Από το μπαλκόνι στα social media

Η φετινή προεκλογική περίοδο διαφέρει κατά πολύ από τις προηγούμενες. Οι μεγάλες προεκλογικές συγκεντρώσεις ουδεμία σχέση έχουν με το παρελθόν. Τότε που οι ηγέτες μιλούσαν σε όλες τις πρωτεύουσες των νομών και από κάτω το πλήθος παραληρούσε.

 

Της Ευαγγελίας Τζαβάρα

 

Ποιος ξεχνά τις τεράστιες συγκεντρώσεις σε Θεσσαλονίκη, Ηράκλειο, Πάτρα, Λάρισα και φυσικά στο Σύνταγμα. Τότε που το «μπλε», ή το «πράσινο» ανθρώπινο ποτάμι έφτανε μέχρι την πλατεία Ομονοίας, ή τις αρχές της Συγγρού μετά τις στήλες του Ολυμπίου Διός. Τότε που ο σχεδιασμός της κάθε συγκέντρωσης ξεκινούσε πολλές ημέρες πριν και φυσικά οι πλαστικές σημαίες ήταν απαραίτητο ντεκόρ στο σκηνικό. Και φυσικά επέλεγαν πλατείες, μεγάλες λεωφόρους και σε καμία περίπτωση θέατρα, και κλειστά γυμναστήρια.

Τουναντίον στην τωρινή προεκλογική περίοδο οι πολιτικοί αρχηγοί προτιμούν μικρές συγκεντρώσεις, παρεΐστικες θα τολμούσαμε να πούμε. Είναι πιο κοντά στους ψηφοφόρους, δέχονται ερωτήσεις και απαντούν, ενώ ουκ ολίγες φορές έχουν διαλόγους ακόμη και με αντιπάλους, κατά τις βόλτες τους στις αγορές που επισκέπτονται.

Τα νέα δεδομένα στην προεκλογική προσέγγιση των πολιτικών μπορεί να παραξενεύει τους μεγαλύτερους σε ηλικία ψηφοφόρους, όμως οι πιο νέοι το θεωρούν κάτι απόλυτο λογικό. Ίσως επειδή δεν ασχολούνται τόσο με την πολιτική και σίγουρα επειδή δεν έχουν βιώσει τον ιερό φανατισμό των πρώτων δεκαετιών της μεταπολίτευσης και ειδικά την δεκαπενταετία 1980-1995, τότε που πρωταγωνιστούσε στην πολιτική σκηνή του τόπου ο Ανδρέας Παπανδρέου, που ακόμη και οι αντίπαλοι του τον παραδέχονταν ως «μπαλκονάτο».

Μιλώντας με μεγαλύτερους σε ηλικία, θυμούνται τον ιδιότυπο διάλογο που ανέπτυσσε ο Ανδρέας Παπανδρέου με το πλήθος. Άκουγε ένα σύνθημα κι απαντούσε προκαλώντας ντελίριο στους έτσι κι αλλιώς εκστασιασμένους οπαδούς.

Και βέβαια θα πρέπει να επισημανθεί ότι την εποχή εκείνη η τοξικότητα και η αντιπαλότητα χτυπούσε κόκκινο. Ας μην ξεχνάμε ότι λειτουργούσαν τα «μπλε», τα «πράσινα» και τα «κόκκινα» καφενεία. Ακόμη και μέλη της ίδιας οικογένειας έκοβαν δεσμούς λόγω πολιτικών διαφορών.

Τώρα ευτυχώς δεν ισχύει αυτό, παρά την προσπάθεια του ΣΥΡΙΖΑ και του ίδιου του Αλέξη Τσίπρα να πυροδοτήσει ένα νέο κύκλο τοξικότητας και να αναθερμάνει τον διχασμό μεταξύ των πολιτών.

Τι μας λείπει

Κι όμως αυτό το νέο στυλ της προεκλογικής καμπάνιας των κομμάτων, ακόμη και μέσω των social media, μπορεί να ικανοποιεί την πλειοψηφία των πολιτών, αλλά σίγουρα τους πιο μεγαλύτερους σε ηλικία τους αφήνει παραπονεμένους, που βλέπουν να εξαφανίζονται αυτά που είχαν μάθει επί δεκαετίες.

Είναι χαρακτηριστικό ότι πλέον όσοι παρακολουθούν την ομιλία ενός πολιτικού αρχηγού δεν μετέχουν ενεργά, παρά μόνο στο χειροκρότημα. Δεν ακούμε συνθήματα με βάση τις δεσμεύσεις και τις υποσχέσεις των πολιτικών.

Το 1989 σε μία ταραγμένη προεκλογική περίοδο οι ψηφοφόροι του ΠΑΣΟΚ ακούγοντας την ατάκα του Παπανδρέου «Τσοβόλα δώστα όλα» φώναζαν «Εδώ και τώρα Ανδρέα πες τα όλα».

Τα πρώτα χρόνια της μεταπολίτευσης τα συνθήματα τα δημοσίευαν ακόμη και οι εφημερίδες της εποχής. Το 1981 τα συνθήματα ξεφεύγουν ακόμα περισσότερο και ο Γεώργιος Ράλλης προσπαθεί μάλλον μάταια να ρίξει τους τόνους. Πολλά από τα συνθήματα που ακούγονται εκείνες τις μέρες μπορούν να χαρακτηριστούν στην καλύτερη περίπτωση ακραία. «Θέλουμε πρωθυπουργό, που να μπορεί να πει το ρο» φώναζαν οι ΠΑΣΟΚοι και απαντούσαν οι Νεοδημοκράτες «Φόλα στον σκύλο του ΠΑΣΟΚ» και με το «Αυτός είναι αρχηγός και όχι ο μεθύστακας ο Αμερικανός».

