2007: Οι ευθύνες νομάρχη και δημάρχου που τους οδήγησαν στο εδώλιο

Σε ό,τι αφορά τις ευθύνες που βάρυναν τους κατηγορούμενους –και μετέπειτα καταδικασθέντες– στις φονικές πυρκαγιές της Ηλείας τον Αύγουστο του 2007 και, σύμφωνα πάντα με το σκεπτικό της προσβαλλόμενης απόφασης, στις 24/8/2007, ήτοι την επομένη της λήψης από τη Νομαρχιακή Αυτοδιοίκηση[…] του ανωτέρω εξαιρετικώς επείγοντος εγγράφου του ΓΓΠΠ, εκδηλώθηκε πυρκαγιά στην οικία της πρώτης κατηγορουμένης, από υπαιτιότητά της, την οποία δεν αντιλήφθηκε έγκαιρα ο πέμπτος κατηγορούμενος Π.Τ., πυροφύλακας στο πυροφυλάκιο[…], αν και υποχρεούνταν εκ των καθηκόντων του να την αντιληφθεί και αμέσως μετά να την αναγγείλει στην Πυροσβεστική Υπηρεσία για την έγκαιρη επέμβαση της τελευταίας προς κατάσβεσή της, η οποία τελικά επεκτάθηκε ραγδαία.

Πριν φτάσουμε στην πυρκαγιά που πήρε ανεξέλεγκτες διαστάσεις, ο νομάρχης και ο δήμαρχος δεν είχαν κάνει αυτά που έπρεπε. Αναφέρεται χαρακτηριστικά ότι υποχρεούνταν να λάβουν μέτρα πρόληψης και να θέσουν σε ετοιμότητα τους παρακάτω φορείς, όπως:

–Γενική Διεύθυνση Δασών και Φυσικού Περιβάλλοντος του υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων για την έκδοση οδηγιών και τεχνικών προδιαγραφών έργων και εργασιών αντιπυρικής προστασίας δασών και δασικών εκτάσεων,

–Διευθύνσεις Δασών των Περιφερειών για τον συντονισμό και την εποπτεία της σύνταξης προγραμμάτων έργων και εργασιών αντιπυρικής προστασίας σε δάση και δασικές εκτάσεις που υπάγονται σ’ αυτές,

–Διευθύνσεις Δασών των Νομών για τη σύνταξη προγραμμάτων έργων και εργασιών αντιπυρικής προστασίας σε δάση και δασικές εκτάσεις που υπάγονται σ’ αυτές, με τη συμβολή και συνεργασία των ΟΤΑ,

–Πυροσβεστική Υπηρεσία για τον έλεγχο της κατάστασης και καλής εκτέλεσης των υδροστομίων και οι φορείς ύδρευσης για τη συντήρηση και την εγκατάσταση νέων μετά από υπόδειξη της οικείας κ.λπ.

 

Τι δεν έκανε ο νομάρχης

Όφειλε να συγκαλέσει ειδική συνεδρίαση του Συντονιστικού Νομαρχιακού Οργάνου (ΣΝΟ) το αργότερο μέχρι τις 20 Απριλίου, προκειμένου να καθοριστούν οι φορείς και ο χρόνος υλοποίησης έργων πρόληψης και ετοιμότητας, με την υποχρέωση, παράλληλα, του Γραφείου ΠΠ της Ν.Α.[…] να κοινοποιήσει τα πρακτικά της συνεδρίασης, μέσα σε δύο ημέρες από τη σύγκληση του ΣΝΟ, στο Γραφείο του Γενικού Γραμματέα της Περιφέρειας, δεν το έπραξε, παρά συγκάλεσε το ΣΝΟ σε τακτική συνεδρίαση, όπως αναφέρθηκε, στις 8/5/2007, ενώ δηλαδή ήδη είχε ξεκινήσει η αντιπυρική περίοδος.

Ακολούθως, αφού επισημάνθηκε και πάλι η έλλειψη συνεργασίας μεταξύ Πυροσβεστικής και δήμων, όπως επίσης η αναγκαιότητα της διάνοιξης και συντήρησης των δασικών δρόμων και συντήρησης των αγροτικών δρόμων (που προφανώς δεν είχε γίνει μέχρι τότε), η έλλειψη των απαιτούμενων μηχανημάτων και πιστώσεων, η αναγκαιότητα της συνεργασίας όλων των εμπλεκόμενων φορέων και της ανάπτυξης του εθελοντισμού, καθώς και η υποχρέωση των δήμων να χρησιμοποιούν τις διατιθέμενες πιστώσεις μόνο για δραστηριότητες πυροπροστασίας και όχι σε άλλες άσχετες και ξένες με αυτήν, το ΣΝΟ έλαβε την απόφαση να εμείνει στην αρχική απόφασή του της 8ης.5.2007 και επιπλέον: α) Να ενισχυθούν οι αντιπυρικές ζώνες, β) να υποβληθεί αίτημα οικονομικής ενίσχυσης στην Κυβέρνηση για τη διάνοιξη και συντήρηση των δασικών δρόμων και των αντιπυρικών ζωνών, και γ) να ενισχυθεί η Πυροσβεστική Υπηρεσία με έμψυχο δυναμικό και υλικοτεχνικά μέσα.

