Μακρόν και ιταλικές εκλογές έλυσαν τον γρίφο στη Γερμανία

Επί χρόνια αναγκάστηκαν να συνεργαστούν. Η μία ως καγκελάριος της Γερμανίας και ο άλλος ως επικεφαλής της Ευρωομάδας των Σοσιαλιστών και εν συνεχεία ως πρόεδρος του Ευρωκοινοβουλίου. Ουδέποτε όμως κατάφεραν να ξεπεράσουν τις διαφωνίες τους. Ο λόγος για την Άνγκελα Μέρκελ και τον Μάρτιν Σουλτς, οι οποίοι, εν μέσω των διαπραγματεύσεων για να φτιάξουν μία κυβέρνηση συνεργασίας, πρέπει να βρουν κοινό τόπο συνεννόησης.

Του Μιχάλη Κωτσάκου

«Πλέον μετά την απόφαση του συνεδρίου του SPD (Σοσιαλιστές), ουδείς δικαιούται να κάνει πίσω», λένε οι αναλυτές. «Οι εξελίξεις στην υπόλοιπη Ευρώπη τούς πιέζουν. Και εάν δεν καταφέρουν να σχηματιστεί μία σταθερή κυβέρνηση τετραετίας, ελλοχεύει ο κίνδυνος να χαθεί η πρωτοκαθεδρία της γερμανικής ατμομηχανής στη γηραιά ήπειρο», επισημαίνουν οι σύμβουλοι του Βόλφρανγκ Σόιμπλε, βλέποντας τον Μακρόν να έχει αδράξει την ευκαιρία και να κινείται εκεί που τόσα χρόνια ο «τσάρος» της γερμανικής οικονομίας έπαιζε μόνος του μπάλα. Ο λόγος φυσικά γίνεται για το γεύμα εργασίας του Γάλλου προέδρου με τους επικεφαλής 140 πολυεθνικών εταιρειών, λίγα 24ωρα πριν μεταβεί στο Νταβός.

Έχοντας αφήσει τον Μακρόν να κάνει παιχνίδι χωρίς αντίπαλο στο ευρωπαϊκό γήπεδο, η γερμανική πολιτική νομενκλατούρα αισθάνεται πλέον αφόρητη την πίεση επιχειρηματιών, παραγόντων, αλλά ακόμη και του απλού κόσμου να βρει λύση σε ό,τι αφορά τον σχηματισμό μίας σταθερής κυβέρνησης. Μέρκελ και Σουλτς ξέρουν πως ο Εμανουέλ Μακρόν καταφέρνει να γοητεύει και τις πέτρες κι έχουν αρχίσει να ανησυχούν. Από κοντά και ο Βόλφρανγκ Σόιμπλε, ο οποίος ως πρόεδρος του γερμανικού Κοινοβουλίου πιέζει για να σχηματιστεί μία ισχυρή κυβέρνηση, έχοντας περισσότερη εμπιστοσύνη στον μεγάλο συνασπισμό, από ό,τι σε μία κυβέρνηση των Χριστιανοδημοκρατών με μικρότερα κόμματα. Κι αυτό διότι ο Σόιμπλε, ως παλιά καραβάνα της γερμανικής πολιτικής μηχανής, ξέρει πως πολύ πιο εύκολα θα ψηφίζονται οι νόμοι και οι αποφάσεις που θα κρίνουν τις ζωές των Γερμανών.

Ας μην ξεχνάμε ότι οι Γερμανοί δεν είναι όπως τους έχουν πλάσει στο μυαλό τους οι άλλοι Ευρωπαίοι. Ο τυπικός Γερμανός πολίτης δεν έχει καμία σχέση με τον νταή της πολεμικής προπαγάνδας που είχαν στήσει μεταξύ Α΄ και Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου, ούτε με τον τελειομανή εργαζόμενο. Τουναντίον, ο μέσος Γερμανός πολίτης απορρίπτει μεγάλες ιδέες, αποφεύγει την αλλαγή και το μόνο που επιδιώκει είναι μια αξιοπρεπή, ήσυχη και άνετη ζωή. Και τον «μύθο» του τον εξυπηρέτησε στο έπακρο η σταθερότητα που εξέπεμψε το δίδυμο Μέρκελ – Σόιμπλε εδώ και μία δεκαετία και νωρίτερα το δίδυμο Σρέντερ – Φίσερ και ακόμη πιο παλιά ο Χέλμουτ Κολ.

