οποίο θα μπορεί να συνεννοηθεί και να προασπίσει τα συμφέροντά της.

Ξαφνικά, τα τελευταία 24ωρα κυκλοφόρησε το σενάριο για επανεμφάνιση στο προσκήνιο της φυλακισμένης πρώην πρωθυπουργού της χώρας, Γιούλα Τιμοσένκο, η οποία είχε καταδικαστεί για τις στενές της σχέσεις με τη Ρωσία και τη συμφωνία για μειωμένη τιμή φυσικού αερίου που είχε συνάψει με τον Βλαντιμίρ Πούτιν. Το σενάριο αυτό ενισχύεται από το εμφανές έλλειμμα ηγεσίας που παρουσιάζει η αντιπολίτευση στην Ουκρανία, καθώς ο Βίκτορ Κλίτσκο δεν μπορεί με βάση το Σύνταγμα να θέσει υποψηφιότητα για πρόεδρος λόγω του ότι δεν ζει τα τελευταία δέκα χρόνια στη χώρα.

Κάποιοι άλλοι πάντως υποστηρίζουν ότι η λύση θα έρθει από εκεί που δεν την περιμένει κανένας. Οπότε όλοι πλέον αναζητούν την επόμενη ημέρα στην Ουκρανία.

Β. ΓΙΑΝΟΥΚΟΒΙΤΣ:

Ο άνδρας που προκαλεί τα σκάνδαλα

Ποιος είναι, όμως, ο Β. Γιανουκόβιτς; Είναι ο άνδρας που προκαλεί σκάνδαλα. Ο Πρόεδρος της Ουκρανίας έχει καταφέρει να κάνει όλο τον κόσμο να μιλάει για αυτόν και για την αμφιλεγόμενη πολιτική του, που έχει προκαλέσει σάλο αντιδράσεων και εξέγερση στο Κίεβο. Το 2004 ανέβηκε στον προεδρικό θώκο μετά από νοθεία.

Τις συνέπειες τις πλήρωσε και πάλι η χώρα με την «Πορτοκαλί Επανάσταση». Οι τότε διαμαρτυρίες είχαν παρακινηθεί από τις εκθέσεις διαφόρων εγχώριων και ξένων παρατηρητών των εκλογών, καθώς και από την ευρέως διαδεδομένη αντίληψη του κοινού ότι τα αποτελέσματα των επαναληπτικών εκλογών της 21ης Νοεμβρίου 2004 μεταξύ των κορυφαίων υποψηφίων Βίκτορ Γιούσενκο και Β. Γιανουκόβιτς ήταν στημένα από τις αρχές υπέρ του τελευταίου.

Μετά τις εκλογές, ο μεγάλος αντίπαλος του ισχυρού άνδρα του Κιέβου βρέθηκε δηλητηριασμένος από διοξίνη, μια τοξίνη που «χορηγήθηκε από τρίτους», χωρίς όμως ποτέ να βρεθεί ο δράστης. Η υπόθεση έκλεισε, όταν η Εισαγγελία αποφάνθηκε πως ο Γιούσενκο, ο οποίος έχει σχεδόν παραμορφωθεί στο πρόσωπο, πάσχει από ιογενή έρπη. Κανείς φυσικά δεν έμαθε αν πίσω από τις δύο επιθέσεις κρυβόταν ο Γιανουκόβιτς.

Σήμερα, εκατοντάδες χιλιάδες Ουκρανών καταγγέλλουν την άρνηση του Γιανουκόβιτς να υπογράψει τη συμφωνία σύνδεσης με την Ε.Ε. και τον αποκαλούν «μαριονέτα» του Πούτιν. Όταν η «πορτοκαλί επανάσταση» ανέλαβε την εξουσία, όλοι θεώρησαν ότι ο ρωσόφωνος και ρωσόφιλος Γιανουκόβιτς τελείωσε πολιτικά. Όμως αποδείχθηκε εφτάψυχος. Στηρίχθηκε σε Αμερικανούς επικοινωνιολόγους, οι οποίοι του φιλοτέχνησαν το προφίλ.

Ο Γιανουκόβιτς κατάφερε να βελτιώσει τις γνώσεις του στην επίσημη γλώσσα της χώρας που είχε εκτοπισθεί από τα ρωσικά στη διάρκεια της σοβιετικής εποχής και το 2010 κέρδισε την προεδρία από την αντίπαλό του, τη Γιούλια Τιμοσένκο, με ένα πιο εθνοκεντρικό πρόγραμμα.

Μετά την άνοδό του στην προεδρία, προσπάθησε να ντυθεί με έναν πιο δημοκρατικό μανδύα και να εμφανιστεί σαν υπερασπιστής των δημοκρατικών αξιών και της ανεξαρτησίας της Ουκρανίας, διακηρύσσοντας παράλληλα τη βούλησή του να προσεγγίσει την Ευρωπαϊκή Ένωση. Ο πάλαι ποτέ άνθρωπος της Μόσχας έγινε ξαφνικά ο πρωτεργάτης του ευρωπαϊκού μέλλοντος της Ουκρανίας, καθώς αναμενόταν να υπογράψει στα τέλη του περασμένου Νοεμβρίου μια ιστορική συμφωνία σύνδεσης με την Ε.Ε. Και το μέλλον της χώρας θα άλλαζε. Φαινομενικά πάντα.

Όμως, μερικές ημέρες πριν από την προγραμματισμένη υπογραφή, έπειτα από επισκέψεις στον Ρώσο πρόεδρο Βλαντίμιρ Πούτιν που καλύφθηκαν από μυστήριο, ο Βίκτορ Γιανουκόβιτς εγκατέλειψε την υπογραφή αυτής της συμφωνίας, υπό την προφανή πίεση της Ρωσίας.

Η οικογένεια

Η προεδρία του Γιανουκόβιτς ευνόησε την άνοδο της ισχύος της «Οικογένειας», μιας ισχυρής πολιτικοοικονομικής φατρίας στην οποία μετέχουν πολλοί οικείοι του, ύποπτοι ότι πλουτίζουν χάρη στην επιρροή του και με τη διαφθορά. Ανάμεσά τους είναι ο γιος τού Γιανουκόβιτς, ο Αλεξάντρ, και ο πρώτος αντιπρόεδρος της κυβέρνησης, ο 37χρονος Σεργκέι Αρμπούζοφ.

Η αντιπολίτευση και τα ουκρανικά Μέσα Ενημέρωσης δεν σταματούν να καταφέρονται εναντίον των πολυτελών γούστων του προέδρου, καταγγέλλοντας κυρίως την πολυτελή κατοικία του στη Μεζιγκόριε, κοντά στο Κίεβο, την ώρα που η χώρα βρίσκεται σε κρίση.

Διορίσθηκε κυβερνήτης του Ντόνετσκ το 1997 –την εποχή που οι συγκρούσεις ανάμεσα σε φατρίες με ξεκαθαρίσματα λογαριασμών μαίνονταν για τον έλεγχο των μεταλλουργικών εργοστασίων της περιοχής– πριν γίνει πρωθυπουργός (2002-2004) υπό τον πρώην πρόεδρο Λεονίντ Κούτσμα.