Οι αρχαίοι τραγωδοί στα… καλύτερα τους

 

Από χθες Παρασκευή 30 Ιουνίου και μέχρι περίπου τα μέσα του Αυγούστου, η καρδιά του φεστιβάλ Αθηνών θα χτυπά στην Επίδαυρο. Στο Αρχαίο Θέατρο, αλλά και στο μικρό θεατράκι της Παλαιάς Επιδαύρου έχουν προγραμματιστεί παραστάσεις αρχαίου δράματος, αριστοφανικές κωμωδίες, αλλά και σύγχρονες ματιές καλλιτεχνών πάνω σε αρχαία κείμενα.

 

Της Ευαγγελίας Τζαβάρα

 

Το αρχαίο θέατρο της Επιδαύρου βρίσκεται στο νοτιοανατολικό άκρο του ιερού που ήταν αφιερωμένο στο θεραπευτή θεό της αρχαιότητας, τον Ασκληπιό, στο Ασκληπιείο Επιδαύρου.  Θεωρείται το τελειότερο αρχαίο ελληνικό θέατρο από άποψη ακουστικής και αισθητικής. Με μέγιστη χωρητικότητα 13.000 – 14.000 θεατών το θέατρο φιλοξενούσε τους μουσικούς, ωδικούς και δραματικούς αγώνες που συμπεριλαμβάνονταν στη λατρεία του Ασκληπιού. Επίσης, χρησιμοποιήθηκε και ως μέσο θεραπείας των ασθενών, καθώς υπήρχε η πεποίθηση πως η παρακολούθηση δραματικών παραστάσεων είχε ευεργετικά αποτελέσματα για την ψυχική και σωματική υγεία των ασθενών.

Σήμερα η περιοχή αναμένει πώς και πώς τις παραστάσεις του φεστιβάλ, καθώς για δύο μήνες όλη η περιοχή ζει και αναπνέει σε φουλ πολιτιστικούς ρυθμούς με τους εκδρομείς του διημέρου να γεμίζουν ασφυκτικά ξενοδοχεία και καταλύματα.

 

Τι θα δούμε

Οι παραστάσεις ξεκίνησαν από χθες Παρασκευή. Στο αρχαίο θέατρο παρουσιάστηκε η παράσταση του Κρατικού θεάτρου της Βόρειας Ελλάδας (απόψε η δεύτερη παράσταση) «Επτά επί Θήβας» του Αισχύλου σε σκηνοθεσία του Λιθουανού Τσέζαρις Γκραουζίνις με πρωταγωνιστή στο ρόλο του Ετεοκλή, τον Γιάννη Στάνκογλου.

Μετά την αποκάλυψη των φρικτών πράξεών του, ο Οιδίποδας άφησε τον θρόνο στους δύο γιους του, οι οποίοι συμφώνησαν να κυβερνούν τη Θήβα εναλλάξ. Όταν ήρθε, ωστόσο, η σειρά του Πολυνείκη να αναλάβει την εξουσία, ο Ετεοκλής δεν τήρησε την υπόσχεσή του. Εξοργισμένος ο Πολυνείκης συμμάχησε με τον βασιλιά του Άργους Άδραστο και οργάνωσε εκστρατεία εναντίον της Θήβας. Επτά αρχηγοί των δύο αντίπαλων στρατευμάτων παρατάχθηκαν εκατέρωθεν των επτά πυλών της πόλης, με τον Ετεοκλή και τον Πολυνείκη αντιμέτωπους στην έβδομη πύλη. Κεντρικός ήρωας της τραγωδίας είναι ο Ετεοκλής.

Εκτός του Γ. Στάνκογλου παίζουν ακόμη Κλειώ–Δανάη Οθωναίου (Αντιγόνη), Ιώβη Φραγκάτου (Ισμήνη), Γιώργος Καύκας (Άγγελος), Αλέξανδρος Τσακίρης (Κήρυκας) κ.ά..

