Δέκα χρόνια… βαρυχειμωνιά μετά την «Αραβική άνοιξη»

Έχουν συμπληρωθεί δύο εβδομάδες από όταν το υπουργείο Υγείας της Τυνησίας ανακοίνωσε στους πολίτες παράταση-μαμούθ στα μέτρα απαγόρευσης της κυκλοφορίας μέχρι και τις 31 Μαρτίου του 2021 επικαλούμενη την ανάγκη να περιοριστεί η διασπορά του κορωνοϊού στη χώρα.

Ούτε όμως η πανδημία, ούτε η αυστηροποίηση των μέτρων των αρχών φαίνεται να περιορίζουν την οργή των Τυνήσιων, η οποία τροφοδοτείται από την υψηλή ανεργία, τις ελλείψεις βασικών αγαθών και τη γιγάντωση των κοινωνικών ανισοτήτων. Ειδικά στις νότιες πόλεις της χώρας η φτώχια είναι εκτεταμένη σε τέτοιο βαθμό που αρκετοί πολίτες δυσκολεύονται να αγοράσουν ικανή ποσότητα φιαλών υγραερίου για να μαγειρέψουν.

Είναι χαρακτηριστικό ότι την προηγούμενη εβδομάδα πλήθος διαδηλωτών κατέκλυσαν κεντρικό δρόμο κοντά στην πόλη Σιντί Μπου Ζαΐντ (σ.σ. απέχει περίπου 20 χλμ. από την πρωτεύουσα Τύνιδα) και στήνοντας οδοφράγματα με μεγάλες πέτρες αποπειράθηκαν να σταματήσουν τη διέλευση φορτηγών, προκειμένου να πάρουν τις «πολύτιμες» φιάλες αερίου που αυτά μετέφεραν. Διαμαρτυρόμενοι για την ανεργία, οι κάτοικοι σχηματίζουν ατέλειωτες ουρές έξω από το φρουρούμενο από αστυνομικούς κρατικό εργοστάσιο της περιοχής, αλλά μπροστά από καταστήματα πώλησης, προκειμένου να προμηθευτούν μπουκάλες αερίου για μαγείρεμα.

«Κάτι πήγε στραβά…»

Ο ξεσηκωμός στην Σιντί Μπου Ζαΐντ είναι μόλις ένα δείγμα των πολλών διαδηλώσεων που έχουν ξεσπάσει τις τελευταίες εβδομάδες στις φτωχότερες περιοχές της Τυνησίας, τις παραμονές μάλιστα της επετείου των 10 χρόνων από τα γεγονότα που τον Δεκέμβρη του 2010 και τον Ιανουάριο του 2011 πυροδότησαν αυτό που αποκλήθηκε «Αραβική Άνοιξη».

Κι αυτό από μόνο του συνιστά μία τεράστια παραδοξολογία: Η Τυνησία που για χρόνια «καμάρωνε» ως η χώρα-πρότυπο του μουσουλμανικού κόσμου –με οικονομική σταθερότητα και χωρίς ισχυρό φονταμενταλιστικό «λόμπι»–, στην πραγματικότητα τελούσε υπό ένα καθεστώς κυβερνητικής διαφθοράς και αυταρχικότητας που οδήγησαν στην «επανάσταση» του 2010-2011 στην Τυνησία. Όσοι, δε, ήλπιζαν ότι αυτή η άνοιξη θα… ανθίσει μια καλύτερη ημέρα για τη χώρα, ζουν μια δεκαετή βαρυχειμωνιά διαψεύσεων και ακυρώσεων.

Στην πόλη, λοιπόν, που στήνονται οδοφράγματα για μια μπουκάλα υγραερίου για μαγείρεμα, δέκα χρόνια πριν, στις 18 Δεκεμβρίου του 2010, ο 27χρονος Μοχάμεντ Μπουαζίζι που πουλούσε λαχανικά και φρούτα με ένα καρότσι για να ζήσει αυτοπυρπολήθηκε ως ένδειξη διαμαρτυρίας για την κατάσχεση του καροτσιού και της πραμάτειας του επειδή δεν είχε άδεια. Ο Μπουαζίζι ξεψύχησε στις 4 Ιανουαρίου του 2011, αλλά ήδη είχε βάλει φωτιά σε μία επανάσταση. Και μπορεί η θυσία του 27χρονου Τυνήσιου να οδήγησε μερικές ημέρες αργότερα στην πτώση του προέδρου της Τυνησίας, Ζιν Ελ Αμπιντίν Μπεν Άλι, αλλά μοιάζει σήμερα μάταιη.

«Κάτι πήγε στραβά στην επανάσταση» είναι τα λόγια του συνταξιούχου καθηγητή Φιλοσοφίας, Άτια Ατμούνι, που μεταφέρονται σε σχετικό ρεπορτάζ του Αθηναϊκού-Μακεδονικού Πρακτορείου Ειδήσεων. Ο Ατμούνι συμμετείχε στην οργάνωση των διαδηλώσεων μετά τον θάνατο του Μπουαζίζι, αλλά αυτό το «κάτι» που στράβωσε δεν το είπε. Έχει αξία, ωστόσο, η διαπίστωσή του ότι «υπάρχει μια ρήξη μεταξύ των πολιτικών και των πολιτών τώρα διότι το σύστημα δεν μπορεί να κατανοήσει τα αιτήματα του δρόμου». Είναι ευκρινές δια γυμνού οφθαλμού ότι οι υποψήφιοι πολιτικοί «σωτήρες» που διαδέχτηκαν το καθεστώς Μπεν Άλι αποδείχτηκαν ανάξιοι των προσδοκιών.

Για παράδειγμα πριν από τρία χρόνια ο Τυνήσιοι είχαν ξαναβγεί στους δρόμους εξαιτίας ενός νομοθετήματος της τότε κυβέρνησης που αύξανε τις κοινωνικές εισφορές και «τάιζε» τις πληθωριστικές τάσεις σε μία οικονομία ήδη κλυδωνιζόμενη.

Πιο πρόσφατα, στις κάλπες του Σεπτεμβρίου του 2019 που ήταν οι δεύτερες ελεύθερες προεδρικές εκλογές μετά την «Αραβική Άνοιξη» την ψήφο των Τυνήσιων διεκδίκησαν 26 υποψήφιοι και ενώ το ζητούμενο ήταν η πολιτική και η κοινωνική συναίνεση η κάλπη «γέννησε» μία κοινοβουλευτική βαβυλωνία με τα κόμματα να φιλονικούν για τα υπουργεία, αδυνατώντας να προσφέρουν μία αποτελεσματική και στιβαρή κοινοβουλευτική διοίκηση. Αποτέλεσμα; Οι προ ετών κοιμώμενοι θύλακες των ριζοσπαστικοποιημένων ισλαμιστών αρχίζουν πια να θέλγουν οργισμένους νέους, όσους τουλάχιστον επιλέγουν να παραμείνουν στην πατρίδα τους.

Γιατί η αλήθεια είναι πως όλο και περισσότεροι ονειρεύονται να ρίξουν μαύρη πέτρα πίσω τους και να φύγουν με όποιο (παράνομο) τρόπο από τη χώρα. Έτσι εξηγείται και το γιατί στη διάρκεια του 2020 η Τυνησία μετεξελίχθηκε στο κύριο πέρασμα μεταναστευτικών και προσφυγικών ροών προς τη Μεσόγειο.