 

Ελλείψεις στο παρά 5΄

Όπως επισημαίνεται στη δικαστική απόφαση, περιοχές αυξημένης τουριστικής κίνησης δεν είχαν υποδομές αντιπυρικής προστασίας, αλλά μόνο ένα ιδιωτικό αντλιοστάσιο, πυροφυλάκια, ελικοδρόμια μεταξύ των οποίων ήταν του Α/Δ Επιταλίου και του Στρατιωτικού Ανδραβίδας, υδροφόρα οχήματα των Δήμων και Κοινοτήτων, που ήταν ένα υδροφόρο του δήμου[…] και ένα υδροφόρο του δήμου[…], εθελοντικές ομάδες, που ήταν ένας κυνηγετικός σύλλογος με έδρα τα Λεχαινά (σημειωτέον, ότι η κρινόμενη καταστροφική πυρκαγιά που κατέληξε σε τραγωδία έλαβε χώρα ακριβώς σ’ αυτήν την ιδιαίτερα δύσβατη περιοχή) και ενώ, παράλληλα, επισημαινόταν ότι οι πλέον επικίνδυνες ώρες της ημέρας για εκδήλωση πυρκαγιάς είναι οι μεσημεριανές και απογευματινές και σύμφωνα με τα στατιστικά στοιχεία το φαινόμενο παρουσιάζει έξαρση ιδιαίτερα τον Ιούλιο και τον Αύγουστο.

Επί όλων αυτών ο νομάρχης προσπάθησε να μετακυλήσει τις ευθύνες, λέγοντας πως αρμόδιοι ήταν άλλοι φορείς, που είτε αναφέρονταν στο προαναφερόμενο έγγραφο …/2007 της Γ.Γ. Πολιτικής Προστασίας, είτε σε άλλα νομοθετήματα.

 

Τι είπε ο Α.Π. για τον δήμαρχο

Ο δήμαρχος ισχυρίστηκε ότι με μέριμνά του το παραπάνω όργανο συγκλήθηκε αρκετές φορές, καθώς το συγκαλούσε μία με δύο φορές τον χρόνο, αλλά δεν τηρούνταν πρακτικά για τις συνεδριάσεις του, χωρίς, παράλληλα, να επικαλείται προς τούτο κάποιο λόγο. Επίσης, ότι οι δήμοι δεν είχαν υποχρέωση σύνταξης μνημονίου ενεργειών. Ακόμη, ότι δεν είχε καμία υποχρέωση υλοποίησης των παραπάνω δράσεων στον δήμο[…] διότι αρμόδιοι ήταν άλλοι φορείς, που είτε αναφέρονταν στο προαναφερόμενο έγγραφο της Γ.Γ. Πολιτικής Προστασίας, είτε σε άλλα νομοθετήματα.

Σε κάθε περίπτωση ότι καμία τέτοια υποχρέωση δεν μπορούσε να πηγάζει σε βάρος του από το ως άνω σχέδιο που είχε εκπονηθεί από τη Νομαρχιακή Αυτοδιοίκηση[…] για τον νομό[…], και αφορούσε και τον δήμο του (το οποίο δεν αμφισβητεί ότι του κοινοποιήθηκε), διότι ήταν γενικό, αόριστο, ασαφές και μη εφαρμόσιμο.

 

Άργησε το σήμα

Σύμφωνα με τις καταθέσεις υπαλλήλων (πυροσβεστών, δασικών υπαλλήλων, αστυνομικών, αγροφυλάκων κ.λπ.), το σήμα λήφθηκε καθυστερημένα, αργά το μεσημέρι της 24ης Αυγούστου 2007, περί ώρα 14:00, δηλαδή λίγο πριν εκδηλωθεί η καταστρεπτική πυρκαγιά στο[…] του δήμου[…], ενώ σε κάποιες άλλες οι επικεφαλής τους απουσίαζαν στις 23/8/2007 από την υπηρεσία τους είτε λόγω άδειας, είτε για άλλους λόγους (όπως ο διοικητής της Πυροσβεστικής Υπηρεσίας του νομού Γ.Α. και ο διευθυντής της Διεύθυνσης Δασών Νομού[…] Π.Σ.) και κλήθηκαν ή ενημερώθηκαν για πρώτη φορά μετά την εκδήλωση της εν λόγω πυρκαγιάς, για τη λήψη πλέον μόνο μέτρων αντιμετώπισής της και δεν είχαν καμία επαφή με τις άλλες συναρμόδιες υπηρεσίες.