 

«Οιδίπους επί Κολωνώ» του Σοφοκλή (7 και 8 Ιουλίου)

Στην τελευταία τραγωδία του Σοφοκλή, ο Οιδίπους φτάνει στο άλσος του Κολωνού, στις παρυφές της πόλεως των Αθηνών, ζητώντας φιλοξενία – ένας «ξένος», τυφλός και ρακένδυτος μετά από δεκαετή περιπλάνηση. Χρειάζεται έναν τόπο ν’ αναπαυθεί, καθώς διαισθάνεται το τέλος να πλησιάζει. Μόνος συμπαραστάτης του η κόρη-αδελφή του Αντιγόνη. Μετά από διαπραγματεύσεις, του επιτρέπεται να κατοικήσει στα «σύνορα», στο μεταίχμιο νομιμότητας και παρανομίας, ζωής και θανάτου.

Μέσα από τις συναντήσεις του με τον Θησέα, τον Κρέοντα, τη μικρότερη κόρη-αδελφή του Ισμήνη και τον γιο-αδελφό του Πολυνείκη κάνει ανασκόπηση της ζωής του και στοχάζεται επάνω στο παράλογο του ανθρώπινου βίου.

Σε σκηνοθεσία Σταύρου Τσακίρη, που υιοθετεί εδώ τη φόρμα του αφηγηματικού θεάτρου, ο θίασος εξιστορεί στους θεατές αυτή την ιστορία-«παραβολή», σ’ έναν άδειο χώρο, με ελάχιστα αντικείμενα. Οι ηθοποιοί ενδύονται τους ήρωες, που εμφανίζονται κι εξαφανίζονται σαν οπτασίες του ετοιμοθάνατου Οιδίποδα. Η μουσική, σε σύνθεση Μίνωα Μάτσα, εκτελείται ως παράλληλο κείμενο από τις φωνές των ηθοποιών και δίνει στο θέαμα τον χαρακτήρα ενός επικολυρικού ποιήματος.

Παίζουν: Δημήτρης Λιγνάδης (Ξένος), Κώστας Καζάκος (Οιδίπους), Κόρα Καρβούνη (Αντιγόνη), Τζένυ Κόλλια (Ισμήνη), Γιάννος Περλέγκας (Θησέας), Δημήτρης Ήμελλος (Κρέων), Δημήτρης Λάλος (Πολυνείκης), και 8μελής χορός ηθοποιών. Παραγωγή: Venus A.E.

«Βάκχες» του Ευριπίδη (14 – 15 Ιουλίου)

Είναι μία παράσταση του ΔΗΠΕΘΕ Λάρισας με τη σκηνοθεσία να είναι του Έκτορα Λυγίζου. Ο Θεός Διόνυσος φθάνει στην πόλη με ανθρώπινη μορφή και ο βασιλιάς Πενθέας παλεύει να οχυρώσει εαυτόν και το άστυ απέναντι στην έλευση μιας θρησκείας που εξισώνει τους πάντες –νυν και πρώην βασιλιάδες, θεούς και δούλους, μάντεις και αγγελιοφόρους, γυναίκες και άνδρες– σε έναν κόσμο συμφιλίωσης του ανθρώπου με τα πιο ζωώδη, αλλά και αγνά του ένστικτα. Η παράσταση εξερευνά τη σύγκρουση ανάμεσα στην ατομικότητα του ήρωα και την πολυφωνικότητα του χορού.

Παίζουν: Ανθή Ευστρατιάδου, Έκτορας Λυγίζος, Βασίλης Μαγουλιώτης, Άρης Μπαλής, Αργύρης Πανταζάρας, Ανέζα Παπαδοπούλου, Μαρία Πρωτόπαππα, Χρήστος Στέργιογλου. Συμπαραγωγή: Φεστιβάλ Αθηνών & Επιδαύρου και ΔΗΠΕΘΕ Λάρισας

«Ειρήνη» του Αριστοφάνη (21-22 Ιουλίου).

