Νεκροί, συντρίμμια και… μπάζα ανευθυνο-υπεύθυνων
Στις 4 Μαρτίου 1983 με τον νόμο 1337/83 ξεκινά και επίσημα επί της ουσίας για την μεταπολιτευτική Ελλάδα το αλισβερίσι μεταξύ πολιτείας και παρανομούντων. Μπορεί ο Αντώνης Τρίτσης να δήλωνε την δυσκολία που αντιμετώπιζε για να μεταφράσει στους ομολόγους του την έννοια «τακτοποίηση αυθαιρέτων» αλλά με την υπογραφή του έγινε η πρώτη μεγάλη απόπειρα αυτού του είδους. Από τότε πλείστοι είναι οι νόμοι που πουλάνε ελπίδα σε εκείνους που έχουν χτίσει παράνομα γεμίζοντας ταυτόχρονα τα ταμεία του κράτους. Και όλοι έχουν ένα κοινό: οι προβλέψεις για τις κατεδαφίσεις ποτέ δεν εφαρμόζονται.
Ρεπορτάζ: Θεοδόσης Παπανδρέου
«Μόνο από το 2009 έχουμε πέντε νόμους. Και μάλιστα μόνο ένας ήταν εκείνος που διαφοροποιήθηκε από την μαζικότητα των υπολοίπων. Ήταν της Τίνας Μπιρμπίλη. Και αυτό το πλήρωσε ακριβά». Γνώστης του χώρου στον οποίο απευθυνθήκαμε για να μας κατατοπίσει ήταν ξεκάθαρος. Όλα ξεκίνησαν στην δεκαετία του 80 και συνεχίζονται μέχρι σήμερα. Και ενώ όλοι οι νόμοι έχουν ξεκάθαρες προβλέψεις για τις κατεδαφίσεις, αυτές ποτέ δεν εφαρμόζονται.
Χαρακτηριστικό είναι πως ο νόμος της Τίνας Μπιρμπίλη προέβλεπε την δημιουργία υπηρεσίας κατεδάφισης. Αυτή έμεινε στα χαρτιά μέχρι που ξεχάστηκε. Όπως ξεχάστηκε και η κόντρα της τότε υπουργού με τον συνάδελφό της Γ. Παπακωνσταντίνου. Εκείνη ξεκαθάριζε πως δεν θα προχωρήσει, εκείνος αναζητούσε τα εκατομμύρια που προβλέπονταν στο πρώτο μνημόνιο. Εκείνη έφυγε, εκείνος έμεινε.
ΤΟ 1994 Η ΤΟΤΕ ΚΥΒΕΡΝΗΣΗ ΕΔΩΣΕ ΔΙΚΑΙΩΜΑ ΗΛΕΚΤΡΟΔΟΤΗΣΗΣ ΣΕ ΑΥΘΑΙΡΕΤΑ ΓΙΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΟΥΣ ΛΟΓΟΥΣ. ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑ; ΟΙ ΜΙΣΟΙ ΑΥΘΑΙΡΕΤΟΥΝΤΕΣ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΤΗΚΑΝ ΣΤΑ ΧΑΡΤΙΑ… ΩΣ ΔΙΑΒΗΤΙΚΟΙ, ΚΑΡΔΙΟΠΑΘΕΙΣ, ΚΑΡΚΙΝΟΠΑΘΕΙΣ ΚΑΙ ΝΕΦΡΟΠΑΘΕΙΣ – ΠΕΡΙΠΟΥ 30.000-40.000 ΑΥΘΑΙΡΕΤΑ ΗΛΕΚΤΡΟΔΟΤΗΘΗΚΑΝ ΕΚΕΙΝΗ ΤΗΝ ΠΕΡΙΟΔΟ
Φυσικά δεν ήταν όπως προείπαμε η πρώτη φορά. «Αυθαίρετα με φως νερό τηλέφωνο» έγραφαν μερικά χρόνια πίσω οι εφημερίδες και αναφερόντουσαν σε έναν ακόμα νόμο, τότε με την υπογραφή της Βάσως Παπανδρέου.