Ο κίνδυνος εκτός συνόρων

Η Γερμανία διαθέτει σήμερα μια ισχυρή οικονομία, η ανεργία είναι σχεδόν ανύπαρκτη, οι μισθοί αυξάνονται και τα συνδικάτα είναι ευχαριστημένα. Η χρηματοπιστωτική κρίση έχει ξεχαστεί εδώ και καιρό, τα δημοσιονομικά βρίσκονται υπό έλεγχο και η μαζική εισροή προσφύγων και μεταναστών το 2015 αντιμετωπίστηκε σχετικά καλά. Η μοναδική πραγματική απειλή φαίνεται πως είναι ο κόσμος πέρα από τα γερμανικά σύνορα. Η ξαφνική άνοδος των ευρωσκεπτικιστών σε πολλές χώρες, αλλά και ακροδεξιών μορφωμάτων, ακόμη κι εντός Γερμανίας, φαίνεται να ανησυχεί πολύ περισσότερο τον μέσο Γερμανό πολίτη, που πλέον απαιτεί από τους πολιτικούς του να μη χάσει την ησυχία του και την ήρεμη ζωή του.

Αυτή η άνοδος των ευρωσκεπτικιστών, των ακροδεξιών, αλλά και διαφόρων λαϊκιστών ανά τη γηραιά ήπειρο ανησυχούν ακόμη περισσότερο τη Μέρκελ, που μοιάζει να αποδέχεται να παραδώσει στον Σουλτς το υπουργείο Οικονομικών, πέραν της αντιπροεδρίας και του υπουργείου Εξωτερικών, που… παραδοσιακά ανήκουν στον δεύτερο τη τάξει κυβερνητικό εταίρο. Η Άνγκελα Μέρκελ δύσκολα δρα ακαριαία. Η κάθε της αντίδραση είναι ασαφώς πιο αργή από ό,τι των προκατόχων της (Κολ και Σρέντερ) κι έρχεται μετά από σκέψη και συσκέψεις με τους συνεργάτες της. Όμως όταν λάβει την απόφαση δεν κάνει πίσω, είναι αυτό που λέμε αγύριστο κεφάλι.

«Η μανούλα», όπως την αποκαλούν οι Γερμανοί αστοί, στα χρόνια που ηγείται της χώρας, δεν έχει καταφέρει να περάσει ούτε μία μεγάλη μεταρρύθμιση (η τελευταία χρονολογείται επί εποχής Σρέντερ) και θέλει τώρα, που ο Μακρόν είναι ζεστός, να αντιμετωπίσει τα σημαντικά ζητήματα που παραμελήθηκαν τα τελευταία χρόνια. Αυτό σημαίνει ότι θα μπορούσε να συνεργαστεί με τον Γάλλο πρόεδρο για την προώθηση του ευρωπαϊκού εγχειρήματος, να εκσυγχρονίσει το σύστημα δημόσιας διοίκησης της Γερμανίας, να προετοιμάσει το εργατικό δυναμικό για την ψηφιοποίηση και να επιλύσει ζητήματα που σχετίζονται με το προσφυγικό.

