Το μαρτύριο της σταγόνας
Έξω από τα γκισέ των ημίκλειστων τραπεζών και στα ΑΤΜ η Ελλάδα αναστενάζει την τελευταία εβδομάδα. Πίσω, όμως, από τα ταμεία και τις κλειστές πόρτες των συσκέψεων διεξάγεται μία άλλη αγωνιώδης μάχη για το μέχρι πότε θα αντέξουν τα εγχώρια χρηματοπιστωτικά ιδρύματα να λειτουργούν διασωληνωμένα και με σοβαρές «απώλειες αίματος» – τουτέστιν ρευστού.
Η ανακοίνωση της κυβέρνησης για τη διεξαγωγή του δημοψηφίσματος της Κυριακής φαίνεται να λειτούργησε για τις τράπεζες ως αυτοεκπληρούμενη προφητεία. Ο λόγος είναι ότι μπροστά στον φόβο του να κλείσουν οι τράπεζες και με τις ουρές να σχηματίζονταν ήδη από τα ξημερώματα του περασμένου Σαββάτου, η εντολή να μην ανοίξουν οι τράπεζες και να τεθούν σε εφαρμογή τα σχετικά «πρωτόκολλα» που θέτουν περιορισμούς στην κίνηση κεφαλαίων ήταν εκ των ων ουκ άνευ.
Αν στα παραπάνω προστεθεί, τώρα, το πρεσάρισμα που εύλογα δέχτηκε το τραπεζικό σύστημα από τις έστω και εξωφρενικά ελάχιστες σε ύψος αναλήψεις που έκαναν οι ταλαίπωροι απόμαχοι της εργασίας, η πραγματικότητα αποτυπώνεται ως εξής: το ρευστό των τραπεζών πέφτει σε επικίνδυνα χαμηλά επίπεδα.
Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις ανθρώπων που γνωρίσουν τα του τραπεζικού συστήματος καθώς και με βάσει δημοσιεύματα που έχουν δει το φως της δημοσιότητας οι πληροφορίες κάνουν λόγο για ένα πόσο μικρότερο των 800 εκατ. ευρώ το οποίο έχουν παραμείνει στις τράπεζες. Υπάρχουν μάλιστα και οι απαισιόδοξοι που ισχυρίζονται ότι εάν συνεχιστούν στο ίδιο τέμπο οι χρηματικές εκροές και μετά την 6η Ιουλίου –οπότε και λήγει(;) τυπικά η τραπεζική αργία–, ουδείς βάζει το χέρι του στο ευαγγέλιο για το τι μέλλει γενέσθαι.
Για την ώρα αυτό που υφίσταται ως «μαξιλαράκι ασφαλείας» είναι ο περιβόητος ELA. Μάλιστα είναι ευτύχημα –που όμως υπαγορεύτηκε από πολιτική επιλογή– ότι η ΕΚΤ αποφάσισε να διατηρήσει παγωμένο το ELA και να μην αυξήσει τα haircuts των ενεχύρων των ελληνικών τραπεζών, καθώς εν αναμονή του αποτελέσματος του ελληνικού δημοψηφίσματος ουδείς στην Φρανκφούρτη θα ρίσκαρε να χρεωθεί μια κίνηση που θα τίναζε στον αέρα το ελληνικό τραπεζικό σύστημα. Αυτό βεβαίως δεν σημαίνει ότι το «μαξιλαράκι» του ELA είναι αέναο ή ότι θα αργήσει να… ξεπουπουλιαστεί.
Υπό αυτό το πρίσμα και σε καθαρά τεχνοκρατικό επίπεδο ο κίνδυνος να έχουμε στη Ελλάδα μια επανάληψη του σεναρίου της Κύπρου (bail in – κούρεμα καταθέσεων) δεν αποτελεί σενάριο επιστημονικής φαντασίας.
Όσο κι αν το ξορκίζουν στην κυβέρνηση, ένα haircut στις αποταμιεύσεις των καταθετών αποτελεί «δεδικασμένο» μετά τον Μάρτιο του 2013 όποτε και χρειάστηκε να γλυτώσουν το «λουκέτο» οι κυπριακές τράπεζες. Και ως «δεδικασμένο» ουδείς μπορεί να… ορκιστεί ότι δεν θα το βιώσουμε και στα μέρη μας ίσως και για λογαριασμούς, όπως λένε κάποιοι, κάτω των 100.000 ευρώ που είναι και το όριο της ισχύουσας ευρωπαϊκής Οδηγίας.
Σε κάθε περίπτωση, οι τραπεζίτες δεν παλεύουν μόνο με την ακατάπαυστη αιμορραγία ρευστού, αλλά και με το κοντέρ του χρόνου που μετράει ήδη 5 ήμερες με τις τράπεζες κλειστές. Το ερώτημα, ωστόσο, που καίει είναι το πόσες ημέρες ακόμη μπορούν να είναι εκτός λειτουργίας οι τράπεζες.
Την όχι αισιόδοξη απάντηση αποπειράθηκε να δώσει το πρακτορείο Reuters, σύμφωνα με το οποίο κάθε εξέλιξη θα εξαρτηθεί από το αν και πότε θα υπάρξει μία συμφωνία Αθήνας-Θεσμών (σ.σ. και κατ΄ επέκταση ένα νέο χρηματοδοτικό σωσίβιο). Συγκεκριμένα, στα σχετικά ρεπορτάζ του Reuters υπολογίζεται ότι ακόμη και στο καλό ενδεχόμενο θα απαιτηθούν πάνω από 20 ημέρες προκειμένου να εγκριθεί ένα πακέτο βοήθειας, γεγονός που συνεπάγεται την ανάγκη να υπάρξει μία φόρμουλα που στο μεσοδιάστημα θα λειτουργήσει ως αντίδοτο στην έλλειψη ρευστού.