Μία παράσταση του Εθνικού Θεάτρου σε σκηνοθεσία του Κωνσταντίνου Αρβανιτάκη. Το Εθνικό Θέατρο ανέθεσε στον σπουδαίο συνθέτη Νίκο Κυπουργό τη μουσική σύνθεση και στον ταλαντούχο νέο συγγραφέα Δημοσθένη Παπαμάρκο το λιμπρέτο για τη δημιουργία μιας μουσικής παράστασης που βασίζεται στην Ειρήνη του Αριστοφάνη.

Τη σκηνοθεσία έχει αναλάβει ο καταξιωμένος σκηνοθέτης Κων. Αρβανιτάκης, ενώ τον ρόλο του Τρυγαίου ερμηνεύει ο πάντοτε απρόβλεπτος Τζίμης Πανούσης. Η Καμεράτα – Ορχήστρα των Φίλων της Μουσικής, υπό τη διεύθυνση του διεθνούς φήμης μαέστρου Γιώργου Πέτρου, συνοδεύει ζωντανά την παράσταση στην Επίδαυρο.

Η Ειρήνη παρουσιάστηκε στα Μεγάλα Διονύσια το 421 π.Χ., αποσπώντας το δεύτερο βραβείο, λίγες μόλις ημέρες πριν από τη σύναψη της Νικίειας Ειρήνης, που συνοδευόταν από ελπίδες για το τέλος του Πελοποννησιακού πολέμου.
Παίζουν: Τζίμης Πανούσης (Τρυγαίος), Τάσης Χριστογιαννόπουλος (Ερμής), Ειρήνη Καράγιαννη (Ειρήνη), Αιμιλιανός Σταματάκης (Πόλεμος). Χορός: Ασημίνα Αναστασοπούλου, Θωμάς Βελισσάρης, Δημήτρης Γεωργιάδης, Ευαγγελία Καρακατσάνη, Νίκος Καρδώνης, Γιασεμί Κηλαηδόνη, Γιάννης Κλίνης, Νάντια Κοντογεώργη, Ελίτα Κουνάδη, Ηλίας Κουνέλας, Ελένη Μπούκλη, Μαρία Νίκα, Μαρίνα Σάττι, Γιωργής Τσουρής, Αντιγόνη Φρυδά.

«Άλκηστη» του Ευριπίδη (28- 29 Ιουλίου)

Κι αυτή η παράσταση είναι παραγωγή του Εθνικού Θεάτρου σε σκηνοθεσία της Κατερίνας Ευαγγελάτου. Το Εθνικό προσεγγίζει ένα από τα πιο ενδιαφέροντα και συγχρόνως προκλητικά έργα του Ευριπίδη, την Άλκηστη, αναθέτοντας την παρουσίασή της στην Κ. Ευαγγελάτου, που θα πραγματοποιήσει την πρώτη της σκηνοθεσία στο Αρχαίο Θέατρο της Επιδαύρου.

