Από τον Άννα (της Covid) στον Καϊάφα (της ηπατίτιδας)

Σε status πλήρους υγειονομικής κανονικότητας μπαίνει από την Πρωτομαγιά η χώρα, παραμένοντας ωστόσο σε… mood αυξανόμενης ανησυχίας. Αιτία; Η έξαρση των περιστατικών οξείας ηπατίτιδας σε παιδιά που δεν αφήνει τις αρχές να χαρούν με την ύφεση στους πανδημικούς δείκτες της Covid και τη σχεδόν πλήρη άρση των περιορισμών για τον κορωνοϊό.

Του Νίκου Τσαγκατάκη

Η λαϊκή σοφία λέει πως όταν οι άνθρωποι κάνουν σχέδια ο Θεός ξεκαρδίζεται στα γέλια. Στην περίπτωση του καινούργιου φρούτου που απασχολεί την επιστημονική κοινότητα –ελληνική και διεθνή– δεν χωρούν ούτε γέλια αλλά δυστυχώς ούτε σχέδια. Κι αυτό διότι όλοι οι ειδικοί προσεγγίζουν στα τυφλά τα περιστατικά οξείας ηπατίτιδας που έχουν εμφανιστεί σε παιδία, μη γνωρίζοντας δηλαδή ποιο είναι το αίτιο που την προκαλεί.

Αυτό το άγνωστο είναι στην πραγματικότητα που προκαλεί τη μέγιστη ανησυχία και όχι ο αριθμός των κρουσμάτων ή διασπορά της νόσου. Είναι χαρακτηριστικό ότι τα κρούσματα της βαριάς ικτερικής ηπατίτιδας δεν ξεπερνούν σε παγκόσμια κλίμακα τα 200 όταν ο παγκόσμιος πληθυσμός αριθμεί 2,5 δισεκατομμύρια παιδιά. Μιλάμε δηλαδή για ποσοστά της τάξης 0,000008%. Εντούτοις, η ανησυχία γεννάται τόσο από την τάση του φαινομένου που δηλώνει ενδεχόμενη επιδημιολογική έκρηξη, όσο αι από το ότι η επιστήμη δεν γνωρίζει ποιον «εχθρό» έχει απέναντί της, επομένως δεν ξέρει με ακρίβεια ποια μέτρα πρέπει να παρθούν ώστε να μένει ο εχθρός εκτός των πυλών.

Δεν πρέπει, εξάλλου, να διαφεύγει της προσοχής ότι έστω και σε αυτά τα λίγα περιστατικά οξείας ηπατίτιδας είναι μεγάλος ο αριθμός των 17 παιδιών που μέχρι στιγμής έχουν χρειαστεί μεταμόσχευση ήπατος, όταν μάλιστα ένα εξ αυτών δεν τα κατάφερε και κατέληξε.

Οι πιθανές αιτίες

Σε μία προσπάθεια να χαρτογραφήσει το… γενεαλογικό δέντρο της σοβαρής νόσου, ο Έλληνας καθηγητής του LSE Ηλίας Μόσιαλος δημοσιοποίησε στα μέσα της εβδομάδας στα κοινωνικά δίκτυα τέσσερις πιθανές αιτίες. Ξεκινώντας από την περισσότερο πιθανή και καταλήγοντας σε αυτήν με τις λιγότερες πιθανότητες, οι αιτίες εικάζεται ότι είναι:

1] Κάποιος ενισχυτικός μεν αλλά ακόμη αδιευκρίνιστος παράγοντας που επηρεάζει τα μικρά παιδιά, καθιστώντας τις λοιμώξεις από αδενοϊό είτε πιο σοβαρές από ό,τι συνήθως είτε προκαλώντας την προκειμένη ανοσοπαθολογία. Αυτός ο ενισχυτικός παράγοντας μπορεί να είναι: α) H ευαισθησία λόγω έλλειψης προηγούμενης έκθεσης στο παθογόνο κατά τη διάρκεια της πανδημίας, β) προηγούμενη λοίμωξη κορωνοϊού ή άλλη λοίμωξη, γ) διπλή/ταυτόχρονη λοίμωξη π.χ. με κορωνοϊό, δ) έκθεση σε τοξίνη/ες, φάρμακα ή άλλους περιβαλλοντικούς παράγοντες.

2] Μία νέα παραλλαγή αδενοϊού με ή χωρίς συνεισφορά από κάποιον ενισχυτικό παράγοντα.

3] Ένα νέο παθογόνο που είτε δρα μόνο του είτε ως ταυτόχρονη λοίμωξη.

4] Μία νέα παραλλαγή του κορωνοϊού.

