Με αλλαγές μπαίνει στη Βουλή το νομοσχέδιο για τα αυθαίρετα
«Μέρος της στρατηγικής που θα δημιουργήσει τις συνθήκες για πολεοδομική πολιτική για βιώσιμη ανάπτυξη» χαρακτήρισε ο υπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας, Γιώργος Σταθάκης, το νομοσχέδιο σχετικά με τον έλεγχο και την προστασία του δομημένου περιβάλλοντος, που συζητείται στην Ολομέλεια της Βουλής την Τρίτη 24 Οκτωβρίου και αναμένεται να ψηφιστεί την Τετάρτη 25 Οκτωβρίου.
Κατά τη διάρκεια συνέντευξης Τύπου, ο υπουργός ανέφερε ότι με τη μέγιστη δυνατή πολιτική συναίνεση και με ευρύτατη συμμετοχή κοινωνικών εταίρων διατυπώθηκε, ύστερα από μακρά δημόσια διαβούλευση, «η κοινή πρόθεση να έχουμε ένα νομοσχέδιο με τη μεγαλύτερη δυνατή συμφωνία για την αντιμετώπιση των αιτιών που οδήγησαν στην αυθαίρετη δόμηση» ξεκαθαρίζοντας ότι πλέον «δε θα έχουν καμία τύχη οι παραβατικές συμπεριφορές του παρελθόντος». Όσον αφορά την τακτοποίηση των αυθαιρεσιών, με τον νέο νόμο προβλέπεται η μείωση παραβόλων και προστίμων, η αύξηση των δόσεων, καθώς επίσης και εκπτώσεις σε ευάλωτες οικονομικά ομάδες, όπως μακροχρόνια άνεργοι, ΑμεΑ και πολύτεκνοι. Σε σχέση με τα επί μέρους άρθρα προβλέπονται, πλέον, 100 δόσεις για την αποπληρωμή, ενώ από 20% ανέρχεται σε 10% η μείωση για την τακτοποίηση των βιομηχανικών κτιρίων.
Ειδικότερα, σύμφωνα με τον κ. Σταθάκη, διευρύνονται τα κριτήρια σε σχέση με τις διευκολύνσεις που παρέχονται σε μακροχρόνια ανέργους, οι οποίοι θα κληθούν να πληρώσουν το 30% του προστίμου, καθώς επίσης και στους δικαιούχους επιδόματος κοινωνικής αλληλεγγύης (20%).
«Δημιουργούμε τα κατάλληλα εργαλεία για την αντιμετώπιση χρόνιων προβλημάτων» σημείωσε ο κ. Σταθάκης και ανέλυσε τα βασικά σημεία του νομοσχεδίου.
Πλέον, θεσμοθετείται η διάκριση μεταξύ αδειοδότησης και ελέγχου, επιταχύνονται οι διαδικασίες έκδοσης οικοδομικών αδειών, διαχωρίζονται οι κυρώσεις, με στόχευση την ολοκλήρωση του χαρακτηρισμού αυθαιρέτων, θεσμοθετούνται η τράπεζα δόμησης, η ηλεκτρονική ταυτότητα κτιρίου, καθώς και η ηλεκτρονική ταυτότητα αυθαιρέτων.
Ειδικότερα, το παρατηρητήριο δομημένου περιβάλλοντος, όπου προβλέπεται σημαντική αποκέντρωση αρμοδιοτήτων και πόρων, αποτελείται από τρία διαφορετικά επίπεδα. Το κεντρικό, που θα έχει ως έδρα το υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας, τα περιφερειακά και τα τοπικά. Εκχωρείται, δε, στις εν λόγω υπηρεσίες το 25% του προστίμου των αυθαιρέτων μετά το 2011, ενώ το 50% των κονδυλίων αναμένεται να διατεθούν στο πράσινο ταμείο.
