Σπύρος Γρατσίας: «Δίχως Ρίζες»

«Του βίου καθάπερ αγάλματος πάντα τα μέρη καλά είναι δει», έλεγε ο Σωκράτης. Και ο Σπύρος Γρατσίας έρχεται με το δεύτερο –δίγλωσσο αυτήν τη φορά– βιβλίο του «Δίχως Ρίζες/ Rootless Roots» (εκδόσεις: Global Fleur De Lis) όχι μόνο να επισφραγίσει τη ρήση του μεγάλου φιλοσόφου, αλλά να δώσει και φωνή σε 13 αγαλματίδια, προκειμένου να εξωτερικεύσει το νόημα της εκκωφαντικής σιωπής τους.

Ο Σπύρος Γρατσίας είναι ένας ευαίσθητος άνθρωπος, με πένα σκληρή πολλές φορές, αλλά τόσο μεστή που καταφέρνει να ευαισθητοποιήσει τους αναγνώστες του. Απλώς ως «ονειρευτής», όπως ο ίδιος αποκαλεί τον δημιουργό, δίνει την κατεύθυνση που θα ακολουθήσουν η δύναμη και η ενέργεια για έναν καλύτερο κόσμο.

Ιχνηλατώντας… με την Καίτη Νικολοπούλου

Κύριε Γρατσία, γιατί οι 13 μαρμάρινοι πρωταγωνιστές του βιβλίου σας δεν έχουν στόμα και για ποιο λόγο αποφασίσατε να τους «δώσετε» φωνή;

«Ο λόγος για τον οποίο οι 13 μαρμάρινοι πρωταγωνιστές του βιβλίου δεν έχουν στόμα είναι διότι μ’ αυτόν τον τρόπο “σφραγίστηκε η φωνή” και άρα η μαρτυρία των όσων συνέβαιναν. Οι μαρμάρινοι πρωταγωνιστές δεν έπρεπε να μαρτυρήσουν στον κόσμο την αλήθεια, έπρεπε να παραμείνουν σιωπηλοί και να αποδεχτούν την πραγματικότητα που επιβλήθηκε από τους δημιουργούς τους. Έτσι, αποφάσισα να τους “δώσω” φωνή προκειμένου να αποκαλύψουν στον κόσμο την αλήθεια και να μοιραστούν με αυτόν όλα όσα αντιλαμβάνονταν και κατανοούσαν ανά τους αιώνες. Μ’ αυτόν τον τρόπο ίσως και να μπορούσαν να επηρεάσουν την ανθρωπότητα και ενδεχομένως να επαναπροσδιορίσουν την πορεία της».

Στο βιβλίο σας υπάρχει έντονο το στοιχείο των αντιθέσεων. Ένας γόνιμος διάλογος ανάμεσα στην αλληλεγγύη και τη βία, τη σκλαβιά και την ελευθερία, τα όνειρα και τους εφιάλτες κ.ά. Τελικά, τι είναι αυτό που κάνει τους ανθρώπους να επιλέγουν το καλό και τι το κακό;

«Η ζωή συνδιαλέγεται συνεχώς με αντιθετικές έννοιες και αξίες, οι οποίες άλλοτε τροφοδοτούν η μία την άλλη και άλλοτε η μία υπερισχύει έναντι της άλλης. Ο άνθρωπος ως μέρος της φύσης και του σύμπαντος αιωρείται πολλές φορές ανάμεσα στο καλό και στο κακό και τείνει προς μια κατεύθυνση ανάλογα πάντα και τη χρονική στιγμή και την κατάσταση στην οποία βρίσκεται. Βρίσκεται μέσα σε μια συνεχή διαπραγμάτευση του τι ορίζεται καλό και τι κακό μέσα από την κοινωνικοποίησή του και την ανάπτυξη των δραστηριοτήτων του στο κοινωνικό περιβάλλον στο οποίο βρίσκεται ανά χρονική στιγμή. Η χρονική στιγμή που συνοδεύεται από διαφορετικά κίνητρα, επιθυμίες και ανάγκες είναι αυτή που τελικά θα ορίσει την επιλογή του καλού ή του κακού».

