«Ζωντανή» η αξίωση, «νεκρή» η… εξόφληση

«Ζωντανή» όσο ποτέ άλλοτε είναι σήμερα η αξίωση της Ελλάδας για την καταβολή των γερμανικών αποζημιώσεων και ενώ συμπληρώθηκαν 70 χρόνια από τη θηριωδία των ναζιστών στο Δίστομο, μια από τις μεγαλύτερες σφαγές αμάχων στη σύγχρονη ελληνική ιστορία, όπου οι Γερμανοί στρατιώτες εκτέλεσαν με φρικαλέο τρόπο 228 κατοίκους, ανάμεσα στους οποίους γυναίκες και παιδιά.

Οι μνήμες αυτές δεν έχουν σβηστεί, ούτε όμως και οι λογαριασμοί μεταξύ Ελλάδας-Γερμανίας έχουν κλείσει. Σήμερα, η «Α» (και) με αφορμή τη θλιβερή επέτειο των 70 ετών από τη σφαγή του Διστόμου «χαρτογραφεί» το μείζον πολιτικό και δικαστικό ζήτημα της καταβολής των γερμανικών αποζημιώσεων. Το συνολικό ύψος των υποχρεώσεων των Γερμανών απέναντι στην Ελλάδα υπολογίζεται στα 162 δισ. ευρώ. Ένα ποσό που θα μπορούσε να λύσει το οικονομικό πρόβλημα της χώρας, αρκεί η Αθήνα να το επιδιώξει, αποκαθιστώντας πάνω απ’ όλα την ιστορία.

Οι ελληνικές αξιώσεις συνοψίζονται σε τρία σκέλη: α) Το κατοχικό αναγκαστικό δάνειο ύψους 54 δισ. ευρώ. Β) Τις ανυπολόγιστης αξίας αρχαιότητες που εκλάπησαν ή καταστράφηκαν από το πέρασμα του Γ΄ Ράιχ στην Ελλάδα και γ) Τις καταστροφές σε υποδομές που γύρισαν την χώρα πολλά χρόνια πίσω και που ανέρχονται στο ποσό των 108,43 δισ. ευρώ. Πρόκειται συνολικά για ποσό 162 δισ. ευρώ, πλέον των αποζημιώσεων ύψους 60 εκατ. ευρώ που επιδικάστηκαν από τα ελληνικά δικαστήρια σε συγγενείς θυμάτων του Διστόμου οι οποίοι έζησαν τη φρίκη της γερμανικής κατοχής.

Όπως αναφέρουν έγκριτοι νομικοί που έχουν ασχοληθεί με το θέμα των γερμανικών αποζημιώσεων, η ελληνική κυβέρνηση και μόνο μπορεί να διεκδικήσει το κατοχικό δάνειο που υπολογίζεται σήμερα, σύμφωνα με στοιχεία της Τράπεζας της Ελλάδος (ΤτΕ), σε 54 δισεκατομμύρια ευρώ χωρίς τους νόμιμους τόκους.

 

Η δανειακή σύμβαση του 1942

Τον Μάρτιο του 1942 η Γερμανία με την Ιταλία υπέγραψαν ερήμην της κατοχικής κυβέρνησης δανειακή σύμβαση, κατά την οποία η Ελλάδα υποχρεούτο να καταβάλλει μηνιαίως το ποσό των 1,5 δισ. δραχμών για έξοδα κατοχής. Ο δανεισμός από την υπόδουλη Ελλάδα προοριζόταν για τη χρηματοδότηση του κατοχικού στρατού! Μετά το τέλος του πολέμου, η Γερμανία όφειλε να επιστρέψει το δάνειο, κάτι που δεν συνέβη ποτέ, αν και η Ελλάδα το διεκδίκησε κατά καιρούς.

«Τα ποσά αυτά δεν έχουν παραγραφεί και δεν μπορούν να παραγραφούν, γιατί είναι αναγνωρισμένες οφειλές με διεθνείς συμφωνίες και διεθνείς συμβάσεις», αναφέρουν μιλώντας στην «Α» μέλη του Εθνικού Συμβουλίου Διεκδίκησης των οφειλών της Γερμανία προς την Ελλάδα. Σχεδόν πάγιο επιχείρημα της Γερμανίας στην απόφασή της να μην επιστρέψει το δάνειο ήταν «η ύπαρξη δύο Γερμανιών». Αν και το επιχείρημα αυτό πλέον έχει εκλείψει από την ίδια την Ιστορία, η αμφισβήτηση των ελληνικών διεκδικήσεων από τη Γερμανία συνεχίζεται με το ίδιο σθένος. Πλέον η γερμανική πλευρά υποστηρίζει ότι οι οφειλές έχουν παραγραφεί. Αντίθετα, η Γερμανία έχει επιστρέψει σε Γιουγκοσλαβία και Πολωνία κατοχικά δάνεια που επίσης είχε επιβάλει.