Έργο που φέρει επί σκηνής τον θρίαμβο επί του θανάτου, η Άλκηστη, το πρώτο από τα σωζόμενα του Ευριπίδη (438 π.Χ.), προκάλεσε ατελεύτητες συζητήσεις για το είδος στο οποίο ανήκει, εξαιτίας της συνύπαρξης τραγικών και κωμικών στοιχείων. Παράλληλα, η εμφανής σοφιστική επίδραση πυροδότησε σειρά από θέματα ηθικής των διαπροσωπικών σχέσεων. Σε έναν κόσμο όπου έχει κανείς τη δυνατότητα να ανταλλάξει τον θάνατό του με τη ζωή κάποιου άλλου, ο συγγραφέας του «Αθηναϊκού Διαφωτισμού» υποβάλλει σε εξονυχιστικό έλεγχο σχέσεις «αδιαμφισβήτητης» ανιδιοτέλειας και θέτει επί τάπητος τολμηρά ερωτήματα: Πώς αποδεικνύεται η αγάπη; Μέχρι πού φτάνει η αφοσίωση; Ποια ζωή έχει μεγαλύτερη αξία, και για ποιον λόγο; Οι νόμοι των ανθρώπων δίνουν επαρκείς απαντήσεις σε τέτοια ερωτήματα; Και τι γίνεται όταν η παρέμβαση των θεών αλλάζει τους κανόνες του παιχνιδιού;
Παίζουν: Οδυσσέας Παπασπηλιόπουλος (Ηρακλής), Μαρία Κίτσου (Άλκηστη), Γιάννης Φέρτης (Φέρης), Κώστας Βασαρδάνης (Απόλλων), Σωτήρης Τσακομίδης (Θάνατος), Δημήτρης Παπανικολάου (Δούλος). Χορός: Κωνσταντίνος Βουδούρης, Κωνσταντίνος Γεωργαλής, Γιώργος Ζυγούρης, Στάθης Κόικας, Μιχάλης Μιχαλακίδης, Αντώνης Μιχαλόπουλος, Γιώργος Νούσης, Χρήστος Ξυραφάκης, Στέλιος Παυλόπουλος, Δημόκριτος Σηφάκης, Περικλής Σκορδίλης, Αλέξανδρος Σταυρόπουλος, Μιχαήλ Ταμπακάκης, Βαλάντης Φράγκος. Συμμετέχουν πέντε μουσικοί επί σκηνής.

«Μήδεια» του Ευριπίδη (4- 5 Αυγούστου)

Μία συμπαραγωγή του Θεάτρου Τέχνης Καρόλου Κουν και του ΔΗΠΕΘΕ Ιωαννίνων σε σκηνοθεσία της Μαριάννα Κάλμπαρη. Μέσα από το έργο του Ευριπίδη, αλλά και κείμενα της αρχαιοελληνικής γραμματείας (Σαπφώ, Πλάτων, Θεόφραστος κ.ά.), τραγουδώντας τη γιορτή και το πένθος του έρωτα, η παράσταση του Θεάτρου Τέχνης διερευνά τον τρόπο με τον οποίο το βαθύ, τρομακτικό σκοτάδι της άγριας πλευράς του έρωτα καταπίνει βάναυσα κάθε τι ωραίο και ευγενές, οδηγώντας την ψυχή στο απόλυτο κακό. Στην επιτακτική ανάγκη να προκαλέσει τον ίδιο ακριβώς πόνο που ένιωσε.
Παίζουν: Μαρία Ναυπλιώτου, Χάρης Φραγκούλης, Αλεξάνδρα Καζάζου, Φωτεινή Μπαξεβάνη, Θεοδώρα Τζήμου, Σύρμω Κεκέ, Ιωάννα Μαυρέα, Κωνσταντίνα Τάκαλου, Αλέξανδρος Μυλωνάς, Γεράσιμος Γεννατάς, Δημήτρης Πασσάς και σπουδάστριες της Δραματικής Σχολής του Θεάτρου Τέχνης. Συμμετέχουν τέσσερις μουσικοί.
«Πέρσες» του Αισχύλου (11-12 Αυγούστου)

Για πρώτη φορά στην Επίδαυρο, μια παραγωγή του Θεατρικού Οργανισμού Κύπρου με πλειάδα σπουδαίων Ελλαδιτών και Κυπρίων ηθοποιών, ο νεότατος σκηνοθέτης Άρης Μπινιάρης, που έχει διακριθεί για τις εκρηκτικές παραστάσεις του τα τελευταία χρόνια, προτείνει μια ζωντανή σύνθεση ποιητικού λόγου, μουσικής και θεατρικής δράσης. Όχημα της παράστασης, που δομείται στη συνάντηση του ρυθμού και της λέξης, είναι η μουσικότητα.