Δημιουργείται τράπεζα δικαιωμάτων δόμησης και κοινοχρήστων χώρων, η οποία θα αξιοποιεί τα δικαιώματα δόμησης, με ζητούμενο τη δημιουργία ελεύθερών χώρων, την αναβάθμιση μνημείων και την αποκατάσταση των επιβαρυμένων περιοχών.
Επίσης, δημιουργείται η ηλεκτρονική πολεοδομική ταυτότητα δήμου, με επικαιροποίηση κάθε πληροφορίας που σχετίζεται με την κατάσταση του κάθε δήμου, εισάγεται για πρώτη φορά, προαιρετικά, η προέγκριση στα σχέδια δόμησης με στόχο την ασφάλεια κτιρίου, ενώ αναμένεται να γίνει ηλεκτρονική καταγραφή των αυθαιρέτων μετά το 2011, για τον εντοπισμό τους, μέχρι την κατεδάφισή τους.
«Γίνεται, πλέον, μία ουσιαστική αντιμετώπιση των αιτιών της αυθαίρετης δόμησης, ενώ στο παρελθόν ζητούμενο ήταν απλά η διαχείριση και η κάλυψη δημοσιονομικών αναγκών» τόνισε ο υπουργός σχολιάζοντας τον νέο νόμο και πρόσθεσε ότι «στόχος είναι η επίτευξη περιβαλλοντικού ισοζυγίου και η αποκατάσταση του περιβάλλοντος».
Σημειώνεται, ότι με βάση τον νέο νόμο, όποιος αυτοβούλως κατεδαφίζει το αυθαίρετο, που έχει χτιστεί μετά την 28η Ιουλίου του 2011, μέσα σε 30 ημέρες από την καταγραφή του, δεν θα πληρώνει το συνολικό πρόστιμο του αυθαιρέτου, αλλά μόνο 500 ευρώ.
Σύμφωνα με τον κ. Σταθάκη, ο χαρακτήρας του νομοσχεδίου αποτελεί τομή στον τρόπο έκδοσης των οικοδομικών αδειών, με τεράστια απλοποίηση. Εισάγεται ένας μηχανισμός με ιδιώτες μηχανικούς και η διάκριση μεταξύ αδειοδότησης και ελέγχου, καθώς θεσμοθετείται η απόφαση να ξεχωρίσουμε τον μηχανισμό που αδειοδοτεί (πολεοδομίες, δήμοι), με τον μηχανισμό που ελέγχει σε περιφερειακό επίπεδο.
Όπως επισήμανε η γγ Χωρικού Σχεδιασμού και Αστικού Περιβάλλοντος, Ειρήνη Κλαμπατσέα, «ένας ολοκληρωμένος σχεδιασμός είναι το κλειδί για να απαντήσει σε διαχρονικά προβλήματα που έχουν ταλαιπωρήσει τους πάντες».
Όσον αφορά την ηλεκτρονική ταυτότητα κτιρίου, κατά τη διάρκεια της συνέντευξης Τύπου ξεκαθαρίστηκε ότι δεν θα έχει υποχρεωτικό χαρακτήρα, ενώ οι πληροφορίες θα εισάγονται στην ηλεκτρονική πλατφόρμα σταδιακά, καθώς γίνονται πράξεις μεταβίβασης. Σε κάθε περίπτωση, οι πληροφορίες για όλα τα νέα κτίρια θα εισαχθούν, καθώς επίσης και όλες οι πληροφορίες για τα δημόσια κτίρια.
Τέλος, ο ίδιος ο υπουργός Περιβάλλοντος υπογράμμισε ότι δεν υπάρχει «καμία πρόθεση βίαιης ένταξης, με τη μορφή χαρατσιού».