 

Αρχαιότητες ανυπολόγιστης αξίας

Πριν από μερικά χρόνια Βρετανός φιλέλληνας παρέδωσε στο Μουσείου της Σάμου έναν Κούρο του 6ου π.χ. αιώνα. Τον ανεκτίμητο αρχαιολογικό θησαυρό είχαν κλέψει οι Γερμανοί κατά τη διάρκεια του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου και οι νόμιμοι «ιδιοκτήτες», οι Έλληνες, πλήρωσαν για να το αποκτήσουν ξανά.

Και μπορεί το αρχαϊκό άγαλμα να επέστρεψε στην Ελλάδα, εκατοντάδες όμως άλλες αρχαιότητες εξαφανίστηκαν κατά τη διάρκεια της γερμανικής κατοχής. Κατάλογοι με αυτούς τους χαμένους θησαυρούς υπάρχουν στην αρχαιολογική υπηρεσία και στο Εθνικό Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών, είναι όμως δύσκολο να υπάρξει πλήρης καταγραφή των αρχαιοτήτων που άρπαξαν οι Γερμανοί από μουσεία και αρχαιολογικούς χώρους. Σε πολλές μάλιστα περιπτώσεις κατέστη δυνατόν να καταγραφούν οι απώλειες διότι αρχαιότητες που βρίσκονταν εκτεθειμένες σε μουσεία ήταν αριθμημένες. Τέτοιες καταγεγραμμένες απώλειες υπάρχουν στα μουσεία της Σάμου, της Κορίνθου, της Αίγινας και της Κω.

Ενδεικτικά στους καταλόγους αυτούς γίνεται αναφορά σε 87 αρχαιολογικούς χώρους που λεηλατήθηκαν κατά τη Γερμανο-Ιταλική-Βουλγαρική κατοχή (1941-44). Κατεστράφησαν επίσης ολοσχερώς 36 ιερές μονές μεταξύ των οποίων της Αγίας Λαύρας και του Μεγάλου Σπηλαίου και η αξία των καταστροφών αυτών υπολογίστηκε σε 668 εκατ. δρχ. προπολεμικής περιόδου.

 

Καταστροφές σε υποδομές

Υπόλογη είναι, όμως, η Γερμανία και για τις καταστροφές που υπέστησαν οι υποδομές της χώρας μας κατά τη διάρκεια της ναζιστικής κατοχής. Σύμφωνα με έγγραφο της Τράπεζας της Ελλάδος, οι καταστροφές υπολογίζονταν τον Μάρτιο του 2010 στο ποσό των 108,43 δισ. ευρώ, χωρίς να υπολογιστούν οι νόμιμοι τόκοι.

Κατά τη διάρκεια της γερμανικής κατοχής, καταστράφηκαν 3.700 πόλεις και χωριά ολικώς ή μερικώς, ενώ κάηκαν 408.000 κατοικίες. Το πέρασμα του Γ΄ Ράιχ ισοπέδωσε το 50% των βιομηχανιών, αλλά και το 75% του οδικού και του σιδηροδρομικού δικτύου. Παράλληλα, υπήρξε μείωση κατά 73% του εμπορικού στόλου, κατά 60% της γεωργοκτηνοτροφικής παραγωγής, ενώ καταστράφηκε το 25% του δασικού πλούτου της χώρας.

 

Ο αγώνας του Γ. Σταμούλη

Ο αγώνας για δικαίωση ξεκινά το 1995. Ο αείμνηστος Γ. Σταμούλης, που διετέλεσε νομάρχης Βοιωτίας αλλά και ευρωβουλευτής του ΠΑΣΟΚ, πρωτοστατεί ως δικηγόρος και καταφέρνει να πετύχει το 2000 τη δικαίωση των συγγενών των θυμάτων του Διστόμου. Ο Άρειος Πάγος δικαιώνει αμετάκλητα τα 228 θύματα και επιδικάζει αποζημιώσεις που σήμερα υπολογίζονται στα 60 εκατ. ευρώ.