Κάθε ιστορία σας συνοδεύεται από ασπρόμαυρα σκίτσα, τα οποία έχετε φιλοτεχνήσει εσείς. Γιατί αποφασίσατε να βάλετε τις λέξεις να «συνδιαλέγονται» με την εικόνα;

«Τόσο η “οπτική αναπαράσταση” όσο και ο “λόγος” μπορούν να προκαλέσουν νοερές εικόνες στον αναγνώστη/θεατή, οι οποίες αντανακλούν τις προσωπικές όψεις απέναντι στο υπό διαπραγμάτευση θέμα. Οι λέξεις που έχουν χρησιμοποιηθεί για την κάθε εικόνα θα μπορούσαν να αποτελέσουν δείκτη/οδηγό προσέγγισης της εκάστοτε θεματικής, χωρίς ωστόσο αυτό να ακυρώνει την προσωπική αντίληψη και νοερή συμμετοχή στην κάθε ενότητα. Ο διάλογος του λόγου με την εικόνα καθιστούν και το περιεχόμενο περισσότερο ζωντανό, περισσότερο αληθινό καθώς το επισφραγίζουν και ορίζουν τη δική του ταυτότητα».

Το «Δίχως Ρίζες/ Rootless Roots» είναι μια δίγλωσση έκδοση (στα ελληνικά και τα αγγλικά). Τι σας οδήγησε σε αυτή την απόφαση, παρά την οικονομική κρίση;

«Η ανάγκη έκφρασης και επικοινωνίας των σκέψεων που κατατίθενται στις “Ρίζες” στο ευρύτερο κοινό με οδήγησε στο να χρησιμοποιήσω και τις δύο γλώσσες. Η ελληνική γλώσσα συμβολίζει για μένα τις ρίζες μου τις ελληνικές, ενώ η αγγλική γλώσσα συμβολίζει την εξάπλωση των ριζών πέρα από τα εθνικά όρια προς όλο τον κόσμο. Όπως οι ρίζες αναπτύσσονται και εξαπλώνονται πέρα από τα προκαθορισμένα τους όρια, έτσι και ο λόγος αποκτά την ευελιξία εξάπλωσης μέσα από μια ευρέως κατανοητή γλώσσα προκειμένου να διαδώσει την αλήθεια των Ριζών».

Και αυτό το βιβλίο σας, όπως και το προηγούμενο («Σκιές Αίματος»), έχει έναν έντονο προβληματισμό, ιδιαίτερα για το γεγονός ότι η ιστορία επαναλαμβάνεται, πάντα όμως αφήνετε ένα περιθώριο αισιοδοξίας… Τι είναι αυτό, τελικά, που μπορεί να βάλει φωτιά στα όνειρά μας;

«Δεν θα μπορούσε να υπάρξει αισιοδοξία όπως επίσης δεν θα μπορούσε να υπάρχει και η απαισιοδοξία απέναντι στο μέλλον και στα όνειρα. Οι αντιθέσεις αυτές τροφοδοτούν ενέργειες οι οποίες τείνουν είτε προς τη μια είτε προς την άλλη κατεύθυνση. Με γνώμονα αυτή τη λογική πιστεύω ότι “φωτιά στα όνειρα” μπορεί να βάλει η ίδια ενέργεια που μπορεί να τα “ποτίσει” και να τα φροντίσει για να καρποφορήσουν. Δεν πρόκειται για διαφορετικές δυνάμεις αλλά για την ίδια δύναμη και ενέργεια, η οποία μπορεί να ακολουθήσει την κατεύθυνση που θα της δώσει ο “ονειρευτής”, δηλαδή, ο δημιουργός».

 

Από τον Καναδά πίσω στην Ελλάδα…

Ο Σπύρος Γρατσίας γεννήθηκε και μεγάλωσε στο Μόντρεαλ του Καναδά από Έλληνες γονείς όπου και σπούδασε μηχανολόγος μηχανικός. Έχοντας κάνει μια μακρά καριέρα στην αεροναυπηγική αποφάσισε να επιστρέψει στη χώρα καταγωγής του, την Ελλάδα, όπου ζει και εργάζεται μέχρι σήμερα σε βιομηχανία καταναλωτικών προϊόντων. Στον ελεύθερο χρόνο του ασχολείται με τη ζωγραφική και τη μελέτη της ιστορίας. Το «Δίχως Ρίζες» είναι το δεύτερο βιβλίο του, μετά το πρώτο συγγραφικό έργο του, «Σκιές Αίματος».