Προηγουμένως, το 1994 η τότε κυβέρνηση έδωσε δικαίωμα ηλεκτροδότησης σε αυθαίρετα για κοινωνικούς λόγους. Αποτέλεσμα βέβαια ήταν οι μισοί αυθαιρετούντες να παρουσιαστούν στα χαρτιά… ως διαβητικοί, καρδιοπαθείς, καρκινοπαθείς και νεφροπαθείς. Περίπου 30.000-40.000 αυθαίρετα ηλεκτροδοτήθηκαν εκείνη την περίοδο.
Το τρικ
Και στην απόφαση της Β. Παπανδρέου όμως υπήρξε ένα σοβαρό τρικ. Η υπουργική απόφαση της Βάσως Παπανδρέου ξεχώριζε τα αυθαίρετα που χτίστηκαν μέχρι 31 Δεκεμβρίου 2003 και αυτά που χτίστηκαν μετά. Ο διαχωρισμός αυτός επί της ουσίας δεν προσέφερε τίποτε παρά μόνο ένα: να ακολουθήσει και άλλος νόμος μελλοντικά, για τα νεότερα αυθαίρετα και επιπλέον έσοδα για το κράτος.
Έτσι γίνεται αντιληπτό πως ανέκαθεν το κράτος όχι μόνο ανεχόταν αλλά και έμμεσα υποστήριζε την δημιουργία αυθαιρέτων συνήθως σε συνδυασμό με καταπατήσεις.
Τα τελευταία έχουμε τον νόμο 3843/2010 «Ταυτότητα κτιρίων, υπερβάσεις δόμησης και αλλαγές χρήσης, μητροπολιτικές αναπλάσεις και άλλες διατάξεις», τον Νόμο 4014/2011 «Περιβαλλοντική αδειοδότηση έργων και δραστηριοτήτων, ρύθμιση αυθαιρέτων σε συνάρτηση με δημιουργία περιβαλλοντικού ισοζυγίου και άλλες διατάξεις αρμοδιότητας Υπουργείου Περιβάλλοντος.» και τον Ν. 4178/2013 “Αντιμετώπιση της Αυθαίρετης Δόμησης – Περιβαλλοντικό Ισοζύγιο και άλλες διατάξεις”. Πριν από λίγες μόλις μέρες, στις αρχές Νοεμβρίου σε ισχύ τέθηκε ο νέος νόμος για τα αυθαίρετα, μετά τη δημοσίευσή του στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως. Πρόκειται για τον ν.4495/17 ασφαλώς και αυτός εισπρακτικού χαρακτήρα.
Χαρακτηριστικό της κατάστασης που επικρατεί είναι πως όσοι θέλουν να αποκτήσουν το δικό τους αυθαίρετο μπορούν να βρουν τον… ειδικό ακόμα και μέσα από διαφημίσεις. Ενδεικτική είναι η φωτογραφία που δείχνει διαφήμιση που φιλοξενήθηκε στις σελίδες εφημερίδας της Ανατολικής Αττικής τον Ιανουάριο του 2014, από εκείνες τις εφημερίδες δηλαδή που διαφημίζονται και πολιτικοί όλων των βαθμίδων. Αναφέρει επί λέξει: «Αναλαμβάνουμε κάθε είδους αυθαίρετες εργασίες ανέγερσης κατοικιών σε όλη την Αττική»! Μάλιστα υπάρχει και το όνομα, το τηλέφωνο αλλά και η φωτογραφία του υπεύθυνου της συγκεκριμένης «επιχείρησης» καθώς και φωτογραφίες – ίσως – αυθαιρέτων!
