Δαντική κόλαση στην… πυρηνική Μέση Ανατολή

Στραμμένοι στη Μέση Ανατολή είναι για ακόμη μία φορά οι προβολείς της επικαιρότητας έπειτα από στρατιωτικό χτύπημα του Ισραήλ στο Ιράν με το θερμόμετρο της ανησυχίας της διεθνούς κοινότητας να χτυπάει κόκκινο, καθώς ορατός είναι ο κίνδυνος περεταίρω κλιμάκωσης της έντασης και των συνεπειών που αυτή η σύγκρουση θα συμπαρασύρει στο διάβα της…

Του Νίκου Τσαγκατάκη

«Όποιος μπει εδώ μέσα, ας εγκαταλείψει κάθε ελπίδα». Αυτό λέει η επιγραφή που σύμφωνα με την «Θεία Κωμωδία» του μεγάλου Ιταλού ποιητή, Δάντη, υπήρχε στην πύλη της Κόλασης. Δυστυχώς, αυτό που συμβαίνει το τελευταίο 24ωρο στη Μέση Ανατολή ούτε «θείο» είναι, ούτε βεβαίως κωμωδία. Αντιθέτως πρόκειται για μία δυνητικά δαντική πολεμική κόλαση που μπορεί να ξεσπάσει ανά πάσα στιγμή έπειτα από την «Επιχείρηση Ανατέλλων Λέοντας» που εξαπέλυσε η στρατιωτική μηχανή του Ισραήλ.

Με τον δημοσιογραφικό κίνδυνο να μας έχουν ξεπεράσει οι εξελίξεις την ώρα που γράφονταν αυτές οι γραμμές τα δεδομένα είχαν ως εξής:

>> Ο Ισραηλινός πρωθυπουργός Μπέντζαμιν Νετανιάχου ισχυρίζεται  ότι οι ΗΠΑ είχαν ενημερωθεί για τα σχέδια του Τελ Αβίβ να «χτυπηθούν» οι Πέρσες (άρα είχαν δώσει το «πράσινο φως»)

>> Ο πρόεδρος των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ έδωσε την δική του εκδοχή μιλώντας στο πρακτορείο Reuters όπου είπε ότι «δεν είναι ξεκάθαρο» αν το Ιράν εξακολουθεί να διαθέτει πυρηνικό πρόγραμμα, μετά τα σημερινά ισραηλινά πλήγματα.

Σε τηλεφωνική συνέντευξη που παραχώρησε ο Αμερικανός πρόεδρος υπενθύμισε ότι οι ΗΠΑ και το Ιράν έχουν προγραμματίσει συνομιλίες για το πυρηνικό πρόγραμμα της Τεχεράνης αυτήν την Κυριακή, ωστόσο δεν είναι βέβαιος εάν θα γίνει η συνάντηση. Επανέλαβε επίσης ότι «δεν είναι πολύ αργά» για να κάνει μια συμφωνία το Ιράν. «Προσπάθησα να σώσω το Ιράν από την ταπείνωση και τον θάνατο» υποστήριξε, επιμένοντας ότι η Ουάσινγκτον «γνώριζε τα πάντα» για τα σχέδια του Ισραήλ.

Σε κάθε περίπτωση η κυβέρνηση Νετανάχου δηλώνει ότι βρίσκεται σε αναμονή και προετοιμασμένη να δεχτεί «πολλά κύματα ιρανικών επιθέσεων» εν είδει αντιποίνων. Και θα ήταν παράλογο να υπήρχε εφησυχασμός στο Ισραήλ δεδομένου ότι ο ανώτατος θρησκευτικός ηγέτης του Ιράν, Αγιατολάχ Χαμενεΐ, χαρακτήρισε την επίθεση ως «δήλωση πολέμου» και υποσχέθηκε σφοδρή εκδίκηση. Μάλιστα το πρώτο κύμα της περσικής αντίδρασης ήταν άμεσο και σφοδρό, με την Τεχεράνη να εκτοξεύει περισσότερα από 100 drones προς το Ισραήλ, έστω κι αν όλα τα μη επανδρωμένα αεροσκάφη καταρρίφθηκαν από το ισραηλινό σύστημα αντιπυραυλικής άμυνας.