Το σχέδιο νόμου εισάγεται σήμερα το απόγευμα στην Ολομέλεια για συζήτηση και αναμένεται να ψηφιστεί αύριο ενώ η έκθεση της επιστημονικής υπηρεσία του κοινοβουλίου, μεταξύ άλλων, παρατηρεί:
– Για την επαναφορά του θεσμού μεταφοράς συντελεστή δόμησης, η επιστημονική επιτροπή υπενθυμίζει ότι το ΣτΕ έχει κρίνει τις δύο αντίστοιχες νομοθετικές απόπειρες του παρελθόντος (1994 και 2002) ως αντισυνταγματικές. «Συγκεκριμένως, η νομολογία του ΣτΕ έχει δεχθεί ότι η μεταφορά του συντελεστή δόμησης «….δεν είναι συνταγµατικώς επιτρεπτή σύµφωνα µε το άρθρο 24 παρ. 1 και 2 Σ, εφόσον πραγµατοποιείται σε περιοχές που δεν έχουν ειδικώς προκαθορισθεί και οργανωθεί µε αντικειµενικά κριτήρια χωροταξικής και πολεοδοµικής φύσεως ως κατάλληλες ζώνες για το σκοπό αυτό, όπως συµβαίνει µε τις Ζώνες Αγοράς Συντελεστών (ΖΑΣ)» (ΣτΕ 1781-1783/1991)» επισημαίνει η έκθεση και προσθέτει μεταξύ άλλων: ««(…) Γενικότερα, η θέσπιση και διαφοροποίηση των όρων δόµησης και χρήσης των ακινήτων που περιλαµβάνονται στη χωροταξική ρύθµιση δεν επιτρέπεται να γίνεται κατά τρόπο περιστασιακό, αλλά επιβάλλεται να εντάσσεται στον πολεοδοµικό σχεδιασµό, να υπηρετεί τους στόχους του και να εναρµονίζεται µε τις κατευθύνσεις του..». (ΣτΕ Ολ 6070/1996, ΣτΕ 2874/2015)». Για τους λόγους αυτούς η επιστημονική επιτροπή της Βουλής εξηγεί πως «θα ήταν ίσως σκόπιµο να αναφέρεται ρητώς στις προτεινόµενες διατάξεις ο επιτρεπόµενος µέγιστος συντελεστής υλοποίησης δόµησης, χωρίς πάντως να είναι επιτρεπτή η εν λόγω πραγµατοποίηση της µεταφοράς συντελεστή δόµησης σε όµορους δήµους (άρθρο 68 νσχ). Επίσης, πρέπει να τίθενται οι κανόνες καθορισµού ζωνών υποδοχής συντελεστή από τους δήµους, του ανώτατου ύψους Σ.Δ. του οποίου δεν πρέπει να γίνεται υπέρβαση (άρθρο 72), καθώς και οι κανόνες καθορισµού της αποζηµίωσης προς τον δικαιούχο τίτλου µεταφοράς συντελεστή µέσω της Τραπέζης ΔΔΚΧ (άρθρο 79 του νσχ)».