 

Δεν θα αργήσει να έρθει και στην Ελλάδα

Σε επίπεδο γεωγραφικής διασποράς, σύμφωνα με τις επίσημες ενημερώσεις, υπάρχουν προς ώρας επιβεβαιωμένες 40 περιπτώσεις σε 12 κράτη-μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης, στις οποίες έρχονται να αθροιστούν επιπλέον 110-112 περιπτώσεις που έχουν αναφερθεί στο Ηνωμένο Βασίλειο. Στην Ελλάδα μέχρι στιγμής κρούσμα δεν έχει εντοπιστεί αλλά σχεδόν όλοι οι εκπρόσωποι της ελληνικής επιστημονικής κοινότητας καταθέτουν την κοινή εκτίμηση ότι αυτό δεν θα αργήσει να συμβεί. Για παράδειγμα ο καθηγητής στο τμήμα Υγιεινής επιδημιολογίας Ιατρικής Σχολής ΕΚΠΑ, Γκίκας Μαγιορκίνης, επαναλαμβάνει σε κάθε δημόσια τοποθέτησή του πως κατά 99% ο ιός βρίσκεται ήδη στην Ελλάδα, συμπληρώνοντας ότι αν δεν αυξηθούν τα κρούσματα στο Ηνωμένο Βασίλειο, η χώρα μας θεωρητικά δεν θα μετρήσει περισσότερα από 10-20 κρούσματα οξείας ηπατίτιδας σε παιδιά.

ΣΕ ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ ΠΟΥ ΕΝΑ ΠΑΙΔΙ ΣΤΗ ΧΩΡΑ ΜΑΣ ΦΤΑΣΕΙ ΝΑ ΧΡΕΙΑΣΤΕΙ ΜΕΤΑΜΟΣΧΕΥΣΗ ΗΠΑΤΟΣ Η ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ ΜΠΟΡΕΙ ΝΑ ΓΙΝΕΙ ΜΟΝΟ ΣΤΟ ΕΞΩΤΕΡΙΚΟ

 

Η εκτίμηση είναι σίγουρα αισιόδοξη, ωστόσο μετριάζεται από το γεγονός ότι σε περίπτωση που ένα παιδί στη χώρα μας φτάσει να χρειαστεί μεταμόσχευση ήπατος η διαδικασία μπορεί να γίνει μόνο στο εξωτερικό.

Σημειώνεται ότι στην Ελλάδα δεν πραγματοποιούνται μεταμοσχεύσεις ήπατος εδώ σχεδόν 15 χρόνια –από το 2008– για λόγους που σχετίζονται και με τον στατιστικά μικρό αριθμό περιστατικών που καλείτο το ΕΣΥ να καλύψει αλλά και με τις χρόνιες ελλείψεις του δημόσιου συστήματος υγείας τόσο σε υλικοτεχνική υποδομή όσο και ανθρώπινο επιστημονικό κεφάλαιο.

Υπό αυτό το πρίσμα, οι επιστήμονες περιορίζονται για την ώρα στην πεπατημένη: συστήνουν πολύ καλή προσωπική υγιεινή, ειδικά τώρα που τα σχολεία ξανανοίγουν και πολλοί μαθητές θα βρεθούν π.χ. σε κοινόχρηστες χώρους όπως τάξεις, γυμναστήρια και βεβαίως τουαλέτες.

Καλό θα ήταν, επίσης, να αποφεύγονται οι «επικίνδυνοι» συγχρωτισμοί με νοσούντες από κοινές λοιμώξεις που προκαλούν οι συνήθεις αδενοϊοί, δεδομένου μάλιστα ότι υπάρχει η υποψία ότι τα παιδία λόγω της καραντίνας δεν έχουν «σκληραγωγηθεί» επαρκώς από τις κλασικές ιώσεις, επομένως ενδέχεται να είναι πιο ευάλωτα.

Σε κάθε περίπτωση, εκτός από τους επιστήμονες περισσότερο «υποψιασμένοι» από άλλες φορές καλούντα να είναι πλέον και οι γονείς. Κι αυτό διότι πέραν του ειδικού συμπτώματος που έχει η οξεία ηπατίτιδα και είναι ο ίκτερος (σ.σ. το κιτρίνισμα των ματιών και του δέρματος), ο πόνος στη κοιλιά, ο πυρετός, η ναυτία, η αλλαγή στο χρώμα των ούρων και των κοπράνων, ακόμη και ο κνησμός στο σώμα μπορεί να αποτελούν ενδείξεις για μία λοίμωξη σοβαρότερη του αναμενομένου.