Οι μικρές αλλαγές

Ο άνθρωπος της καθημερινότητας στη Γερμανία προτιμά τις μικρές αλλαγές στη ζωή του και γι’ αυτό φαίνεται ότι ικανοποιείται με τη Μέρκελ στην ηγεσία. Όμως οι συνθήκες δεν επιτρέπουν βήματα χελώνας. Οι μεταρρυθμίσεις δεν μπορούν να περιμένουν σε μία εποχή που κινδυνεύει αφενός μεν να χάσει την πρωτοκαθεδρία της Ευρώπης από τον Μακρόν, ενώ απειλείται και από το τσουνάμι που ακούει στο όνομα ιταλικές εκλογές. Εκεί όπου ένα φάντασμα από το παρελθόν, ο Σίλβιο Μπερλουσκόνι, κι ένας λαϊκιστής σαλτιμπάγκος, ο Πέπε Γκρίλο, απειλούν να της κάνουν τη ζωή δύσκολη. Και η εμπειρία της Μέρκελ τη συμβουλεύει ότι όταν έρθει εκείνη η δύσκολη ώρα, όπου η Ιταλία θα έχει περάσει είτε στα χέρια του Φόρτσα Ιτάλια, είτε σε αυτά των 5 Αστέρων, πρέπει να έχει ανακτήσει τη δυναμική της και έχοντας για σύμμαχο τον Μακρόν να αντιμετωπίσει τα φαντάσματα που απειλούν την Ευρώπη.

Η αλήθεια πάντως είναι ότι τα μεγάλα κόμματα της Γερμανίας μπορεί να μη διέρχονται και τις καλύτερες των ημερών τους, αλλά αποδεικνύουν στην πράξη ότι έχουν και τις ικανότητες και την τόλμη να διαχειριστούν μια σύνθετη κατάσταση. Η υπευθυνότητα που έδειξε το SPD (Σοσιαλιστές), αλλά και η Μέρκελ, όπως και οι Βαυαροί χριστιανοκοινωνιστές, που δεν είναι και το πιο φιλοευρωπαϊκό κόμμα, έρχεται σε αντίθεση με τη μιζέρια της πολιτικής συζήτησης στην Ιταλία, όπου όλα τα κόμματα υπόσχονται στους πολίτες να τους οδηγήσουν δωρεάν στη Χώρα της Αφθονίας. Ένα είναι βέβαιο: Μια Ευρώπη που θα διοικείται από το γαλλογερμανικό δίδυμο δεν θα κάνει εκπτώσεις σε κανέναν. Και δεν θα περιμένει εκείνους που, αντί «να κάνουν τα μαθήματά τους», όπως έχει πει η Μέρκελ, προσπαθούν να κερδίσουν ψήφους κάνοντας λογαριασμούς χωρίς τον ξενοδόχο.

Ο Μακρόν θέλει να αρπάξει πολυεθνικές επενδύσεις από τη Βρετανία

Προεκλογικά οι αντίπαλοί του τον κατηγόρησαν ότι είναι παιδί των πολυεθνικών εταιρειών, αναφερόμενοι στην πρότερη ζωή του πριν από την πολιτική. Ο Εμανουέλ Μακρόν ήταν παιδί των πολυεθνικών και ποτέ δεν το έκρυψε. Και τώρα, αφού γοήτευσε και τις πέτρες στη Γαλλία κι εξελέγη πρόεδρος, ενδιαφέρεται να αλλάξει και την Ευρώπη. Κάτι το νεαρό της ηλικίας του, κάτι το όραμά του, τον έχουν κάνει τον νέο σταρ της Ευρώπης.

Και βέβαια αυτό που ξέρει να κάνει καλά ο Εμανουέλ Μακρόν είναι να νταραβερίζεται με τα αφεντικά των πολυεθνικών εταιρειών. Έτσι, λοιπόν, δεν έκανε σε κανέναν εντύπωση που τις προηγούμενες ημέρες κάλεσε σε γεύμα στο παλάτι των Βερσαλλιών τα αφεντικά 140 πολυεθνικών επιχειρήσεων σε μία συνάντηση-κορυφής, στην οποία ο Γάλλος πρόεδρος έχει δώσει τον αγγλόφωνο τίτλο «Choose la France» (Διάλεξε τη Γαλλία).