 

Επιφανειακά γραφειοκρατικά ενήργησαν νομάρχης και δήμαρχος

Από τα προαναφερόμενα, λοιπόν, συνάγεται, σαφώς, ότι τόσο ο νομάρχης όσο και ο δήμαρχος, παρά το γεγονός ότι ενημερώθηκαν άμεσα από το υπ’ αριθ. …/23.8.2007 εξαιρετικώς επείγον έγγραφο του ΓΓΠΠ ότι ο νομός[…] και, συνακόλουθα, ο δήμος[…] τίθενται για την 24η Αυγούστου 2007 σε στάδιο ετοιμότητας κατηγορίας κινδύνου 4, για τον κίνδυνο εκδήλωσης πυρκαγιάς, δεν επέδειξαν την προσήκουσα επιμέλεια και προσοχή και δεν μερίμνησαν να λάβουν, χωρίς χρονοτριβή, όλα τα προβλεπόμενα στις ανωτέρω αναφερόμενες διατάξεις αναγκαία μέτρα για την πρόληψη-ετοιμότητα και την αντιμετώπιση ενδεχόμενης πυρκαγιάς, που ήταν επικείμενη λόγω τεκμηριωμένου κινδύνου της, όπως όφειλαν και μπορούσαν, αλλ’ αντιθέτως υποβάθμισαν το περιεχόμενο του ανωτέρω εγγράφου, ενεργώντας επιφανειακά γραφειοκρατικά.

 

Έφταιγε η… κατσαρόλα της γιαγιάς!

Τελικά από το τσουκάλι της 77χρονης ξεκίνησε όλο το κακό στην Ηλεία πριν από 11 χρόνια; Όπως αναφέρει στην απόφασή του ο Άρειος Πάγος «στις 24/8/2007 και περί ώρα 14:00, η πρώτη κατηγορουμένη Σ.Ν., ηλικίας τότε 77 ετών, κάτοικος του οικισμού[…], προκειμένου (όπως η ίδια ισχυρίζεται και δεν προκύπτει κάτι αντίθετο), να προετοιμάσει το μνημόσυνο του πατέρα της, το οποίο θα λάμβανε χώρα τη μεθεπομένη, 26/8/2007, έβαλε σε ένα μαγειρικό σκεύος σιτάρι και το τοποθέτησε σε συσκευή υγραερίου, τύπου “πετρογκάζ”, η οποία βρισκόταν εντός ενός βοηθητικού πέτρινου κτίσματος δίπλα από την οικία της (τα δύο αυτά κτίσματα δεν εφάπτονταν μεταξύ τους), το οποίο χρησιμοποιούσε ως κουζίνα και ως αποθήκη».

Και συνεχίζει:

«Ακολούθως, απασφάλισε τη φιάλη υγραερίου, η οποία ήταν τοποθετημένη σε μικρή απόσταση από δύο μεγάλα δοχεία, που περιείχαν λάδι (οκτακόσια -800- κιλά) και κρασί, καθώς και από δεύτερη φιάλη υγραερίου, άναψε με σπίρτο την εστία για να αρχίσει η διαδικασία του βρασμού και την εγκατέλειψε προσερχόμενη στην κύρια οικία, όπου βρίσκονταν ο σύζυγός της, οι δύο κόρες της και ο γαμπρός της, για να πάρουν το μεσημεριανό τους φαγητό, χωρίς να έχουν οπτική επαφή προς την εστία της φωτιάς. Την ώρα εκείνη επικρατούσαν στην περιοχή βορειοανατολικοί άνεμοι μέτριοι μέχρι ισχυροί (5-6), με ριπές που έφθαναν τους πολύ ισχυρούς (7) και πιθανόν πρόσκαιρα τους ξεπερνούσαν και καύσωνας, με θερμοκρασία 41^ο C (βλ. το υπ’ αριθμ. …/14-10-2009 πιστοποιητικό της Εθνικής Μετεωρολογικής Υπηρεσίας).

