Αγωνία των «Ελβετών» δανειοληπτών για την απόφαση του Αρείου Πάγου

Στη Δικαιοσύνη έχουν στρέψει τις ελπίδες τους χιλιάδες οικογένειες και επιχειρήσεις, που έλαβαν δάνεια σε ελβετικό φράγκο και λόγω της ανατίμησης του νομίσματος, είδαν το αρχικό τους κεφάλαιο να αυξάνεται,παρά το γεγονός ότι, πλήρωναν κανονικά τις δόσεις τους για μεγάλο χρονικό διάστημα.

Οι χιλιάδες δανειολήπτες από τη μία πλευρά, που αγωνιούν για τις καταστρεπτικές συνέπειες στην τσέπη τους λόγω της ισοτιμίας μεταξύ ευρώ και ελβετικού φράγκου και οι τράπεζες από την άλλη, οι οποίες επικαλούνται συναλλαγματικό κίνδυνο , έχουν στρέψει το βλέμμα στην απόφαση της Ολομέλειας του ΑΠ, που συνεδρίασε σε πλήρη σύνθεση, κεκλεισμένων των θυρών, την Πέμπτη 14 Μαρτίου.

Ο πρόεδρος του ΑΠ Βασίλης Πέππας, 6 αντιπρόεδροι ΑΠ και 46 αρεοπαγίτες έκριναν, κεκλεισμένων των θυρών, το θέμα της ισοτιμίας των δανείων σε γαλλικό φράγκο, που αποτελεί αγκάθι για νοικοκυριά, επιχειρήσεις, αλλά και τις τράπεζες, οι οποίες επικαλούνται οικονομικές απώλειες.

Η απόφαση της Ολομέλειας του Ανωτάτου Δικαστηρίου δεν έχει ανακοινωθεί και μέχρι να δημοσιευτεί, κρατείται ως επτασφράγιστο μυστικό, καθώς οποιαδήποτε απόφαση της Ολομέλειας, θα σηματοδοτήσει εξελίξεις.

Μέχρι τώρα πάντως, η ζυγαριά της Δικαιοσύνης φαίνεται να κλείνει υπέρ των δανειοληπτών, οι οποίοι ζητούν να αναγνωρισθεί, ως μόνη ισχύουσα ρήτρα μετατροπής σε ευρώ του οφειλομένου στο ξένο νόμισμα ποσού, η συναλλαγματική ισοτιμία των δύο νομισμάτων, που ίσχυε κατά τον χρόνο εκταμιεύσεως του δανεισθέντος ποσού.

Η πρώτη νίκη των δανειοληπτών από Αγγελή

Ο αντιεισαγγελέας ΑΠ Γιάννης Αγγελής ήταν εκείνος, που τάχθηκε πρώτος υπέρ των δανειοληπτών, καθώς είχε προτείνει στην Ολομέλεια του Ανωτάτου Πολιτικού Δικαστηρίου, να δικαιωθεί δανειολήπτρια η οποία έχει πάρει δάνειο σε ελβετικό φράγκο.

Η δανειολήπτρια Ξ.Α από τη Θεσσαλονίκη, η οποία έλαβε το 2007 δάνειο ύψους 243.225 ελβετικών φράγκων (150.000 ευρώ) κατόπιν προτροπής, όπως υποστηρίζει των υπαλλήλων της Τράπεζας, λόγω του χαμηλού επιτοκίου, και το 2015 μετά τις αλλαγές στην ισοτιμία μεταξύ ευρώ και φράγκου βρέθηκε να οφείλει 239.041 ευρώ.

Ο κ. Αγγελής εισηγήθηκε να γίνει δεκτή αίτηση αναίρεσης κατά αποφάσεως του Εφετείου Θεσσαλονίκης που ήταν σε βάρος δανειολήπτριας.

Η δανειολήπτρια από τον Άρειο Πάγο ζητούσε, μεταξύ των άλλων, να κριθεί άκυρος ως καταχρηστικός, ο όρος της δανειακής συμβάσεως σε ξένο νόμισμα (ελβετικό φράγκο), με ρήτρα αποπληρωμής είτε στο ξένο νόμισμα είτε σε ευρώ, με βάση την ισοτιμία αυτού προς το ξένο νόμισμα κατά τον χρόνο πληρωμής.

Ο κ. Αγγελής επικαλέστηκε την πρόσφατη απόφαση του Δικαστηρίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης, σύμφωνα με την οποία οι τράπεζες πρέπει να παρέχουν στους δανειολήπτες επαρκή ενημέρωση, ώστε να μπορούν να παίρνουν συνετές αποφάσεις και σύμφωνα με τις οικονομικές δυνατότητες τους, ιδίως όταν πρόκειται για δάνεια σε συνάλλαγμα, όπου ελλοχεύει ο κίνδυνος μίας σοβαρής υποτίμησης του εγχώριου έναντι του ξένου νομίσματος.