Σε αυτή την «υπερπαραγωγή» ο Μακρόν έβαλε τον πρωθυπουργό Εντουάρ Φιλίπ να τους υποδεχθεί και άλλα 15 μέλη της κυβέρνησης.  Ακολούθησαν ολιγόλεπτες συναντήσεις των επιχειρηματιών με τους διάφορους υπουργούς. Επίσης υπήρξε παρέμβαση για την τεχνητή νοημοσύνη από τον βραβευμένο μαθηματικό και νυν βουλευτή της πλειοψηφίας Σεντρίκ Βιλανί, και για τους Ολυμπιακούς Αγώνες 2024 στο Παρίσι από τον τριπλό ολυμπιονίκη Τόνι Εστανγκιέ (κανό).

Ο Γάλλος πρόεδρος παραβρέθηκε στο κλείσιμο της συνάντησης και απηύθυνε ομιλία στα αγγλικά. Προηγουμένως είχε ορισμένες διμερείς συναντήσεις, όπως με τον πρόεδρο της Google, ή ακόμα με το υπ’ αριθμόν 2 του Facebook. Ανάμεσα στους επικεφαλής των πολύ μεγάλων πολυεθνικών ήταν από την Goldman Sachs, τη Novartis, την JPMorgan, την Coca-Cola, την Danone κ.ά.

Σύμφωνα με κυβερνητικούς κύκλους, η Γαλλία ελπίζει στο κλείσιμο συμφωνιών για μια δεκαριά επενδυτικά σχέδια, που θα μπορούσαν να αναπτυχθούν σε 3 έως 5 έτη, συνολικού ύψους 3 δισεκατομμυρίων ευρώ. Σε συνδυασμό με το οικονομικό φόρουμ του Νταβός, ο Εμανουέλ Μακρόν ελπίζει ότι θα πείσει για την ελκυστικότητα της Γαλλίας, θα εξασφαλίσει όσο το δυνατόν περισσότερες επενδύσεις, και ότι θα πείσει τα ανώτατα στελέχη των πολυεθνικών πως τα συμφέρει, μετά το Brexit, να μετακινηθούν στη Γαλλία.

Η Ιταλία μεταξύ Σκύλλας (Μπερλουσκόνι) και Χάρυβδης (Γκρίλο)

Και την ώρα που Γάλλοι και Γερμανοί αναζητούν ένα ακόμη καλύτερο μέλλον, στην Ιταλία είναι έτοιμοι να υποδεχθούν έναν παλιόφιλο. Ο Σίλβιο Μπερλουσκόνι στα 82 του είναι έτοιμος να επανέλθει. Και μπορεί κάποιοι να τον αποκαλούν «φάντασμα», λόγω της ηλικίας του, αλλά είναι γεγονός ότι το τελευταίο λίφτινγκ πρέπει να θεωρηθεί αποτυχημένο, με τον πρώην ιδιοκτήτη της Μίλαν να θυμίζει πολύ περισσότερο φιγούρα από κόμικς παρά έναν σεβάσμιο πολιτικό άνδρα με αρκετές δεκαετίες εμπειρία.

Κι όμως, ο άνθρωπος που έχει καταδικαστεί για ροζ σκάνδαλα και για άλλα κόλπα ως πρωθυπουργός ετοιμάζεται για τη μεγάλη ρεβάνς. Όλες οι δημοσκοπήσεις δείχνουν ότι θα είναι ο νικητής των εκλογών. Προφανώς οι Ιταλοί ψηφοφόροι ξέρουν να αναγνωρίζουν τους Λατίνους εραστές. Ο Σίλβιο Μπερλουσκόνι δίνει μάχη στήθος με στήθος με τον Πέπε Γκρίλο, των 5 αστέρων, για το ποιος θα κερδίσει τις εκλογές. Το σίγουρο είναι πως κανένα κόμμα δεν μπορεί να αποκτήσει αυτοδυναμία, καθώς όλοι απέχουν αρκετά από το 40% που απαιτείται.