Όλοι οι βασικοί χαρακτήρες, όπως και ο χορός, ερμηνεύονται με τρόπο που αποκαλύπτει τη μουσική υφή του έργου. Η παράσταση ξεδιπλώνεται μέσα από τη δράση, τη λέξη, το τραγούδισμα και τον χορό, αναζητώντας μια θεμελιώδη απλότητα, που θα αναδείξει τις αδιάκοπες εσωτερικές δονήσεις του αρχαίου ελληνικού δράματος.

Παίζουν: Καρυοφυλλιά Καραμπέτη (Άτοσσα), Χάρης Χαραλάμπους (Αγγελιαφόρος), Νίκος Ψαρράς (Δαρείος), Αντώνης Μυριαγκός (Ξέρξης). Χορός: Ηλίας Ανδρέου, Πέτρος Γιωρκάτζης, Γιώργος Ευαγόρου, Λευτέρης Ζαμπετάκης, Νεκτάριος Θεοδώρου, Μάριος Κωνσταντίνου, Παναγιώτης Λάρκου, Δαυίδ Μαλτέζε, Γιάννης Μίνως, Άρης Μπινιάρης, Ονισήφορος Ονισηφόρου, Αντρέας Παπαμιχαλόπουλος, Μάνος Πετράκης, Στέφανος Πίττας, Κωνσταντίνος Σεβδαλής.

 

«Γιορτή λήξης – Εδώ είν’ αλώνι για χορό!» (19 Αυγούστου)
Το Φεστιβάλ Επιδαύρου τιμά τη μουσικοχορευτική παράδοση του Μοριά. Με αφετηρία τον επτάσημο ρυθμό του συρτού καλαματιανού (που απαντάται ήδη στον Αριστοφάνη) και τον αρχαίο τσακώνικο τελετουργικό χορό, το Φεστιβάλ Επιδαύρου θα ολοκληρώσει τον κύκλο των φετινών παραστάσεων με ένα τιμητικό-γιορταστικό αφιέρωμα στην πλούσια μουσικοχορευτική παράδοση του Μοριά, ως διαχρονική κιβωτό της ταυτότητας και της ιστορικής μνήμης.

Η ορχήστρα του αρχαίου θεάτρου μετατρέπεται στο μεγάλο αλώνι-χοροστάσι του Χρόνου, για να υποδεχτεί τους σύγχρονους συμποσιαστές, τραγουδιστές, οργανοπαίκτες και χορευτές απ’ όλη την Πελοπόννησο, σε μιαν ανοιχτή πρόσκληση για συμμετοχή στον κύκλο και την τελετουργία του ελληνικού παραδοσιακού γλεντιού.
Καλλιτεχνική – Μουσική επιμέλεια: Λάμπρος Λιάβας • Σκηνική επιμέλεια: Σοφία Σπυράτου • Σχεδιασμός φωτισμού: Λευτέρης Παυλόπουλος • Συνεργασία: Κέντρο Ελληνικής Μουσικής «Φοίβος Ανωγειανάκης», Λύκειον των Ελληνίδων Καλαμάτας.

 

 

 

«Διαμαντάκια» στο Μικρό Θέατρο της αρχαίας Επιδαύρου

 

 

«Μήδεια» του Ευριπίδη (30 Ιουνίου – 1 Ιουλίου)

Ο Δημήτρης Καραντζάς επιχειρεί να ανασύρει και να τοποθετήσει το ζήτημα «Μήδεια» στο επίκεντρο. Τρεις άντρες βρίσκονται πάνω στη σκηνή προκειμένου να αναρωτηθούν, να επανεξετάσουν, να επιχειρήσουν να δώσουν απαντήσεις στο «θρύλο» της Μήδειας από αντρική σκοπιά. Παίζουν: Γιώργος Γάλλος (Μήδεια, Τροφός), Χρήστος Λούλης (Ιάσων, Κρέοντας, Παιδαγωγός, Αιγέας, Άγγελος), Μιχάλης Σαράντης (Χορός).