Οι εκλογές πάντως που έμειναν στην ιστορία για τα συνθήματα και τον φανατισμό του κόσμου ήταν εκείνες του 1985. «Μαζί σου Ανδρέα για μια Ελλάδα νέα», οι ΠΑΣΟΚοι «Ψηλέ προχώρα τώρα ήρθε η ώρα» για τον Κωνσταντίνο Μητσοτάκη, οι Νεοδημοκράτες.

Η υπόσχεση του Κωνσταντίνου Μητσοτάκη για φθηνότερα αυτοκίνητα, γεννά ένα σύνθημα που έμεινε στην ιστορία. «Επιτέλους αυτοκίνητο χωρίς εισφορά και δασμούς στον δρόμο για την ευημερία του λαού» γράφει αφίσα της Ν.Δ., με τους οπαδούς του ΠΑΣΟΚ να απαντούν με το «καλύτερα παπάκι, παρά τον Μητσοτάκη». Μετά τη δεκαετία του ’80, το ενδιαφέρον του κόσμου άρχισε να ατονεί. Οι μεγάλες συγκεντρώσεις σταδιακά άρχισαν να μπαίνουν στο χρονοντούλαπο της ιστορίας και από τα συνθήματα των οπαδών πέρασαν σε πρώτο πλάνο οι ατάκες των πολιτικών.

Είναι χαρακτηριστικό ότι αυτό που έχει μείνει μέχρι σήμερα στις 15 ημέρες προεκλογικής περιόδου το μόνο που έχει μείνει είναι η ατάκα του Κυριάκου Μητσοτάκη, ότι «η Ν.Δ. είναι με την Πρωτομαγιά και ο κ. Τσίπρας είναι με την Πρωταπριλιά».

Τα σλόγκαν

Και τι είναι μια προεκλογική περίοδος χωρίς συνθήματα; Τα πρώτα από αυτά δόθηκαν στη δημοσιότητα ήδη, δείχνοντας την κατεύθυνση της κάθε πολιτικής δύναμης, αλλά και την κύρια στόχευση στον δρόμο προς την κάλπη.

H Ν.Δ., παίζει με το στοίχημα της αυτοδυναμίας, ο οποίος έτσι κι αλλιώς είναι ο απώτερος στόχος της ηγεσίας της – ο Κυριάκος Μητσοτάκης έχει τονίσει, άλλωστε, πως την πρώτη Κυριακή θα επιλεγεί ποιος θα κυβερνήσει και τη δεύτερη ο τρόπος που η χώρα θα κυβερνηθεί. «Σταθερά», γιατί η Ν.Δ. θέλει να εμφανιστεί στον δρόμο προς την κάλπη ως εγγυητής της σταθερότητας. «Μπροστά», με το βλέμμα στραμμένο σε μια ακόμα τετραετία, με μια λέξη που χρησιμοποιείται συχνά στις προεκλογικές καμπάνιες έπειτα από μια κρίση. Και «τολμηρά», ως ερμηνεία της μεγάλης τομής που υποσχέθηκε ο απερχόμενος Πρωθυπουργός με το «βαθύ κράτος» στο οποίο εν πολλοίς απέδωσε τις ολιγωρίες που οδήγησαν στην τραγωδία των Πρεσπών.

Από την πλευρά του ο Αλέξης Τσίπρας και ο ΣΥΡΙΖΑ έχουν ως βασικό σλόγκαν το «Δικαιοσύνη παντού», ενώ σε δεύτερη μοίρα χρησιμοποιείται η ατάκα «η αλλαγή γίνεται ανάγκη, η αλήθεια γίνεται ανάγκη, η δικαιοσύνη παντού γίνεται ανάγκη». Η χρήση της λέξης «αλλαγή», με τον ευνόητο συνειρμό, η «αλήθεια» που χρησιμοποιήθηκε στο παρελθόν από αρκετά προοδευτικά κόμματα ανά τον κόσμο σε προεκλογικές εκστρατείες (και από τον βραζιλιάνο πρόεδρο Λούλα, στην καμπάνια που έκανε για τη δικαίωσή του), ταιριάζουν με την ομπρέλα του «δικαιοσύνη παντού» – του πρώτου συνθήματος που έδωσε στη δημοσιότητα η αξιωματική αντιπολίτευση, προτού ακόμα στοχεύσει σε πιο ειδικό κοινό.

Η λέξη αλλαγή χρησιμοποιήθηκε κατά κόρον και μπήκε στην καθομιλουμένη από το ΠΑΣΟΚ. Οπότε ήταν λίγο-πολύ αναμενόμενο στο σλόγκαν του ΠΑΣΟΚ να υπάρχει η λέξη αλλαγή. «Το κάνουμε την αλλαγή δυνατή», αλλά και το «κάνε τον θυμό σου αλλαγή» είναι τα δύο σλόγκαν που θα ακούσουμε κατά κόρον μέχρι την ημέρα της κάλπης.