Σύμφωνα με τις τελευταίες δημοσκοπήσεις του Ινστιτούτου Demopolis, το κίνημα των Πέντε Αστέρων παίρνει το 29,2% της πρόθεσης ψήφου και είναι το πρώτο κόμμα στις προτιμήσεις των πολιτών. Ακολουθεί το Δημοκρατικό Κόμμα του Ματέο Ρέντσι με το 23,5% και η Φόρτσα Ιτάλια του Σίλβιο Μπερλουσκόνι με 15,6%. Όμως οι συμμαχίες με άλλα κόμματα της κεντροδεξιάς του Σίλβιο τον ανεβάζουν στο 36%, αλλά μέχρι εκεί.

Σύμφωνα με το Πολίτικο, μπορεί οι Ιταλοί να έχουν συνηθίσει την πολιτική αβεβαιότητα και την αδυναμία σχηματισμού κυβερνήσεων μακράς πνοής, αυτή τη φορά πρέπει όμως να ανησυχούν για τέσσερις πολύ συγκεκριμένους λόγους.

Το δημόσιο χρέος της Ιταλίας είναι 130% του ΑΕΠ της. Μόνο η Ελλάδα έχει μεγαλύτερο (180%ΑΕΠ). Η Ιταλία χρωστάει αυτή τη στιγμή 2,3 τρισεκατομμύρια ευρώ και κάθε Ιταλός, ακόμα και τα νεογέννητα, χρωστά 35.000 ευρώ, αντίστοιχα ο κάθε Έλληνας χρωστά 29.000 ευρώ. Το μέγεθος είναι τεράστιο αν σκεφτεί κανείς ότι η Ιταλία είναι η τρίτη μεγαλύτερη οικονομία της ευρωζώνης και αυτή τη στιγμή δεν υπάρχει ούτε ένας Ιταλός πολιτικός που να μιλά για τον περιορισμό του δημόσιου χρέους της χώρας. Όλοι υπόσχονται αύξηση των δημοσίων δαπανών – παροχών κατά 200 δισεκατομμύρια ευρώ και αυτό αντιστοιχεί στο 12% του ΑΕΠ της χώρας.

Η προσφυγική κρίση επίσης αποτελεί τεράστιο πρόβλημα για την Ιταλία και την Ε.Ε. Η Ρώμη κατάφερε βέβαια να μειώσει τον αριθμό των προσφύγων που φτάνουν στις ακτές της από 181.000 το 2016 σε 120.000 το 2017.

Οι δημοσκοπήσεις στην Ιταλία δεν είναι καλές ούτε για τους υποστηρικτές της Ε.Ε. Το κόμμα που έρχεται πρώτο σε όλες σχεδόν τις δημοσκοπήσεις είναι το ευρωσκεπτικιστικό κόμμα του Μπέπε Γκρίλο, το οποίο είχε προαναγγείλει πως αν κερδίσει στις εκλογές θα προκηρύξει δημοψήφισμα για την παραμονή ή όχι της Ιταλίας στο ευρώ, αν και τελικά το άλλαξε. Ας μην ξεχνάμε ότι και στον συνασπισμό του Μπερλουσκόνι μετέχουν η ακροδεξιά Λέγκα του Βορά κι ένα ακόμα κόμμα ευρωσκεπτικιστών.

Ένας άλλος παράγοντας που προκαλεί ανησυχία είναι ο ρόλος που θα παίξει και σε αυτές τις εκλογές η Μόσχα. Ο Σίλβιο Μπερλουσκόνι είναι γνωστό ότι είναι πολύ στενός φίλος του Βλαντιμίρ Πούτιν και τον Οκτώβριο χάρισε στον Ρώσο πρόεδρο για τα γενέθλιά του ένα πάπλωμα με μία τεράστια φωτογραφία της πιο θερμής χειραψίας των δύο αντρών. Ο Σαλβίνι της Λέγκας, όπως άλλωστε και όλη η ευρωπαϊκή ακροδεξιά, δεν έκρυψε ποτέ τον θαυμασμό του για το Κρεμλίνο. Και το Κίνημα των 5 Αστέρων έχει επανειλημμένα πει ότι η Ιταλία πρέπει να περιορίσει την παρουσία της στο ΝΑΤΟ και να ζητήσει την άμεση κατάργηση των κυρώσεων κατά της Ρωσίας.