ΣΤΗΝ ΑΤΤΙΚΗ ΣΤΑ ΜΕΣΑ ΤΟΥ 19ου ΑΙΩΝΑ ΥΠΗΡΧΑΝ 700 ΠΟΤΑΜΙΑ ΚΑΙ ΡΕΜΑΤΑ, ΑΛΛΑ ΤΟ 2000
ΕΙΧΑΝ ΑΠΟΜΕΙΝΕΙ 70 ΚΑΙ ΣΗΜΕΡΑ ΛΙΓΟΤΕΡΑ ΑΠΟ 50, ΠΙΣΤΟΠΟΙΕΙ ΟΤΙ ΑΥΤΟ
ΠΟΥ ΣΥΜΒΑΙΝΕΙ ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ «ΦΥΣΙΚΟ» ΦΑΙΝΟΜΕΝΟ
Το λογικό θα ήταν να παρέμβει άμεσα η Δικαιοσύνη αφού γίνεται σαφές ότι η συγκεκριμένη διαφήμιση επέχει νομικές ευθύνες δεδομένου ότι διαφημίζεται μια παράνομη πράξη η οποία μάλιστα τόσα έχει κοστίσει σε ολόκληρη την Αττική.
Ειδικά για την πληγείσα περιοχή που μετράει νεκρούς, πριν από 19 χρόνια, Μάντρα, Ν. Πέραμος και οι γύρω περιοχές είχαν ξαναπνιγεί στην λάσπη, άνθρωποι είχαν χάσει την ζωή τους, περιουσίες είχαν καταστραφεί. Και το κράτος, είχε διακηρύξει γι’ άλλη μια φορά το «φθάνει πια!», ανήγγειλε σειρά μεγάλων και ουσιαστικών παρεμβάσεων (αντιπλημμυρικά, κατασκευή νέων συστημάτων απορροής ομβρίων, συνεπής συντήρησή τους και άλλα ηχηρά παρόμοια…), έγιναν εγκαίνια, και την αποτελεσματικότητα τους την διαπιστώσαμε…! Ακόμη και ο δήμος ο ίδιος, μπάζωσε ρέμα και πάνω του έφτιαξε… δημοτικό αμαξοστάσιο για τα υπηρεσιακά βαρέα οχήματα!
Διαχρονικό έγκλημα
Φυσικά μόνο «ξάφνιασμα» δεν μπορεί να επικαλείται η συγκροτημένη Πολιτεία για το αποτέλεσμα του διαχρονικού εγκλήματος. Η μαρτυρία του καθηγητή Γεωλογίας Δ. Παπανικολάου ότι επί 20 χρόνια πηγαίνει τους μεταπτυχιακούς φοιτητές του στη Μάνδρα και τους διδάσκει γιατί εκεί –λόγω της αυθαιρεσίας– η νεροποντή θα φέρει τραγωδία, μιλάει από μόνη της.
Η μαρτυρία μιας πραγματικότητας που λέει ότι στην Αττική στα μέσα του 19ου αιώνα υπήρχαν 700 ποτάμια και ρέματα, αλλά το 2000 είχαν απομείνει 70 και σήμερα λιγότερα από 50, πιστοποιεί ότι αυτό που συμβαίνει δεν είναι «φυσικό» φαινόμενο. Η τσιμεντοποίηση 550 χιλιομέτρων ρεμάτων στην Αθήνα δεν είναι «φυσικό» φαινόμενο. Είναι ψυχρό έγκλημα!