»Λίγο αργότερα, περί ώρα 14:15, διερχόμενος από εκείνο το σημείο ο ανεψιός της πρώτης κατηγορουμένης Κ.Κ., διανομέας άρτου, φθάνοντας στην κατοικία τ;hς εν λόγω κατηγορουμένης, είδε ότι από τα κεραμίδια της στέγης του βοηθητικού κτίσματος, που χρησιμοποιείτο ως κουζίνα, έβγαινε καπνός. Αμέσως ειδοποίησε τη θεία του, πρώτη κατηγορουμένη, και τους οικείους της που βρίσκονταν στη βεράντα της κύριας οικίας, οι οποίοι δεν είχαν αντιληφθεί τον καπνό, καθώς δεν είχαν ορατότητα προς το βοηθητικό κτίσμα, και όλοι μαζί, μόλις αντιλήφθηκαν ότι πρόκειται για φωτιά, προσπάθησαν να τη σβήσουν.

»Ο σύζυγος της κατηγορουμένης ανέβηκε στη στέγη του κτίσματος και έριχνε νερό στο εσωτερικό του με ένα λάστιχο ποτίσματος, ενώ οι υπόλοιποι περιέβρεχαν τους τοίχους του και τα ξερά χόρτα που υπήρχαν γύρω του, με κουβάδες. Η προσπάθεια αυτή διήρκησε δεκαπέντε περίπου λεπτά χωρίς όμως κανένα αποτέλεσμα, διότι η φωτιά, τροφοδοτούμενη από τα εύφλεκτα προϊόντα (λάδι περίπου 800 κιλά, καρποί και κρασί) που υπήρχαν στον ίδιο χώρο, έφτασε στα ξύλινα, από κορμούς κυπαρισσιού, δοκάρια της στέγης, προκάλεσε την κατάρρευση ενός τμήματος αυτής και βγήκε ανεμπόδιστη έξω από το κτίσμα. Στη συνέχεια με τοn δυνατό αέρα μεταδόθηκε στη συκιά που υπήρχε στο ακίνητο και στα ξερά χόρτα που υπήρχαν στον ακάλυπτο χώρο του, σε διπλανά παραμελημένα ελαιοστάσια και στοn δρόμο και επεκτάθηκε στο πευκόφυτο δάσος που υπήρχε σε απόσταση 200 περίπου μέτρων προς την πλευρά της…».

 

Η άρνηση των κατηγοριών και οι μάρτυρες

Οι κατηγορούμενοι ισχυρίστηκαν ότι εκτέλεσαν εργασίες καθαρισμού της βλάστησης με καταστροφέα και ζιζανιοκτόνα, αλλά αυτή αναγεννήθηκε με φυσικό τρόπο, και ότι ενημέρωσαν τους κατοίκους με ειδικό έντυπο που κυκλοφόρησε η Ν. Αυτ/ση[…] (το οποίο δεν φέρει χρονολογία έκδοσης) και με ομιλίες και προσωπικές συναντήσεις που πραγματοποίησε ο δεύτερος στα δημοτικά και τοπικά διαμερίσματα του δήμου[…] και ότι σε κάθε περίπτωση αυτοί είχαν ενημερωθεί από ειδικό και πολύ αναλυτικό έντυπο που είχε κυκλοφορήσει η δασική υπηρεσία.

Σύμφωνα, όμως, με τις καταθέσεις πλήθους μαρτύρων που ήταν μόνιμοι ή προσωρινοί κάτοικοι του νομού, και ειδικότερα της συγκεκριμένης περιοχής, υπήρχαν άφθονα ψηλά και ξηρά χόρτα εκατέρωθεν των αξόνων των δρόμων, όπως ειδικότερα της Επαρχιακής Οδού. Καμία γραπτή ή άλλη ενημέρωση δεν τους έγινε από τους κατηγορουμένους, οι οποίοι είχαν παράλληλη προς τούτο υποχρέωση για δελτία Τύπου, εκπομπές από το ραδιόφωνο και την τηλεόραση, διανομή φυλλαδίων, προβολές, δημόσιες ομιλίες, ακόμη και ειδοποιήσεις πόρτα- πόρτα κλπ, ενόψει του ότι ο νομός[…] έχει πολλούς οικισμούς με διαφορετική σύνθεση πληθυσμού (παραλιακούς με ελεύθερους επαγγελματίες, καταστηματάρχες, υπαλλήλους, γεωργούς κλπ, ορεινούς με γεωργούς και κτηνοτρόφους, δασόβιους και παραδασόβιους με άτομα κυρίως τρίτης ηλικίας και στοιχειώδους μόρφωσης), και δέχεται κατά τους θερινούς, κυρίως, μήνες μεγάλο αριθμό τουριστών, επισκεπτών, κατασκηνωτών κ.λπ., οι οποίοι έχουν διαφορετική πρόσβαση στην ενημέρωση.

 

2007: 160 χρόνια φυλακή σε 4 ενόχους! 2018: Θα βρεθούν ένοχοι στο Μάτι;