«Άφιξις» – Με αφετηρία τη Μνηστηροφονία από την ομηρική Οδύσσεια (7-8 Ιουλίου)
Το αριστούργημα το οποίο έχει πάνω από 30 χρόνια να παρουσιαστεί στην Ελλάδα, επέλεξε για την πρώτη της συνεργασία με το Φεστιβάλ Αθηνών η νεαρή σκηνοθέτης Ιώ Βουλγαράκη. Οι ληστές, εμβληματικό έργο του προρομαντικού κινήματος «Θύελλα και Ορμή», που αποτέλεσε μιαν επανάσταση ενάντια στον ορθολογισμό και στους κανόνες του, εκθέτει την αγριότητα της ανθρώπινης φύσης μέσα από την τραγική όσο και αστεία ιστορία δύο αντίζηλων αδερφών, οι οποίοι αλληλοεξοντώνονται, ανίκανοι για συγχώρεση. Παίζουν: Γιώργος Δικαίος, Δέσποινα Κούρτη, Αλέξανδρος Λογοθέτης, Μαίρη Μηνά, Γιώργος Μπινιάρης, Αργύρης Ξάφης, Γιώργος Παπαγεωργίου.

«Κύκλωπας» του Ευριπίδη (21-22 Ιουλίου)
Ο Κύκλωπας είναι σατυρικό δράμα που έγραψε ο Ευριπίδης, με άγνωστο το έτος που διδάχτηκε, είναι το μόνο σατυρικό έργο του που έχει διασωθεί πλήρως.

Το έργο αυτό βασίσθηκε στη ένατη ραψωδία της Οδύσσειας στη οποία μυθολογείται η τύφλωση του Κύκλωπα Πολύφημου από τον Οδυσσέα. Ο δε χορός, που τον απαρτίζουν Σάτυροι με τον Σειληνό ως χορηγό και που παρουσιάζονται ως ναυαγήσαντες σε αυτό το νησί των Κυκλώπων, κατέστησε το δράμα γνήσιο σατυρικό. Παίζουν: Στεφανία Γουλιώτη (Κύκλωπας), Άννα Καλαϊτζίδου (Οδυσσέας), Κατερίνα Λυπηρίδου (Σιληνός), Νεφέλη Μαϊστράλη, Μαρία Μοσχούρη, Αμαλία Νίνου, Μυρτώ Πανάγου, Ελένη Τσιμπρικίδου (Σάτυροι).

«Προμηθέας Δεσμώτης», «Ικέτιδες» του Αισχύλου (4-5 Αυγούστου)

Για ακόμα μια φορά, ο αιρετικός ηθοποιός, ποιητής και σκηνοθέτης Ολιβιέ Πυ επιχειρεί να νοηματοδοτήσει το παρόν μέσα από την επανανάγνωση εμβληματικών έργων του παρελθόντος, εδώ του Προμηθέα Δεσμώτη και των Ικετίδων του Αισχύλου. Η παράσταση, σε μινιμαλιστική φόρμα, με μια διανομή τριών ηθοποιών, σε δική του μετάφραση και σπονδυλωτή σκηνοθεσία, έκανε πρεμιέρα πέρυσι το καλοκαίρι στο Φεστιβάλ της Αβινιόν. Το έργο απηχεί την άποψη του Αισχύλου ότι ο νόμος δεν μπορεί να είναι η απάντηση για τα πάντα.

Υπό την αιγίδα του Γαλλικού Ινστιτούτου. Στα γαλλικά, με ελληνικούς και αγγλικούς υπέρτιτλους. Παίζουν: Philippe Girard, Frédéric Le Sacripan, Mireille Herbstmeyer.