Η σκοτεινή πλευρά του (τουριστικού) φεγγαριού

Ως την χήνα με τα χρυσά αυγά αντιμετωπίζουν πολλοί τον τουρισμό με την ελπίδα πως μόλις σε μερικούς μήνες θα μπορέσουν να εξασφαλίσουν τα έσοδα μιας ολόκληρης χρονιάς. Χωρίς σοβαρές επενδύσεις, χωρίς την κατάλληλη εκπαίδευση, πουλούν το προϊόν τους σε υπερτιμημένο κόστος ζημιώνοντας στο σύνολο την χώρα. Και την ίδια ώρα, η πολιτεία μέσω και των μνημονιακών πολιτικών υποχρεώνει πολλούς από τους νυν επιχειρηματίες να κλείνουν τις επιχειρήσεις τους μη μπορώντας να αντεπεξέλθουν στις υποχρεώσεις τους.

Ρεπορτάζ: Θεοδόσης Παπανδρέου

«Πριν από όλα να ξεκαθαρίσουμε κάτι. Όλες οι νόμιμες επιχειρήσεις πολύ δύσκολα μπορούν να φοροδιαφεύσουν. Σκεφθείτε πως ακόμα και οι ανεξάρτητοι πελάτες, εκείνοι δηλαδή που δεν έρχονται μέσω πρακτορείων ή γνωστών σάιτ, πληρώνουν με κάρτα. Αυτό σε υποχρεώνει να κόψεις κανονικά απόδειξη». Στην προσπάθεια της η «Α» να αποτυπώσει την πραγματικότητα του τουρισμού μίλησε με επιχειρηματίες στο Αιγαίο. Η εικόνα που αποκόμισε διαφέρει κατά πολύ από τα όσα το αρμόδιο υπουργείο ή οι αριθμοί – με εξαίρεση την ΤτΕ – υποστηρίζουν.

«Η υψηλή φορολογία δεν σου επιτρέπει να δουλέψεις. Μόνο στην περιοχή μας σε έναν χρόνο έκλεισαν 3 επιχειρήσεις διαμονής (σ.σ. συγκροτήματα δωματίων και ξενοδοχείο) και τέσσερις επιχειρήσεις που δραστηριοποιούνταν στην διατροφή. Ήδη άλλοι δύο έχουν αποφασίσει να κλείσουν με το τέλος της σεζόν». Ο συνομιλητής μας από νησί των Κυκλάδων με υψηλής ποιότητας τουρισμού, περιγράφει την εικόνα που βιώνει τα τελευταία χρόνια.

«Ακόμα και εδώ που ήταν σύνηθες να δεχόμαστε υψηλού επιπέδου τουρίστες τα πράγματα πλέον έχουν αλλάξει. Δεν έχω κανέναν λόγο να νοικιάσω δωμάτιο με έκπτωση καθώς όταν κόψω και απόδειξη τότε το ισοζύγιο θα είναι αρνητικό για μένα. Πολύ φοβάμαι ότι επιστρέφουμε σε εποχές όπου κυρίαρχο είδος τουρίστα ήταν αυτό με τον σάκο» εξηγεί. «Η μείωση των εσόδων από τον τουρισμό είναι αποτέλεσμα της επιβολής των φορολογικών επιβαρύνσεων της τελευταίας διετίας, που κατέστησαν πιο ακριβό το τουριστικό μας προϊόν και μείωσαν την ανταγωνιστικότητα του τουρισμού μας» δηλώνει και ο τομεάρχης Τουρισμού της Νέας Δημοκρατίας και Βουλευτής Δωδεκανήσου, Μάνος Κόνσολας.