Το τραγικό είναι ότι το 1996 είχαμε και δύο θύματα στην ίδια περιοχή. Ήδη, η φύση είχε προειδοποιήσει για το ότι κακώς είχαν γίνει επεμβάσεις, κακώς δεν είχε διατηρηθεί η φυσική ροή του νερού και ταυτόχρονα δεν είχε διαμορφωθεί μια τεχνητή ροή του νερού
Συνυπεύθυνοι σε αυτό το έγκλημα φυσικά είναι και οι τοπικοί άρχοντες. Εκείνοι που κάνουν τα στραβά μάτια γιατί με το… κεραμίδι του κοσμάκη δεν παίζεις. Από νομάρχες (στο παρελθόν) μέχρι περιφερειάρχες, δημάρχους και κοινοτάρχες. Αν αναζητήσει κανείς στοιχεία για τις κατεδαφίσεις (που προβλέπει η νομοθεσία) που έχουν γίνει, τότε θα ανακαλύψει το απόλυτο κενό. Ακόμα και τελεσίδικες αποφάσεις κατεδαφίσεων εφόσον αυτές αφορούν κατοικίες τότε ξεχνιόνται στα συρτάρια γιατί το πολιτικό κόστος είναι μεγάλο. Παλαιότερος νόμος προέβλεπε νομιμοποιήσεις για άτομα με σοβαρά προβλήματα υγείας. Και εκείνη την περίοδο ως δια μαγείας πλείστοι ιδιοκτήτες αυθαιρέτων βρέθηκαν σοβαρά ανάπηροι. Κάπως έτσι γίνεται και με τις κατεδαφίσεις. Δεν γίνονται για κοινωνικούς (το ορθό ψηφοθηρικούς) λόγους.
Ακόμα όμως και ο ρόλος της δικαιοσύνης είναι επιπόλαιος. Την Τετάρτη, την παρέμβαση του εισαγγελέα προκάλεσε η εικόνα καταστροφής που εμφανίζουν περιοχές στη Δυτική Αττική. Ο προϊστάμενος της Εισαγγελίας Πρωτοδικών Ηλίας Ζαγοραίος έδωσε εντολή για τη διενέργεια κατεπείγουσας έρευνας ώστε σε σύντομο χρονικό διάστημα να εντοπιστούν τα αίτια της καταστροφής στις περιοχές, ειδικά του Θριάσιου Πεδίου, και να διακριβωθεί αν προκύπτουν αδικήματα. Ο κ. Ζαγοραίος ζητά, αν χρειαστεί, να κινηθεί σε βάρος υπαιτίων η αυτόφωρη διαδικασία για τη σύλληψη και προσαγωγή τους στον εισαγγελέα. Ανάμεσα στα αδικήματα που τίθενται στο στόχαστρο της έρευνας είναι και τυχόν πολεοδομικές παραβάσεις που επέδρασαν στον σχηματισμό φονικών ορμητικών χειμάρρων εντός των πόλεων που επλήγησαν από την ισχυρή βροχόπτωση.
Με την διαφορά ότι εντολή του κ. Ζαγοραίου δεν είναι τίποτε παραπάνω από τα προβλεπόμενα που τίθενται σε εφαρμογή κάθε φορά. Αλλά καμία έρευνα μέχρι σήμερα δεν έχει φέρει αποτέλεσμα αποδίδοντας ευθύνες σε εκείνους (ιδιώτες, πολιτικούς, φορείς) που σε μικρότερο ή μεγαλύτερο βαθμό έχουν συμβάλλει στην καταστροφή.
Σε αυτό θα πρέπει να προστεθεί ότι λίγες ώρες αργότερα η καθ’ ύλην αρμόδια και υπεύθυνη περιφερειάρχης Αττικής Ρένα Δούρου, έσπευσε με την σειρά της να υποβάλλει μήνυση. Δηλώνοντας πως αν προκύψουν δικές της ευθύνες θα τις αναλάβει…
Πέφτει η στάθμη των νερών και αποκαλύπτεται η… Αποκάλυψη!
Τρία εικοσιτετράωρα μετά τις φονικές πλημμύρες που ισοπέδωσαν Μάνδρα και Νέα Πέραμο, το μέγεθος της καταστροφής δεν έχει ακόμη αποκαλυφθεί πλήρως. Καθώς μειώνεται η στάθμη των υδάτων και μετακινούνται τόνοι λάσπης, οι κάτοικοι της Δυτικής Αττικής μετρούν θύματα (16 νεκροί και 6 αγνοούμενοι μέχρι την ώρα που η «Α» πήρε τον δρόμο για το τυπογραφείο) και καταστροφές.
