«Οι αμέτρητες όψεις του Ωραίου»

Στο Μουσείο Ελιάς και Ελληνικού Λαδιού, στη Σπάρτη

Την έκθεση «Οι αμέτρητες όψεις του Ωραίου» θα εγκαινιάσει το Σάββατο ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας κ. Προκόπιος Παυλόπουλος, στο Μουσείο Ελιάς και Ελληνικού Λαδιού, στη Σπάρτη. Πρόκειται για τον πρώτο σταθμό της περιοδεύουσας έκθεσης του Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου (ΕΑΜ), η οποία στη συνέχεια θα μεταφερθεί στο Μουσείο Αργυροτεχνίας (Ιωάννινα) και στο Μουσείο Μαρμαροτεχνίας (Τήνος) του Δικτύου Μουσείων του Πολιτιστικού Ιδρύματος Ομίλου Πειραιώς (ΠΙΟΠ).

Αττική ερυθρόμορφη πυξίδα (425 π.Χ.) / © ΕΑΜ/ΤΑΠ (Φωτογράφος Ε. Γαλανόπουλος)

Η περιοδεύουσα έκθεση ακολουθεί το σκεπτικό της ομότιτλης μεγάλης περιοδικής έκθεσης, που θα εγκαινιαστεί τον Μάιο στο Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο. Η έκθεση «Οι αμέτρητες όψεις του ωραίου» επιδιώκει να καταγράψει τη συνεχή προσπάθεια του ανθρώπου, στο πέρασμα των αιώνων, να αναζητήσει το Ωραίο και να το εντάξει στην καθημερινότητά του, αποτυπώνοντάς το σε έργα τέχνης, αντικείμενα καλλωπισμού και σκεύη καθημερινής χρήσης.

Αττικός ερυθρόμορφος κωδωνόσχημος κρατήρας (4ος αι. π.Χ.) / © ΕΑΜ/ΤΑΠ (Φωτογράφος Ε. Μίαρη)

Στο πλαίσιο της διετούς συνεργασίας του ΕΑΜ με το ΠΙΟΠ, επιλέχθηκαν σαράντα αρχαιότητες από τις Συλλογές του ΕΑΜ, που χρονολογούνται από τους προϊστορικούς έως και τους ρωμαϊκούς χρόνους, αρκετές από τις οποίες παρουσιάζονται για πρώτη φορά στο κοινό και συνιστούν σύντομα σχόλια-αναφορές σε κάποιες από τις όψεις του Ωραίου. Το κριτήριο επιλογής τους βασίστηκε στις θεματικές των μουσείων του ΠΙΟΠ, που θα φιλοξενήσουν την περιοδεύουσα έκθεση. Έτσι, στη Σπάρτη προβάλλεται ο καλλωπισμός του σώματος με έλαια και αρώματα, στα Ιωάννινα θα πρωταγωνιστούν τα περίτεχνα κοσμήματα, ενώ στην Τήνο θα αναδεικνύονται μαρμάρινα έργα του Κυκλαδικού πολιτισμού.

Ερυθρόμορφη όλπη από το Μόδι Λοκρίδας (440 π.Χ.) / © ΕΑΜ/ΤΑΠ (Φωτογράφος Σ. Μαυρομμάτης)

Ένα αγαλμάτιο της θεάς Αφροδίτης πλαισιωμένης από φτερωτούς Έρωτες καλωσορίζει τον επισκέπτη της έκθεσης, ο οποίος αφού περιηγηθεί στις ενότητες με τα κυκλαδικά ειδώλια, τα χρυσά κοσμήματα και την κεραμική, θα έχει την ευκαιρία να γνωρίσει συνταγές μυροπωλών της αρχαιότητας.

Ξεχωριστή θέση στην έκθεση της Σπάρτης κατέχουν η πινακίδα Γραμμικής Β΄ γραφής με το ιδεόγραμμα του ελαίου, μυκηναϊκοί ψευδόστομοι αμφορείς, καθώς επίσης αγγεία που εικονογραφούν την ομορφιά θεών και ανθρώπων και προορίζονταν για τη φύλαξη αρωμάτων και αρωματικών ελαίων.

Ζεύγος χρυσών ενωτίων (8ος αι. π.Χ.) / © ΕΑΜ/ΤΑΠ (Φωτογράφος Σ. Μαυρομμάτης)

Ειδική σήμανση στη μόνιμη συλλογή του Μουσείου Ελιάς και Ελληνικού Λαδιού συμβάλλει ώστε ο επισκέπτης να κατανοήσει τη νοηματική συνάφεια μεταξύ των αρχαιοτήτων του ΕΑΜ και των μόνιμων εκθεμάτων του Μουσείου.

Απώτερος στόχος της συνεργασίας μεταξύ του ΕΑΜ και του ΠΙΟΠ είναι οι εκθέσεις αυτές στην ελληνική περιφέρεια να λειτουργήσουν ως «δορυφόροι» του πρώτου μουσείου της χώρας, δίνοντας τη δυνατότητα στις τοπικές κοινωνίες να απολαύσουν έργα-τεκμήρια του αρχαιοελληνικού πολιτισμού από τις μοναδικές συλλογές του Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου.

Η περιοδεύουσα έκθεση «Οι αμέτρητες όψεις του Ωραίου» εντάσσεται στις δράσεις του Ευρωπαϊκού Έτους Πολιτιστικής Κληρονομιάς 2018, και θα έχει διάρκεια από τις 18 Φεβρουαρίου έως 15 Απριλίου 2018 και υλοποιείται με τη στήριξη του δήμου Σπάρτης.