Το γερμανικό Δημόσιο αρνείται να καταβάλει τις αποζημιώσεις και οι συγγενείς των θυμάτων ζητούν εκποίηση του Ινστιτούτου Γκαίτε, της Γερμανικής Σχολής και άλλων ακινήτων της Γερμανίας στην Ελλάδα. Για να προχωρήσει η εκποίηση πρέπει να δοθεί πρώτα το «πράσινο φως» από τους αρμόδιους υπουργούς Δικαιοσύνης. Αυτό όμως δεν έγινε ποτέ…

Ο Γ. Σταμούλης ζητεί να εκτελεστεί η απόφαση για το Δίστομο στην Ιταλία και δικαιώνεται. Παρ’ όλα αυτά, ορθώνονται και πάλι εμπόδια. Με φωτογραφικό διάταγμα ο τότε πρωθυπουργός της Ιταλίας Σ. Μπερλουσκόνι «παγώνει» την εκποίηση γερμανικών ακινήτων στην Ιταλία. Γερμανία και Ιταλία αποφασίζουν να λύσουν τις διαφορές τους στη Χάγη.

Στη δίκη αυτή παρενέβη η Ελλάδα επιχειρώντας να υπερασπιστεί τα συμφέροντα συγγενών των θυμάτων. Αξίζει να σημειωθεί ότι η Ελλάδα είναι η μοναδική ευρωπαϊκή χώρα που δεν έχει αποζημιωθεί από τη Γερμανία. Και αυτό ενώ Ιταλία και Βουλγαρία, δηλαδή οι άλλες δυο χώρες της τριπλής κατοχής κατά την περίοδο 1941-45, έχουν καταβάλει τις αποζημιώσεις.

 

ΔΙΣΤΟΜΟ

Η ανείπωτη σφαγή και οι προσφυγές

10 Ιουνίου 1944: Το Δίστομο μετατρέπεται σε απέραντο νεκροταφείο. Οι Γερμανοί σφαγιάζουν αδιακρίτως όποιον βρουν μπροστά τους. Δολοφονούν 228 ανθρώπους – ανάμεσά τους γυναίκες, παιδιά και ηλικιωμένους. Εξαγριωμένοι στρατιώτες εισβάλλουν στα σπίτια. Βιάζουν, αποκεφαλίζουν και σφαγιάζουν ακόμη και βρέφη. Φεύγοντας καίνε ό,τι έχει απομείνει. Όσοι επιζούν παρανοούν από τη φρικαλεότητα που βίωσαν.

Λίγο πριν στη θέση Καταβόθρα οι Γερμανοί είχαν δεχθεί επίθεση από αντάρτες του ΕΛΑΣ. Έπειτα από σύντομη, αλλά σφοδρή μάχη, αναγκάστηκαν να υποχωρήσουν, αφήνοντας στο πεδίο της μάχης 15 νεκρούς και άλλους τόσους τραυματίες. Οι γερμανικές απώλειες ανήλθαν σε έξι νεκρούς και 15 τραυματίες. Οι Γερμανοί απέδωσαν την επίθεση του ΕΛΑΣ σε ειδοποίηση των κατοίκων του Διστόμου και επέστρεψαν στο χωριό για να εκδικηθούν. Με διαταγή του διοικητή τους, υπολοχαγού Χανς Ζάμπελ, το Δίστομο πυρπολήθηκε και 228 κάτοικοι (114 γυναίκες και 104 άνδρες) εκτελέστηκαν απάνθρωπα.

Η πρωτοφανής θηριωδία έγινε αμέσως γνωστή μέσω του δικτύου του BBC στο εξωτερικό και προκάλεσε την κατακραυγή της διεθνούς κοινής γνώμης. Η Γερμανική Διοίκηση της Αθήνας επέρριψε την ευθύνη αποκλειστικά στους κατοίκους του Διστόμου, επειδή, όπως ανέφερε σε ανακοίνωσή της, δεν συμμορφώθηκαν με τις στρατιωτικές εντολές.

Ο κατάλογος των ελληνικών πόλεων που βιώσαν τη γερμανική θηριωδία είναι μακρύς. Οι κάτοικοι των Καλαβρύτων, της Θεσσαλονίκης, της Πάτρας και άλλων ελληνικών πόλεων έζησαν τη φρίκη και έγραψαν με το αίμα τους μια από τις μελανότερες σελίδες της παγκόσμιας ιστορίας.

Σήμερα περίπου 55.000 χιλιάδες Έλληνες συγγενείς θυμάτων έχουν προσφύγει στα δικαστήρια και με ομαδικές κατά βάση αγωγές. Αξιώνουν αποζημίωση για ηθική βλάβη που ανέρχεται κατά μέσο όρο στα 30 εκατ. δρχ. για τον κάθε ένα. Σε κάποιους οι αποζημιώσεις αυτές έχουν επιδικαστεί και αναμένεται να επιδικαστούν και σε άλλους με βάση τη νομολογία που έχει διαμορφωθεί.

Χρησιμοποιούμε cookies για λόγους στατιστικών & επισκεψιμότητας Συμφωνώ Περισσότερα