Η δήμαρχος Μάνδρας, Ιωάννα Κριεκούκη, μιλά για περισσότερα από 1.500 καταστρεμμένα σπίτια και επιχειρήσεις, ζητώντας από την κυβέρνηση να αποζημιωθούν άμεσα οι άστεγοι. Το γεγονός ότι από την Τετάρτη μέχρι σήμερα έχουμε κατά διαστήματα έντονες βροχοπτώσεις εντείνει την ανησυχία ότι η τραγωδία μπορεί να μεγαλώσει κι άλλο, με την κα. Κριεκούκη να υπογραμμίζει την ανάγκη να ξανανοίξουν τα ρέματα με μπουλντόζες, πάνω από τα ήδη κατεστραμμένα σπίτια και καταστήματα που βρίσκονται στον ρου τους. «Ήδη τα ρέματα τα γκρέμισαν όλα (σπίτια/επιχειρήσεις), τώρα πρέπει απλώς να τα καθαρίσουν», δηλώνει χαρακτηριστικά η δήμαρχος Μάνδρας και κάνει λόγο για ολική καταστροφή των καταστημάτων που στεγάζονταν σε ισόγειους χώρους. «Έχουν ξηλωθεί τα πάντα» προσθέτει και εκτιμά ότι κανονικότητα στην περιοχή θα επιστρέψει μετά από πάρα πολύ καιρό.
Το χάος που επικρατεί τις τελευταίες ημέρες σε Μάνδρα και Ν. Πέραμο έσπευσαν να εκμεταλλευτούν σπείρες Ρομά κάνοντας πλιάτσικο σε μισογκρεμισμένα σπίτια και επιχειρήσεις. Η ΕΛ.ΑΣ., μετά την έκκληση του προέδρου της Ένωσης Αστυνομικών Υπαλλήλων Δυτικής Αττικής, Γιώργου Σταματάκη, ενίσχυσε τις περιπολίες στις περιοχές που πλήγηκαν από τις πλημμύρες και τους χείμαρρους. Στο πλαίσιο αυτό, συνελήφθησαν τέσσερις Ρομά, την ώρα που έκαναν πλιάτσικο σε πλημμυρισμένο εργοστάσιο στην περιοχή της Μάνδρας, λίγο μετά τις 08:30 το πρωί της Πέμπτης. Οι αστυνομικοί της ομάδας ΔΙ.ΑΣ που περιπολούσαν, τους εντόπισαν να κινούνται ύποπτα και τη στιγμή που τους είδαν να πλησιάζουν στην είσοδο του πλημμυρισμένου εργοστασίου και να φορτώνουν ένα ψυγείο και διάφορα αντικείμενα που βρίσκονταν στο χώρο όρμησαν πάνω τους και τους πέρασαν χειροπέδες.
Μάχη μέσα στις λάσπες
Συγκινητικές είναι οι προσπάθειες που καταβάλουν τα σωστικά συνεργεία προκειμένου να εντοπίσουν τους αγνοουμένους και να ξεκινήσει ο καθαρισμός της περιοχής και η αποκατάσταση των ζημιών. Κάθε εκατοστό από τα περίπου 1,6 χλμ. της οδού Κοροπούλη που μετατράπηκε σε χείμαρρο και έκοψε στα δύο τη Μάνδρα, είναι γεμάτο λάσπη και μπάζα. Εκατοντάδες τα αυτοκίνητα που στραπατσαρίστηκαν σαν καρυδότσουφλα, δεκάδες οι στύλοι της ΔΕΗ που κατέρρευσαν, δεκάδες και τα δέντρα που οι ρίζες τους δεν άντεξαν τους ορμητικούς χείμαρρους. «Μέσα σε λίγα δευτερόλεπτα είχαν χαθεί τα πάντα. Ο χείμαρρος παρέσυρε τα πάντα στο διάβα του», δηλώνει στην «Α» η νεαρή Ηλιάννα Π., κάτοικος της περιοχής.
Κώστας Παπαδόπουλος