Το εξπρές του μεσονυχτίου α-λα ελληνικά…
Την ώρα που η ελληνική νομοθεσία αυστηροποιείται και ολοένα και περισσότεροι κρατούμενοι και υπόδικοι καταλήγουν «τρόφιμοι» των φυλακών, επίσημα στοιχεία και μελέτες ανεξάρτητων φορέων και οργανισμών καταδεικνύουν πως οι ελληνικές φυλακές εξακολουθούν να εμπνέουν κινηματογραφικές αποδράσεις, να λειτουργούν ως «αποθήκες ψυχών» και να εκδικούνται αντί να σωφρονίζουν.
Της Αγγελικής Κοσμοπούλου
Αν ισχύει το αξίωμα, σύμφωνα με το οποίο ο τρόπος που ένα οργανωμένο κράτος επιλέγει να συμπεριφερθεί στους κρατούμενους δείχνει και το επίπεδο πολιτισμού μιας χώρας, τότε μάλλον η Ελλάδα δεν έχει τίποτα να ζηλέψει από τις χώρες της Άπω Ανατολής.
Κρατούμενοι που στοιβάζονται ο ένας πάνω στον άλλον σε κελιά ελάχιστων τετραγωνικών, βαρυποινίτες που συγκεντρώνουν στο μητρώο τους τον… μισό ποινικό κώδικα διαβιούν στους ίδιους θαλάμους με υπόδικους για οικονομικά εγκλήματα, ανύπαρκτες υποδομές που παραπέμπουν στο «Εξπρές του Μεσονυχτίου» και παραβίαση στοιχειωδών δικαιωμάτων των κρατουμένων, συνθέτουν την εικόνα των ελληνικών φυλακών. Σήμερα στα 30 σωφρονιστικά καταστήματα της χώρας συνολικής χωρητικότητας 6.019 θέσεων κρατούνται περισσότεροι 11.000 άνθρωποι. Η πληρότητα αγγίζει το 170%. Και ο αριθμός αυτός συνεχώς μεγαλώνει…
Στις ελληνικές φυλακές οι τοξικομανείς κρατούμενοι συνεχίζουν τη χρήση ουσιών, δέχονται απειλές για τη ζωή τους, υφίστανται βασανιστήρια που όμως τα σκεπάζει η σιωπή, καταναλώνουν αυτοσχέδια αλκοολούχα σκευάσματα, επιλέγουν να μην επιστρέψουν πίσω όταν κάνουν χρήση του δικαιώματός τους για άδεια.
Από την πλευρά της η Πολιτεία τα τελευταία χρόνια επιμένει στην ανέγερση νέων φυλακών χωρίς να λαμβάνει ουσιώδη μέτρα για τη μείωση των αριθμών των κρατουμένων – όπως αποδεικνύεται από τα στατιστικά στοιχεία. Μεταθέτει έτσι το πρόβλημα του υπερπληθυσμού των φυλακών στο μέλλον, όπως σημειώνει η Εθνική Επιτροπή για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου, της οποίας έκθεση για τις συνθήκες κράτησης στις ελληνικές φυλακές αποτελεί «κόλαφο» για τη σωφρονιστική πολιτική. Και δεν είναι η μόνη. Σωρεία παραβιάσεων των δικαιωμάτων των κρατουμένων διαπιστώνει και η Ευρωπαϊκή Επιτροπή για την Πρόληψη των Βασανιστηρίων, γεγονός που είχε ως αποτέλεσμα την έκδοση δεκάδων καταδικαστικών αποφάσεων σε βάρος της χώρας μας από το Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων.
Τριτοκοσμικές συνθήκες
Τριτοκοσμικές συνθήκες στις ελληνικές φυλακές (αλλά και στα κρατητήρια της Ελληνικής Αστυνομίας) έχει διαπιστώσει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή για την Πρόληψη των Βασανιστηρίων. Σε έκθεσή της αποτυπώνονται τεκμηριωμένες αιτιάσεις για βασανιστήρια, απάνθρωπη μεταχείριση και απειλές κατά της ζωής σε κρατητήρια και σωφρονιστικά καταστήματα της χώρας. Επίσης, καταγράφονται περιπτώσεις αποσιώπησης περιστατικών βίας με τις …ευλογίες γιατρών και σωφρονιστικών υπαλλήλων.