Η τελευταία του κουβέντα μου έφερε προσωπικές μνήμες από την δεκαετία του ’90 στην Πάτρα. Μια παρέα τουριστών μπαίνει σε έναν ξενοδοχείο και ρωτούν πόσα χρεώνει ώστε να κοιμηθούν στην ταράτσα… Ο ξενοδόχος ευχαρίστησε και αρνήθηκε για να μου εξηγήσει πως η μεγάλη πλειοψηφία τότε ήταν αυτής της κατηγορίας. «Τουλάχιστον τότε αυτοί έτρωγαν, έπιναν, κυκλοφορούσαν και άφηναν χρήματα. Πλέον πληρώνουν το δωμάτιο και το φαγητό τους μέσω κλεισμένης συμφωνίας και δεν ξαναβάζουν το χέρι στην τσέπη» εξηγεί για την σημερινή κατάσταση.

Επιβεβαιώνει ο ΣΕΒ
Τα στοιχεία αυτά έρχεται να επιβεβαιώσει ο ΣΕΒ. «Το γεγονός ότι ο δείκτης κύκλου εργασιών στον τουρισμό, αλλά και οι ταξιδιωτικές εισπράξεις ανά διανυκτέρευση, κυμαίνονται σε επίπεδα κατώτερα εκείνων πριν την έλευση της κρίσης, είναι ενδεικτικό μιας μακροχρόνιας εξασθένισης του τουριστικού προϊόντος της χώρας. Και αυτό συμβαίνει παρά την τεράστια αύξηση διαχρονικά των διανυκτερεύσεων, που ανήλθαν σε 193,4 εκατ. το 2016 από 142,4 εκατ. το 2012 και 153,4 εκατ. το 2005. Όλα αυτά συντείνουν στο συμπέρασμα ότι ο κλάδος καταλυμάτων-εστίασης αδυνατεί να ανακάμψει ουσιαστικά μέσα σε ένα περιβάλλον συνεχώς συμπιεσμένου διαθέσιμου εισοδήματος των εγχώριων νοικοκυριών, παρά τη μείωση του ρυθμού αποκλιμάκωσής του από το 2013 και μετά, και παρά την τεράστια αύξηση των διανυκτερεύσεων», τονίζει ο Σύνδεσμος.

Κατά τον ΣΕΒ η αναβάθμιση του τουριστικού προϊόντος της χώρας προϋποθέτει την επέκταση της τουριστικής περιόδου, κάτι που απαιτεί νέες υποδομές, διαφορετικές από τις υποδομές που εξυπηρετούν τον καλοκαιρινό τουρισμό, ιδίως εάν η επέκταση της τουριστικής περιόδου θα αφορά στην προσέλκυση ενός νέου τμήματος της αγοράς με υψηλότερα εισοδήματα (π.χ. golf).

Οι προτάσεις του ΣΕΒ περιλαμβάνουν προσανατολισμό του προϊόντος σε ταξιδιώτες υψηλότερου εισοδηματικού επιπέδου και διαφοροποιημένης ζήτησης υπηρεσιών πέραν του καλοκαιρινού τουρισμού, βελτίωση της ανταγωνιστικότητας του ελληνικού τουριστικού προϊόντος και διευκόλυνση των επενδύσεων σε νέες υποδομές ώστε να αποκτήσει ο ελληνικός τουρισμός διαφοροποιημένη τιμολογιακή πολιτική λόγω εξειδικευμένου προϊόντος υψηλών ποιοτικών χαρακτηριστικών.