– Σχετικά με τα άρθρα που αφορούν τις «άδειες νομιμοποίησης» επισημαίνεται «γίνεται λόγος για «άδεια νοµιµοποίησης», χωρίς να δίδεται ορισµός του προτεινόµενου όρου «άδεια νοµιµοποίησης» ούτε να ορίζεται ότι προβλέπεται η έκδοση τέτοιου τύπου άδειας από το αρµόδιο διοικητικό όργανο µετά την περάτωση των διαδικασιών υπαγωγής. Εξ άλλου, στο άρθρο 106 παρ. 1, ορίζεται ότι «άδεια νοµιµοποίησης µπορεί να εκδοθεί και για κατασκευές των οποίων η οικοδοµική άδεια ακυρώθηκε για τυπικό λόγο, µε αµετάκλητη δικαστική απόφαση, µε την προϋπόθεση ότι δεν παραβιάζονται οι πολεοδοµικές διατάξεις που ίσχυαν κατά το χρόνο κατασκευής τους και εξακολουθούν να ισχύουν και µετά την έναρξη ισχύος του παρόντος»» και υπενθυμίζεται πως «Επί της προτεινόµενης διάταξης, η σχετική νοµολογία έχει αποφανθεί ότι «οι διατάξεις του άρθρου 23 παρ. 6 του ν. 4178/2013 «κατά το µέρος τους, στο οποίο περιλαµβάνονται και οι περιπτώσεις αδειών που ακυρώθηκαν µε αµετάκλητη δικαστική απόφαση είναι ανίσχυρες, διότι έρχονται σε αντίθεση µε την αρχή της διακρίσεως των λειτουργιών (άρθρο 26 του Συντάγµατος), το δικαίωµα παροχής αποτελεσµατικής δικαστικής προστασίας (άρθρο 20 παρ. 1 του Συντάγµατος) και την υποχρέωση της Διοικήσεως να συµµορφώνεται προς το περιεχόµενο ακυρωτικών δικαστικών αποφάσεων (άρθρο 95 παρ. 5 του Συντάγµατος)». Ο ίδιος προβληµατισµός διατυπώνεται και ως προς τις ρυθµίσεις των άρθρων 97 και 110 παρ. 1, 2 και 3, β’ εδάφιο µε τις οποίες παρέχεται η δυνατότητα υπαγωγής στις διατάξεις περί αναστολής και εξαιρέσεως από την κατεδάφιση κτισµάτων, των οποίων οι οικοδοµικές άδειες ή και αναθεωρήσεις αυτών ακυρώθηκαν µε αµετάκλητη απόφαση του αρµόδιου διοικητικού δικαστηρίου».
– Επίσης, για το άρθρο που εντάσσει στην ισχύ των προωθούμενων διατάξεων, αυθαίρετα ακίνητα του Δημοσίου που βρίσκονται σε δάση, αιγιαλούς, αρχαιολογικούς χώρους κ.α. επισημαίνεται «Οι κατηγορίες των υπαγόµενων περιπτώσεων, που εξαιρούνται από τη γενική απαγόρευση του άρθρου 89 (δάση, δασικές και αναδασωτέες εκτάσεις, αιγιαλός, αρχαιολογικοί χώροι, ρέµατα κ.λπ.) είναι πλείονες και περιλαµβάνουν κατασκευές και εγκαταστάσεις χιονοδροµικών κέντρων και ορεινών καταφυγίων δηµόσιου ενδιαφέροντος, λιµενικές εγκαταστάσεις παντός είδους και κτήρια εντός χερσαίας ζώνης λιµένα, που ανήκουν στο Δηµόσιο ή σε δηµόσια αρχή ή έχουν παραχωρηθεί στους δήµους, κατασκευές και εγκαταστάσεις καθ’ υπέρβαση νόµιµης άδειας σε εγκεκριµένους χώρους οργανωµένης υπαίθριας δασικής αναψυχής, οι οποίες έχουν κατασκευασθεί από Ο.Τ.Α ή άλλη δηµόσια αρχή, χωρίς την έγκριση της αρµόδιας για την έκταση δασικής υπηρεσίας. Στην ανωτέρω περιπτωσιολογία, και προκειµένου οι σχετικές διατάξεις να µην προσκρούουν στο άρθρο 24 του Συντάγµατος, σκόπιµο είναι να ερευνάται κάθε φορά το ειδικό καθεστώς το οποίο διέπει το προς ρύθµιση ακίνητο, ώστε να αποφευχθεί η αθρόα νοµιµοποίηση ακινήτων σε βάρος όχι µόνο του πολεοδοµικού κεκτηµένου, αλλά και περιβαλλοντικώς ευαίσθητων τόπων όπου δεν φαίνεται να υποβάλλεται συγκεκριµένος τύπος µελετών ούτε για προστατευόµενα είδη ούτε για προστατευόµενες περιοχές.