Μάλιστα παρατίθεται συγκεκριμένη υπόθεση σύμφωνα με την οποία κρατούμενος σε απομόνωση κατήγγειλε σοβαρή κακομεταχείριση από το προσωπικό φύλαξης αλλά και άρνηση του γιατρού που τον εξέτασε να σημειώσει ο,τιδήποτε επιβαρυντικό για την συμπεριφορά των σωφρονιστικών υπαλλήλων στον ιατρικό του φάκελο. Τέσσερα 24ωρα μετά το περιστατικό γιατρός μέλος της Επιτροπής εξέτασε τον συγκεκριμένο κρατούμενο και διαπίστωσε σοβαρά τραύματα στο σώμα του που επιβεβαίωναν πλήρως τις καταγγελίες του.
Με τα ίδια μελανά χρώματα περιγράφεται στην έκθεση και η κατάσταση όσον αφορά την υγειονομική φροντίδα των κρατουμένων. Γίνεται λόγος για ανεπαρκές ιατρικό και νοσηλευτικό προσωπικό, μη σεβασμός του ιατρικού απορρήτου, ανεπαρκής πρόληψη αυτοκτονιών αλλά και ανύπαρκτη φροντίδα για τους τοξικομανείς κρατούμενους.
Άδειες: Διάλειμμα ελευθερίας ή παρανομίας;
Μια προσωρινή λύτρωση για τους εγκλείστους είναι η χορήγηση άδειας, δικαίωμα που τους παρέχει ο νόμος, υπό συγκεκριμένες βέβαια προϋποθέσεις. Ο κρατούμενος πρέπει να έχει εκτίσει ένα μέρος της ποινής του και να έχει δείξει «καλή διαγωγή» κατά τη διάρκεια της κράτησής του. Σε αρκετές, όμως, περιπτώσεις κάποιοι που έκαναν χρήση της άδειάς τους δεν γύρισαν ποτέ πίσω. Τελευταίο τέτοιου τύπου περιστατικό είναι αυτό που είχε για πρωταγωνιστή τον Χριστοδουλο Ξηρό. Ο βαρυποινίτης κρατούμενος για συμμετοχή στη «17Ν» δεν επέστρεψε ποτέ στον Κορυδαλλό μετά από άδεια που του χορηγήθηκε.
Την τελευταία δεκαετία χορηγήθηκαν 15.898 άδειες σε κρατούμενους. Από αυτές παραβιάστηκαν οι 536 με τους περισσότερους «αδειούχους» να μην επιστρέφουν ποτέ στη φυλακή. Η «χρεοκοπία», ωστόσο, του σωφρονιστικού συστήματος αποδεικνύεται, σύμφωνα με τους ειδικούς, από τις περιπτώσεις εκείνες των κρατουμένων που ενώ έλαβαν άδεια διέπραξαν, στα λίγα 24ωρα της ελευθερίας τους, ακριβώς τα ίδια εγκλήματα για τα οποία είχαν καταδικαστεί.
Η «ΑΝΘΡΩΠΟΓΕΩΓΡΑΦΙΑ» ΠΙΣΩ ΑΠΟ ΤΑ ΚΑΓΚΕΛΑ
Αλλοδαποί οι περισσότεροι κρατούμενοι, κλοπές και ναρκωτικά τα συνηθέστερα αδικήματα
Σύμφωνα με στοιχεία που είχε δώσει πρόσφατα στη Βουλή ο υπουργός Δικαιοσύνης, Χαράλαμπος Αθανασίου, η πλειονότητα των κρατουμένων σήμερα στις ελληνικές φυλακές είναι αλλοδαποί. Η πολυπληθέστερη ομάδα κρατουμένων 3607 αφορά αδικήματα κατά της ιδιοκτησίας (υπεξαίρεση, κλοπή, ληστεία) και 3.093 κρατούμενοι βρίσκονται στις φυλακές για διάφορα αδικήματα σχετικά με ναρκωτικά.