Και τώρα, τι;

Η ισραηλινή επίθεση στο Ιράν, που σημειωτέον εξουδετέρωσε κορυφαίους στρατιωτικούς διοικητές του Ιράν και πυρηνικοί επιστήμονες, σηματοδοτεί δίχως άλλο μια σοβαρή κλιμάκωση της σύγκρουσης στη Μέση Ανατολή, με πιθανές σοβαρές συνέπειες για την περιοχή και τον κόσμο. Ένα είναι σίγουρο: Η κατάσταση παραμένει τεταμένη και αβέβαιη. Η πιθανότητα περαιτέρω στρατιωτικών ενεργειών, όπως η κατάληψη του Νατάνζ ή η επέκταση της σύγκρουσης σε άλλες περιοχές, παραμένει υψηλή.

Μπορεί ο πρόεδρος Τραμπ να δηλώνει ότι δεν ανησυχεί για το ενδεχόμενο ξεσπάσματος ενός περιφερειακού πολέμου  ωστόσο η διεθνής κοινότητα εμφανίζεται έντονα ανήσυχη για τις εξελίξεις. Η Γαλλία και η Βρετανία προέτρεψαν το Ισραήλ να αποφύγει περαιτέρω στρατιωτική δράση, ενώ οι Ηνωμένες Πολιτείες, αν και δεν συμμετείχαν άμεσα στην επίθεση, έχουν εκφράσει ανησυχία για την ασφάλεια των στρατευμάτων τους στην περιοχή. Ο ΟΗΕ καταδίκασε τις παραβιάσεις του Ιράν όσον αφορά το πυρηνικό του πρόγραμμα, ενώ η Ρωσία κάλεσε όλες τις πλευρές να επιδείξουν αυτοσυγκράτηση και να επιλύσουν τη διαφορά μέσω διπλωματίας.

Κόκκινός συναγερμός ήχησε και στην Ελλάδα με το ΚΥΣΕΑ να συνεδριάζει το απόγευμα της Παρασκευής. Η συζήτηση δεν ξεπέρασε τα 40 λεπτά και σε αυτήν ο Κυριάκος Μητσοτάκης που είχε επιστρέψει εσπευσμένα από τη Σουηδία ενημερώθηκε για τις κινήσεις που γίνονται από Ισραήλ και Ιράν από τον υπουργό Εξωτερικών Γιώργο Γεραπετρίτη.

Το ερώτημα τι μέλλει γενέσθαι το απάντησαν σε πρώτο χρόνο οι διεθνείς αγορές που βιώσαν σοβαρές αναταράξεις. Είναι ενδεικτικό ότι οι τιμές του πετρελαίου αυξήθηκαν κατά 7%, φθάνοντας τα 77 δολάρια το βαρέλι, λόγω των φόβων για διαταραχή των προμηθευτικών αλυσίδων, ιδιαίτερα μέσω του Στενού του Χορμούζ, που αποτελεί στρατηγικό σημείο διέλευσης για το 20% του παγκόσμιου πετρελαίου. Επιπλέον, οι χρηματιστηριακές αγορές παρουσίασαν πτώση, με τους μετοχικούς δείκτες να καταγράφουν σημαντικές απώλειες.

Σε ό,τι αφορά τώρα τις στρατηγικές και γεωπολιτικές επιπτώσεις, είναι ευκολονόητο ότι η ισραηλινή επίθεση κατά των Περσών δεν αποκλείεται να έχει μακροπρόθεσμες στρατηγικές συνέπειες. Το Ιράν μπορεί να επιταχύνει το πυρηνικό του πρόγραμμα, οδηγώντας σε έναν νέο πυρηνικό ανταγωνισμό στη Μέση Ανατολή. Επιπλέον, η σύγκρουση μπορεί να ενισχύσει τις σχέσεις του Ιράν με χώρες όπως η Ρωσία και η Κίνα, ενώ το Ισραήλ ενδέχεται να αναζητήσει στενότερη συνεργασία με τις Ηνωμένες Πολιτείες και άλλες χώρες της περιοχής.

Η σύγκρουση αυτή ενδέχεται να έχει, εξάλλου, σοβαρές ανθρωπιστικές συνέπειες. Η πιθανή κλιμάκωση της σύγκρουσης μπορεί να οδηγήσει σε εκτοπισμό εκατομμυρίων ανθρώπων, αύξηση των θυμάτων και υπερφόρτωση των ανθρωπιστικών οργανώσεων. Επιπλέον, η ένταση μπορεί να επηρεάσει γειτονικές χώρες, όπως ο Λίβανος και η Συρία, οι οποίες ήδη πλήττονται από ένοπλες συγκρούσεις και πολιτική αστάθεια.