Σύμφωνα με την απόφαση του ΔΕΕ, η τράπεζα οφείλει να αναφέρει στον δανειολήπτη λεπτομερώς τις δυνητικές διακυμάνσεις των συναλλαγματικών ισοτιμιών και τους κινδύνους που ενέχει η σύναψη δανείου σε ξένο νόμισμα και αυτό γιατί ο καταναλωτής πρέπει να έχει την ευκαιρία να λάβει γνώση όλων των ρητρών της δανειακής σύμβασης.

Γρίφος η δικαίωση από τον αρεοπαγίτη;

Εισηγητής προς την Ολομέλεια του ΑΠ στην υπόθεση των δανείων σε ελβετικό φράγκο είχε οριστεί ο αρεοπαγίτης Γεώργιος Αποστολάκης, ο οποίος μεταξύ άλλων τόνισε ότι είναι εσφαλμένη η απόφαση του Πολυμελούς Πρωτοδικείου Θεσσαλονίκης, που απέρριψε την αγωγή της δανειολήπτριας ως μη νόμιμη.

Χωρίς να διευκρινίζει επακριβώς τη θέση του ο ανώτατος δικαστής, ουσιαστικά δικαιώνει τους δανειολήπτες, καθώς αναφέρει μεταξύ άλλων:

“Η θέση της τράπεζας δεν είναι ορθή, για τους εξής λόγους: Όπως προαναφέρθηκε, να μεν στη σύμβαση δανείου ο δανειζόμενος έχει την υποχρέωση να αποδώσει στο δανειστή αλλά πράγματα της αυτής ποσότητας και ποιότητας, όπως αυτά που έλαβε, εν προκειμένω φράγκα.

Δεν είναι όμως ασυμβίβαστη προς την έννοια του δανείου η συνομολόγηση όρου, κατά  τον οποίο ο δανειολήπτης , αντί του ληφθέντος ξένου νομίσματος, οφείλει να αποδώσει το δανεισμό διαζευκτικά, είτε σε ξένο νόμισμα ( και Δη στο ληφθέν)είτε σε εγχώριο νόμισμα. Η δυνατότητα αυτή θεμελιώνεται στον κανόνα του άρθρου 361ΠΚ.

Στην προκειμένη περίπτωση, ρητά η γραμματική διατύπωση του επικαλούμενου στην αγωγή όρου, αναγορεύει τη διάζευξη ως υποχρέωση του οφειλέτη και όχι ως μια απλή ευχέρεια παρεχόμενη στον οφειλέτη.

Το θέμα, που ανέκυψε νομικά και πρέπει να επιλυθεί από το Ανώτατο Δικαστήριο είναι το εάν, ο δανειολήπτης έχει ευχέρεια να επιλέξει, πως θα αποπληρώσει το δάνειο, που έχει λάβει σε ξένο νόμισμα. Δηλαδή εάν θα πληρώσει, με βάση την ισοτιμία των νομισμάτων, σε ευρώ ή σε φράγκο”.

Και καταλήγει ο δικαστής σε ´άλλο σημείο:

“Επομένως το πολυμελές Πρωτοδικείο Θεσσαλονίκης, που ´έκρινε ότι, ο επίμαχος όρος της δανειακής συμβάσεως εντάσσεται στους δηλωτικούς 291 ΠΚ και με βάση την κρίση του αυτή απέρριψε την αγωγή της αναιρεσειούσας ως μη νόμιμη, παραβίασε με εσφαλμένη εφαρμογή διατάξεις νόμου”.

Τα στατιστικά στοιχεία

Συγκλονιστικά στοιχεία για το σύνολο των χορηγήσεων δανείων, που περιγράφονται με τα μελανότερα χρώματα, αναφέρονται στο σκεπτικό του αρεοπαγίτη. Σύμφωνα με αυτά:

Το σύνολο των χορηγήσεων από τις ελληνικές τράπεζες στην ελληνική αγορά τον Αύγουστο 2015, ήταν 198 δισεκατομμύρια. Από αυτά το 9% (18 δισ.) αφορούσαν χορηγήσεις σε ξένα νομίσματα. Από αυτά το 59% (10 δισ.) ήταν σε εγχώριες επιχειρήσεις, ενώ το 36% (6,5 δισ.) αφορά στεγαστικά δάνεια.

Τα στεγαστικά δάνεια σε συνάλλαγμα αντιπροσωπεύουν το 9,6 % του συνόλου των στεγαστικών δανείων (6,5 δισ.) σε σύνολο 67,9 δισ.).