Αναλυτικά, η «ανθρωπογεωγραφία» των ελληνικών φυλακών είχε ως εξής:
– Για προσβολές κατά της πολιτειακής εξουσίας (167-182 Π.Κ.), – στάση, απόδραση, οι κρατούμενοι είναι 73.
– Για επιβουλή της δημόσιας τάξης (183-197 Π.Κ.)-εγκληματική οργάνωση, είναι 634 κρατούμενοι.
– Για εγκλήματα σχετικά με το νόμισμα (207-215 Π.Κ.)-Παραχάραξη, κρατούνται 58 άτομα.
– Για εγκλήματα σχετικά με τα υπομνήματα-Πλαστογραφία, ψευδής βεβαίωση (216-223 Π.Κ.): κρατούνται 160 άτομα.
– Για κοινώς επικίνδυνα εγκλήματα (264-289 Π.Κ.) Εμπρησμός-έκρηξη: 104 κρατούμενοι.
– Για εγκλήματα κατά της ζωής (299-307 Π.Κ.)-ανθρωποκτονία: 1.204 κρατούμενοι.
– Για σωματικές βλάβες (308-315 Π.Κ.)-απλές επικίνδυνες: 120 κρατούμενοι.
– Για εγκλήματα κατά της προσωπικής ελευθερίας (322-335 Π.Κ.)-αρπαγή, παράνομη κατακράτηση, απαγωγή: 279 κρατούμενοι.
– Για εγκλήματα κατά της προσωπικής ελευθερίας (336-353 Π.Κ.)-βιασμός, ασέλγεια, αποπλάνηση, μαστροπεία, σωματεμπορία: 516 κρατούμενοι.
– Για εγκλήματα κατά της ιδιοκτησίας-υπεξαίρεση, κλοπή, ληστεία (372-384 Π.Κ.): 3607 κρατούμενοι.
– Για εγκλήματα κατά περιουσιακών δικαιωμάτων (385-406 Π.Κ.)-απάτη, εκβίαση, αποδοχή προϊόντων εγκλήματος: 219 κρατούμενοι.
– Για παράνομη υιοθεσία: 12 κρατούμενοι.
– Για αρχαιοκαπηλία: 6 κρατούμενοι.
– Για φοροδιαφυγή-χρέη στο δημόσιο: 149 κρατούμενοι.
– Για ναρκωτικά: 3.093 κρατούμενοι.
– Για παράνομη μεταφορά λαθρομεταναστών (Ν. 3386/05): 1.241 κρατούμενοι.
– Για παράνομη είσοδο στη χώρα: 53 κρατούμενοι.
– Για πνευματική ιδιοκτησία (Ν. 2121/93): 18 κρατούμενοι.
– Για ξέπλυμα χρήματος: 16 κρατούμενοι.
– Για παράνομη επεξεργασία προσωπικών δεδομένων: 2 κρατούμενοι.
– Για λοιπές κατηγορίες αδικημάτων: 424 κρατούμενοι.
Από το σύνολο δε των κρατουμένων την 1/1/2014:
– 2.560 είναι υπόδικοι.
– 7.025 είναι αλλοδαποί κρατούμενοι.
– Οι κρατούμενες γυναίκες είναι 588.
– Οι ανήλικοι κρατούμενοι είναι 380.
– Οι κρατούμενοι για υποθέσεις ναρκωτικών είναι 2.994.
– Οι κρατούμενοι για χρέη είναι 12.
– Οι κατάδικοι με ισόβια κάθειρξη είναι 979.
– 3.026 κρατούμενοι είναι με ποινές από 5- 10 έτη.
– 1.873 κρατούμενοι είναι με ποινές από 10- 15 έτη.
– 2.207 κρατούμενοι είναι με ποινές από 15 έτη και πάνω.
– 83 κρατούμενοι είναι με ποινές έως 6 μήνες.
– 126 κρατούμενοι είναι ποινές από 6 μήνες έως 1 έτος.
– 199 κρατούμενοι είναι με ποινές από 1-2 έτη.
– 471 κρατούμενοι είναι με ποινές από 2-5 έτη.
– 455 είναι φιλοξενούμενοι.