Μουσείο Ελιάς και Ελληνικού Λαδιού Σπάρτης

Το Πολιτιστικό Ίδρυμα Ομίλου Πειραιώς μάς ενημερώνει για την παρουσία και τον σκοπό του Μουσείου της Ελιάς και του Ελληνικού Λαδιού στη Σπάρτη,  που έχει ως κύριο σκοπό να αναδείξει τον πολιτισμό και την τεχνολογία της ελιάς και της ελαιοπαραγωγής, που συνδέεται άρρηκτα με την ελληνική, και γενικότερα τη μεσογειακή ταυτότητα. Είναι μοναδικό στο είδος του στην Ελλάδα και βρίσκεται στην καρδιά της Λακωνίας, μιας από τις κύριες ελαιοπαραγωγούς περιοχές της χώρας μας. Ανήκει στο δίκτυο μουσείων του Πολιτιστικού Ιδρύματος Ομίλου Πειραιώς και έχει λάβει το βραβείο Aρχιτεκτονικής 2004 στην κατηγορία «Δημόσια έργα». Στεγάζεται στον χώρο της παλαιάς Ηλεκτρικής Εταιρείας Σπάρτης, η χρήση του οποίου παραχωρήθηκε στο ίδρυμα από τον δήμο Σπάρτης, με σκοπό τη δημιουργία και τη λειτουργία του μουσείου.

Στον άνω όροφο παρουσιάζονται οι πρώτες μαρτυρίες για την ελιά στον ελλαδικό χώρο, η συμβολή της στην οικονομία, από τους προϊστορικούς χρόνους μέχρι τον 20ό αιώνα, ο ρόλος της στη διατροφή, τη φροντίδα του σώματος (καλλωπισμός, φαρμακευτικές χρήσεις), τον φωτισμό, ενώ ιδιαίτερη αναφορά γίνεται στη συμβολική διάσταση που προσλαμβάνει στη θρησκεία, τη μυθολογία, τα ήθη και τα έθιμα. Η ενότητα κλείνει με μια σύντομη παρουσίαση της θέσης της ελιάς στην τέχνη.

Το ταξίδι αρχίζει με τα παλαιότερα ευρήματα που αποδεικνύουν την παρουσία ελαιόδενδρου στην Ελλάδα: σπάνια απολιθωμένα φύλλα ελιάς, ηλικίας περίπου 50.000-60.000 ετών, που βρέθηκαν στην καλντέρα της Σαντορίνης. Οι πρώτες γραπτές μαρτυρίες απαντούν ήδη από τον 14ο αιώνα, σε πινακίδες Γραμμικής Β΄ γραφής. Η ιδιότητα του λαδιού να καλύπτει ποικίλες και διαφορετικού χαρακτήρα ανάγκες, το κατέστησε ως ένα από τα πλέον σημαντικά αγροτικά προϊόντα, με καθοριστικό ρόλο στην οικονομία κάθε ιστορικής περιόδου. Η θέση της ελιάς και του λαδιού στη διατροφή παρουσιάζεται σε ξεχωριστή ενότητα. Μία σειρά άλλων ξεχασμένων πια χρήσεων του λαδιού αποκαλύπτεται επίσης μέσα από πινακίδες και εκθέματα (φωτισμός, φροντίδα του σώματος, καλλωπισμός). Η σημασία της ελιάς και του λαδιού στη ζωή των Ελλήνων αποκαλύπτεται ανάγλυφα μέσα από τους πολλούς συμβολισμούς, τους τρόπους λατρείας και τα λαϊκά δρώμενα, ήδη από την προϊστορική περίοδο ως τις μέρες μας. Τα ελάχιστα δείγματα αρχαίας και σύγχρονης τέχνης που περιέχονται στο Μουσείο καταδεικνύουν ότι η ελιά υπήρξε μια συνεχής πηγή έμπνευσης για τους Έλληνες καλλιτέχνες.

Ο κάτω όροφος του Μουσείου είναι αφιερωμένος στην εξέλιξη της τεχνολογίας παραγωγής του ελαιολάδου από την αρχαιότητα έως την πρωτοβιομηχανική περίοδο. Μέσα στο μουσείο εκτίθεται η τεχνολογία των μεταβυζαντινών μηχανισμών. Ένα ζωοκίνητο ελαιοτριβείο από τη Λευκάδα τεκμηριώνει την επιβίωση της ζωοκίνησης κατά τον 20ό αι. Ένα ξύλινο διπλό πιεστήριο με βαρούλκο έχει μεταφερθεί από το γειτονικό Ξηροκάμπι. Έμφαση έχει δοθεί στην αναπαράσταση των μηχανοκίνητων ελαιοτριβείων (υδροκίνητο, ατμοκίνητο, πετρελαιοκίνητο και ηλεκτροκίνητο) σε μεγάλες κινούμενες μακέτες. Και επειδή η περιποίηση του σώματος συνεχίζει να σχετίζεται με το λάδι, μία ενότητα της έκθεσης είναι αφιερωμένη στη σαπωνοποιία, οικιακή και βιομηχανική. Από το μεγάλο χαρανί που ακόμη χρησιμοποιούν οι παλιές νοικοκυρές των ελαιοπαραγωγών περιοχών για να κάνουν σαπούνι περνάμε στα σαπουνοκάζανα των βιομηχανιών.

Διαβάστε επίσης

Χρησιμοποιούμε cookies για λόγους στατιστικών & επισκεψιμότητας Συμφωνώ Περισσότερα