Πρόσκαιρο ρεκόρ;
Σύμφωνα με τις επίσημες προβλέψεις φέτος η Ελλάδα θα καταρρίψει ένα ακόμα ρεκόρ φτάνοντας στα 30.000.000 τουριστών. Την ίδια εικόνα όμως παρουσιάζει και η Ισπανία (με 75 εκατ. τουρίστες) αλλά και η Κύπρος η οποία όμως βλέπει και τα έσοδα της να εκτοξεύονται. Ειδικά για την τελευταία η σημαντική τόνωση της κυπριακής οικονομίας, από τα τουριστικά έσοδα, συνεχίστηκε με εμφαντικό τρόπο και κατά το μήνα Απρίλιο 2017. Στα επίσημα στοιχεία της Στατιστικής Υπηρεσίας, καταγράφεται εντυπωσιακή αύξηση στα έσοδα Απριλίου 2017, της τάξης του 37,5% συγκριτικά με τον Απρίλιο 2016. Σε απόλυτους αριθμούς, τα έσοδα Απριλίου 2017 έφτασαν στο ιδιαίτερα ψηλό επίπεδο των €190 εκ. Επισημαίνεται ότι η σημαντική αύξηση στα έσοδα Απριλίου 2017 αποδίδεται τόσο στην αύξηση κατά 26,9% στις αφίξεις περιηγητών Απριλίου, όσο και στην αύξηση κατά 8,3% (από €611 σε €662) στη μέση δαπάνη ανά περιηγητή, συγκριτικά με τον αντίστοιχο μήνα του 2016. Αξιοσημείωτο κρίνεται επίσης το γεγονός ότι η αύξηση στη μέση δαπάνη οφείλεται στο συνδυασμό αύξησης κατά 3,5% της μέσης διάρκειας παραμονής (από 8,5 ημέρες σε 8,8 ημέρες) και αύξησης κατά 4,6% της ημερήσιας δαπάνης των περιηγητών (από €71,9 σε €75,2).

Τυχαίο γεγονός λοιπόν η εκτίμηση για φετινή εκτόξευση του τουρισμού. Τυχαίο όχι αλά μάλλον πρόσκαιρο είναι η απάντηση. «Η Ελλάδα, περισσότερο από οποιαδήποτε άλλη χώρα της Μεσογείου, ωφελήθηκε από το γεγονός ότι οι τουριστικοί πράκτορες αποσύρθηκαν από την Αίγυπτο, την Τουρκία και την Τυνησία, προορισμούς που θεωρούνται πλέον επικίνδυνοι για την ασφάλεια έπειτα από τρομοκρατικές επιθέσεις», γράφει η Έλενα Σμιθ στον Guardian. «Οι αφίξεις από το Ηνωμένο Βασίλειο αυξήθηκαν κατά 40% και αναμένονται περίπου 3 εκατομμύρια Βρετανοί. Οι επισκέπτες από τη Γερμανία και τις ΗΠΑ αυξήθηκαν επίσης, με 900.000 Αμερικανούς να αναμένονται φέτος –αύξηση κατά σχεδόν 200.000– εν μέρει χάρη στις απ’ ευθείας καθημερινές πτήσεις που εγκαινίασε η Emirates Airways ανάμεσα στην Αθήνα και τις ΗΠΑ. Ο Αμερικανικός Σύνδεσμος Τουριστικών Πρακτόρων, αντανακλώντας αυτή την ξαφνική αύξηση του ενδιαφέροντος, ανακοίνωσε πως την ερχόμενη χρονιά θα πραγματοποιήσει την ετήσια έκθεσή του στην Αθήνα» συμπληρώνει.

Αυτό σημαίνει πολύ απλά πως αν η Ελλάδα δεν εκμεταλλευτεί τη συγκυρία τότε μόνο χαμένη μπορεί να βγει. Σύμφωνα με τον ΣΕΤΕ ανεπαρκείς επενδύσεις οδηγούν σε τουριστικό προϊόν υποδεέστερης ποιότητας και κερδοφορίας, που οδηγεί ακολούθως σε μικρότερες επενδύσεις, κ.ο.κ., απαιτούνται ρηξικέλευθες λύσεις.

Πρώτον, με την επιστροφή στις αγορές και με την έξοδο από το Μνημόνιο, να εδραιωθεί η πολιτική και οικονομική σταθερότητα, που η απουσία της μέχρι σήμερα δεν επέτρεψε, λόγω οξυμένης αβεβαιότητας, να γίνουν επενδύσεις που να αξιοποιούν και τις τεράστιες εισροές ταξιδιωτών από το εξωτερικό και την φυγή προς τα εμπρός, δηλαδή προς την ποιότητα και τους ταξιδιώτες υψηλότερου εισοδηματικού επιπέδου και διαφοροποιημένης ζήτησης υπηρεσιών πέραν του καλοκαιρινού τουρισμού.

