Το Game of Thrones των ελληνικών φυλακών

Το γεγονός ότι το ελληνικό σωφρονιστικό σύστημα πάσχει δεν αποτελεί δημοσιογραφική αποκάλυψη. Έστω και αν τίτλοι όπως «αποθήκες ψυχών» μοιάζουν… λογοτεχνική υπερβολή, ωστόσο αποτυπώνουν μία σκληρή πραγματικότητα. Μια πραγματικότητα την οποία συνθέτουν οι ελλείψεις υποδομών και ανθρώπινου δυναμικού αλλά και ο υπερπληθυσμός στις φυλακές όλης της χώρας.

 

Της Καίτης Καλογήρου    

 

Σε αυτό το περιβάλλον, οι συγκρούσεις μεταξύ κρατουμένων όχι μόνο είναι αναπόφευκτες, αλλά τις περισσότερες φορές είναι αιματηρές και δεν περιορίζονται μόνο σε κάποια ακραία περιστατικά που βλέπουν το φως της δημοσιότητας.

Ο πόλεμος για την επικράτηση ανάμεσα σε ομάδες κρατουμένων που τις συνδέει κυρίως η εθνικότητα, είναι διαρκής. Από τους πιο σκληρούς κρατούμενους χαρακτηρίζονται οι Γεωργιανοί, ενώ η μεγαλύτερη πληθυσμιακά ομάδα είναι οι Αλβανοί, που επίσης πρωταγωνιστούν σε αρκετά βίαια επεισόδια.

Από τους καλύτερους κρατούμενους χαρακτηρίζονται από τους ίδιους τους σωφρονιστικούς υπαλλήλους οι έγκλειστοι για την υπόθεση της 17Ν. Ο μοναδικός από αυτούς που είχε δημιουργήσει επεισόδιο, βάζοντας φωτιά στο κελί του, ήταν ο δραπέτης και καταζητούμενος πλέον Χριστόδουλος Ξηρός. Υπόδειγμα κρατούμενου είναι ο Δημήτρης Κουφοντίνας, αλλά και ο Ηρακλής Κωστάρης. Αντίθετα, σκληρότεροι θεωρούνται οι πιτσιρικάδες της «Συνωμοσίας των Πυρήνων της Φωτιάς» που έχουν… κονέ και με παλιούς ποινικούς, οι οποίοι είναι πλέον «κράτος εν κράτει» μέσα στις φυλακές της χώρας.

 

Η ανθρωπογεωγραφία της βίας στις φυλακές

Οι συμπλοκές ανάμεσα στους κρατούμενους έχουν να κάνουν πολύ συχνά με προσωπικές διαφορές, ξεκαθάρισμα λογαριασμών και «κλείσιμο» ανοιχτών υποθέσεων που σχετίζονται με εγκληματική δράση των κρατουμένων μέσα ή και έξω από τη φυλακή.

Εκτός από τα επεισόδια μεταξύ των εγκλείστων, μείζον όσο και χρόνιο πρόβλημα παραμένει η εισαγωγή και διακίνηση ναρκωτικών, η κατασκευή αυτοσχέδιων όπλων, η χρήση κινητών τηλεφώνων, ακόμη και…  ηλεκτρονικών υπολογιστών(!), ζητήματα που γίνονται ακόμα σοβαρότερα, αν συνδυαστούν με τον υπερπληθωρισμό μέσα στις φυλακές την ίδια ώρα που η υποστελέχωση έχει χτυπήσει κόκκινο.

Επικίνδυνα συχνά οι υπάλληλοι των φυλακών ανακαλύπτουν αυτοσχέδια όπλα κρυμμένα μέσα στα κελιά των κρατουμένων, ενώ το φαινόμενο της διακίνησης ναρκωτικών ουσιών μέσα τις φυλακές καλά κρατεί, αν και πρόκειται για χώρους με ελεγχόμενη πρόσβαση και –υποτίθεται– πολύ καλή φύλαξη. Η μεταφορά ναρκωτικών μέσα σε σωματικές κοιλότητες από κρατουμένους που επιστρέφουν από άδειες και η ρίψη συσκευασιών ναρκωτικών στις αυλές των φυλακών είναι δύο από τους τρόπους που αναφέρουν πηγές του υπουργείου Δικαιοσύνης. Κάποιες φορές, το… χεράκι τους βάζουν και οι ίδιοι οι φύλακες. Δεν είναι τυχαίο το γεγονός ότι τουλάχιστον πέντε σωφρονιστικοί υπάλληλοι έχουν εμπλακεί τα τελευταία σε διακίνηση ναρκωτικών μέσα σε φυλακές της χώρας.

Σύμφωνα με τους σωφρονιστικούς υπαλλήλους που βιώνουν στο πετσί τους τα οξυμένα, και λόγω της οικονομικής κρίσης, προβλήματα στις συνθήκες κράτησης, τα περιστατικά βίας καταγράφονται ανάμεσα σε μέλη εθνοτικών ομάδων. Η μεγαλύτερη πληθυσμιακά ομάδα είναι οι Αλβανοί, οι οποίοι ευθύνονται για αρκετά βίαια επεισόδια. Άλλωστε, η βία είναι στοιχείο επιβολής στις σχέσεις των κρατουμένων, που μπορεί να ξεκινάει από την απλή απειλή και να φτάνει μέχρι και τη δολοφονία.

Η κατανομή της άτυπης εξουσίας γίνεται ανά εθνοτική ομάδα. Συνήθως υπάρχει ένα άτομο που έχει τον ρόλο του ηγέτη και γύρω του δουλεύει υπό την καθοδήγησή του ένας πυρήνας 3-5 ατόμων, έτσι ώστε να διατηρείται και ο έλεγχος ανάμεσα στους ίδιους τους συμπατριώτες τους.

Το τελευταίο, πάντως, διάστημα πολλά επεισόδια προκαλούνται από τους Γεωργιανούς κρατουμένους, οι οποίοι λειτουργούν οργανωμένα και θεωρούνται από τους σωφρονιστικούς υπαλλήλους ιδιαίτερα επικίνδυνη ομάδα. Στις ελληνικές φυλακές κρατούνται περίπου 390 άτομα από τη Γεωργία, ορισμένοι από τους οποίους είναι μέλη κυκλωμάτων, ενώ έχουν αρχίσει να εμφανίζονται και ομάδες Ασιατών. Όλες οι ομάδες φαίνεται να συνδέονται κυρίως λόγω εθνοτικών χαρακτηριστικών και όχι άλλων, όπως για παράδειγμα θρησκευτικών χαρακτηριστικών.

Το ερώτημα λοιπόν που τίθεται εύλογα είναι το εξής: πώς αντιμετωπίζεται το πρόβλημα για να μη λάβει εκρηκτικές διαστάσεις; Όποτε εντοπίζονται τέτοιοι πυρήνες γίνεται προσπάθεια για τη διάλυσή τους μέσω των μεταγωγών, δηλαδή της μετακίνησης κρατουμένων σε άλλη φυλακή, προκειμένου να χάσουν την επαφή με τους συνεργούς τους.

Από την πλευρά τους, οι ίδιοι οι κρατούμενοι δεν μένουν άπραγοι αν ενημερωθούν για κάποια ανεπιθύμητη μεταγωγή. Δεν είναι λίγες οι φορές που έχει απειληθεί η σωματική ακεραιότητα σωφρονιστικών υπαλλήλων ή και των διευθυντών των φυλακών που δέχονται απειλές ακόμα και για τις ζωές των οικείων τους προσώπων.