Αυστηρή προειδοποίηση ΕΕ σε Τουρκία: Όποια τρίτη χώρα απειλεί μέλος-κράτος μπορεί να αποκλειστεί από την ευρωάμυνα

Η Κομισιόν στέλνει αυστηρό μήνυμα προς την Τουρκία αναφορικά με τη συμμετοχή της στην Ευρωπαϊκή Άμυνα, τονίζοντας πως απειλές σε βάρος ενός κράτους μέλους της ΕΕ κλείνουν την πόρτα.

Συγκεκριμένα, ο εκπρόσωπος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για θέματα άμυνας, Τομάς Ρενιέ, απαντώντας σε ερωτήσεις για τη δυνατότητα συμμετοχής τρίτων χωρών στο χρηματοδοτικό μέσο SAFE, δήλωσε ότι η Επιτροπή λαμβάνει σοβαρά υπόψη τις επιφυλάξεις ορισμένων κρατών-μελών.

«Λάβαμε ήδη σοβαρά υπόψη τις ανησυχίες που εγείρουν κάποια κράτη-μέλη, όταν προτείναμε το SAFE. Το ‘Αρθρο 16 είναι σαφές. Η συμμετοχή μιας τρίτης χώρας μπορεί να αποκλειστεί, αν η εν λόγω τρίτη χώρα θέτει άμεση απειλή στην άμυνα ή την ασφάλεια ενός κράτους-μέλους της ΕΕ ή σε ολόκληρη την ΕΕ», είπε ο Τομάς Ρενιέ.

Ο κ. Ρενιέ αναφέρθηκε, επίσης, στη ρήτρα προστασίας που περιλαμβάνεται στο πρόγραμμα SAFE. Όπως εξήγησε, για κάθε προϊόν που παράγεται στο πλαίσιο κοινής προμήθειας, τουλάχιστον το 65% των επιμέρους εξαρτημάτων του θα πρέπει να προέρχεται από κράτη-μέλη της ΕΕ, χώρες της ΕΖΕΣ/ΕΟΧ ή την Ουκρανία. Οι λοιπές τρίτες χώρες δεν μπορούν να υπερβαίνουν το 35% της συνεισφοράς σε υλικά ή υποσυστήματα.

To λεγόμενο Safe (Δράση για την Ασφάλεια της Ευρώπης), που πρότεινε τον περασμένο Μάρτιο η Κομισιόν, αποτελεί μέρος του προγράμματος Επανεξοπλισμού της Ευρώπης – Ετοιμότητα 2030 (ReArm Europe- Readiness 2030) συνολικών δαπανών 800 δισ. ευρώ για την επόμενη πενταετία.

Η Πολωνική Προεδρία του Συμβουλίου της ΕΕ χαιρέτισε την έγκριση του κανονισμού ως «επιτυχία» για ολόκληρη την ΕΕ. Ο Πολωνός Υπουργός Ευρωπαϊκών Υποθέσεων Άνταμ Σλάπκα δήλωσε: «Υιοθετήσαμε το πρώτο μεγάλης κλίμακας πρόγραμμα αμυντικών επενδύσεων σε επίπεδο ΕΕ, αξίας 150 δισεκατομμυρίων ευρώ. Αυτό δεν αποτελεί μόνο επιτυχία της Προεδρίας, αλλά ολόκληρης της ΕΕ. Πρόκειται για ένα πρωτοφανές μέσο που θα ενισχύσει τις αμυντικές μας δυνατότητες και θα υποστηρίξει την αμυντική μας βιομηχανία. Όσο περισσότερο επενδύουμε στην ασφάλεια και την άμυνά μας, τόσο καλύτερα αποτρέπουμε όσους θέλουν να μας βλάψουν».

Ο μηχανισμός προβλέπει ότι σε κάθε αμυντικό πρόγραμμα οι εταιρείες της Ε.Ε – κατ’ εξαίρεση της Ουκρανίας και της Νορβηγίας – θα έχουν συμμετοχή τουλάχιστον κατά 65%, ενώ η Τουρκία και τα υπόλοιπα τρίτα κράτη όπως το Ηνωμένο Βασίλειο δεν μπορούν να ξεπεράσουν το 35% και δεν θα έχουν απευθείας πρόσβαση στα κοινοτικά κονδύλια.

Κατά κανόνα τουλάχιστον το 65% της αξίας κάθε έργου που θα χρηματοδοτείται θα πρέπει να προέρχεται από αμυντικές εταιρείες στην Ε.Ε., εκτός εάν η Κομισιόν συνάψει συμφωνία ασφάλειας και εμπορική συμφωνία αμυντικής βιομηχανίας με τρίτη χώρα, όπως συνέβη πρόσφατα με το Ηνωμένο Βασίλειο. Κάτι τέτοιο για την Τουρκία είναι εξαιρετικά δύσκολο λόγω της απόστασης που τη χωρίζει από το ευρωπαϊκό κεκτημένο σε θέματα κοινής εξωτερικής πολιτικής, ωστόσο μπορεί να συνάψει εμπορική συμφωνία, που χρειάζεται ειδική πλειοψηφία και ήταν εξαρχής και το «επίμαχο» ζήτημα που απασχόλησε την Αθήνα. Στο κείμενο δεν γίνεται ευθεία αναφορά στην Τουρκία, ενώ αρκετά κράτη μέλη με προεξάρχουσα τη Γερμανία δεν επιθυμούσε διατύπωση εξαίρεσης της Άγκυρας.

Από την ελληνική πλευρά ζητήθηκε από την Κομισιόν να υπάρξει συμπληρωματική δήλωση που επισυνάφθηκε στα πρακτικά του Coreper, την περασμένη Τετάρτη και όπου δεσμεύεται για χρήση του άρθρου 212 της συνθήκης για τη λειτουργία της Ένωσης, βάσει του οποίου «οι συμφωνίες οικονομικού, χρηματοδοτικού και τεχνικού περιεχομένου της Ένωσης με τους υποψήφιους εταίρους αποφασίζονται με ομοφωνία».

Επιπλέον, η Αθήνα κατέθεσε εθνική δήλωση όπου εκφράζει την πεποίθηση ότι «η Κομισιόν και οι εταίροι θα σεβαστούν τις θεμελιώδεις αρχές σε όλα τα στάδια της εφαρμογής του Safe» και πως οι συμπεφωνημένες διατάξεις και ρυθμίσεις του μηχανισμού δεν θα αποτελέσουν «προηγούμενο» για μελλοντικά αμυντικά προγράμματα της Ευρώπης.

Στο κείμενο του κανονισμού διατυπώνεται πάντως σαφώς και οριζοντίως ότι η συμμετοχή τρίτης χώρας δεν πρέπει να απειλεί τα συμφέροντα της Ε.Ε. και των κρατών-μελών της. Σε κάθε περίπτωση, η συμμετοχή της Τουρκίας δεν αποκλείεται από δυνάμει μελλοντικές διμερείς ή πολυμερείς συνεργασίες. Αδιευκρίνιστες παραμένουν εξάλλου οι τελευταίες, ενώ σύμφωνα με πληροφορίες «παράθυρο» συμμετοχής τουρκικών αμυντικών εταιρειών θα δοθεί μέσω κοινοπραξιών και σχετικών συμφωνιών μετόχων.