Δεύτερον, να βελτιωθεί ο ανταγωνισμός του ελληνικού τουριστικού προϊόντος, όπως τονίζεται από τον πρόεδρο του ΣΕΤΕ, Γιάννη Ρέτσο, στην Γενική Συνέλευση του 2017, που, πέραν των τάσεων συμπίεσης των τιμών των καταλυμάτων όπως διαμορφώνονται διεθνώς, έχει να αντιμετωπίσει και τιμωρητικούς φορολογικούς συντελεστές μετά την αύξηση του ΦΠΑ στα καταλύματα στο 13% (από 6,5% προηγουμένως) και την εστίαση και τις μεταφορές επιβατών σε 24% (από 13% προηγουμένως).

Και, τρίτον, να διευκολυνθούν οι επενδύσεις σε νέες υποδομές ώστε να γίνουν και με την συμμετοχή του ιδιωτικού τομέα, και έτσι, να αποκτήσει ο ελληνικός τουρισμός διαφοροποιημένη τιμολογιακή πολιτική λόγω εξειδικευμένου προϊόντος υψηλών ποιοτικών χαρακτηριστικών.

Τα κομβικά στοιχεία που δείχνουν επιτυχία ή αποτυχία

Οι διανυκτερεύσεις και η κατά κεφαλήν δαπάνη των τουριστών που επισκέπτονται την Ελλάδα και όχι τόσο ο όγκος των αφίξεων, είναι τα κρίσιμα στοιχεία που καθορίζουν εάν μια τουριστική χρονιά είναι επιτυχημένη ή όχι. Στο συμπέρασμα αυτό καταλήγει η Τράπεζα της Ελλάδος, προσπαθώντας να αιτιολογήσει το «παράδοξο» της αναντιστοιχίας αφίξεων και εισπράξεων στον τουρισμό το 2016.

Όπως χαρακτηριστικά επισημαίνεται στην Έκθεση Νομισματικής Πολιτικής του διοικητή της Τράπεζας της Ελλάδος, οι βασικοί λόγοι για τη μείωση των τουριστικών εισπράξεων το 2016, είναι:

# Η μείωση των διανυκτερεύσεων και των τιμών τους στα καταλύματα την περίοδο αιχμής.
# Η μείωση στις δαπάνες ανά ταξίδι, που αποτελεί παγκόσμια τάση.
# Το γεγονός ότι πλέον μεγάλο μέρος της αύξησης των αφίξεων προέρχεται από τουρίστες που επισκέπτονται τις μεγάλες πόλεις (Αθήνα, Θεσσαλονίκη) για λιγότερες ημέρες, π.χ. Σαββατοκύριακο (city breaks) και μάλιστα κατά την εκτός αιχμής περίοδο.

Η μείωση των ταξιδιωτικών εισπράξεων παρά την αύξηση των αφίξεων το 2016 αντανακλά, εκτός από τις μειώσεις των τιμών διαμονής στις οποίες προέβη ο ελληνικός ξενοδοχειακός κλάδος και τη μείωση των λοιπών δαπανών των τουριστών. Η μείωση των λοιπών δαπανών των τουριστών στην Ελλάδα, συνδέεται και με άλλους παράγοντες στην παγκόσμια και την ευρωπαϊκή αγορά τουρισμού, όπως το γεγονός ότι ο εξωτερικός τουρισμός γίνεται σταδιακά προσιτός σε νοικοκυριά χαμηλότερου εισοδήματος, η ευρεία διάδοση του Διαδικτύου, η διάδοση νέων μορφών τουρισμού (π.χ σύντομα ταξίδια σε πόλεις – city breaks) και νέων μορφών διανυκτέρευσης (όπως σε καταλύματα τύπου Airbnb), αλλά και χαμηλότερους προϋπολογισμούς για αναψυχή των νοικοκυριών, ιδιαίτερα στην ΕΕ.

Χρυσή ευκαιρία που πάει χαμένη

Η Ελλάδα θα μπορούσε να αξιοποιήσει τα εκατομμύρια επισκέπτων ώστε να έχει «παράπλευρα» οφέλη αυξάνοντας τις εξαγωγές. Πολύ απλά συστήνοντας τους τουρίστες με τα προϊόντα του αγροδιατροφικού μας τομέα. Πριν από λίγες μέρες ο περιφερειάρχης, Σταύρος Αρναουτάκης, μιλώντας σε εκδήλωση εξέφρασε τη στήριξη της Περιφέρειας Κρήτης στην πρωτοβουλία του κορυφαίου τουριστικού οργανισμού TUI, ο οποίος ξεκινά από την Κρήτη τη διασύνδεση του αγροδιατροφικού τομέα του νησιού με τα ξενοδοχεία. Όχι κάποιου επίσημου φορέα της χώρας αλλά της TUI!

Υψηλόβαθμα στελέχη της TUI παρουσίασαν την υλοποίηση του έργου, που προωθεί τα κρητικά ποιοτικά προϊόντα στα ξενοδοχεία, και θα φέρνει σε επαφή τους ξένους επισκέπτες με την παραγωγική διαδικασία και τυποποίηση των προϊόντων. Ο πρόεδρος της «TUI Care Foundation», Thomas Ellerbeck, δήλωσε:

«Είναι πολύ σημαντική η διασύνδεση του αγροδιατροφικού τομέα με τον τουρισμό. Οι τουρίστες αναζητούν κάτι το αυθεντικό και σε αυτό η Κρήτη έχει να προσφέρει πολλά. Διαθέτει την ιστορία, την παράδοση, το περιβάλλον, την μεσογειακή διατροφή, άρα υπάρχει το πεδίο να διασυνδέσουμε τους τοπικούς παραγωγούς, με τους τουρίστες και να συνδημιουργήσουμε ένα πλαίσιο συνεργασίας, και οι Κρητικοί παραγωγοί να διαθέτουν τα προϊόντα τους στους ξένους επισκέπτες. Η Κρήτη έχει τα συγκριτικά πλεονεκτήματα και προσφέρει ένα ποιοτικό τουριστικό προϊόν. Είμαστε ευτυχείς που βλέπουμε ότι με την συνεργασία καρποφορούν οι προσπάθειες με την στήριξη του Υπουργείου Τουρισμού αλλά και της Περιφέρειας Κρήτης».

Μόνο που δεν είναι μόνο η Κρήτη. Τα οφέλη για την χώρα θα μπορούσαν να είναι ανυπολόγιστα αν χαρασσόταν ξεκάθαρη πολιτική προώθησης των προϊόντων μέσω των τουριστών οι οποίοι μπορούν να αποδειχθούν οι καλύτεροι πρέσβεις.

Θα πρέπει εδώ να σημειωθεί πως το ΚΥ.Σ.ΟΙ.Π. αποφάσισε καθυστερημένα μόλις τον Μάιο το αρμόδιο υπουργείο Οικονομίας και Ανάπτυξης να υποβάλει, προς έγκριση, εισήγηση η οποία θα θέτει συγκεκριμένους στόχους και θα περιγράφει τον τρόπο υλοποίησης της κεντρικής επιδίωξης για σύμπραξη της αγροδιατροφής και της μεταποιητικής βιομηχανίας με τον τουρισμό, στο πλαίσιο του Αναπτυξιακού Σχεδίου για την επανεκκίνηση της ελληνικής οικονομίας. Κάτι που σημαίνει πως και αυτή η σεζόν χάνεται.

Διαβάστε επίσης

Χρησιμοποιούμε cookies για λόγους στατιστικών & επισκεψιμότητας Συμφωνώ Περισσότερα