Δρόμος χωρίς επιστροφή η ένταση για τον Ερντογάν

Νέες πιέσεις στη Μέρκελ για κυρώσεις που θα πονέσουν πραγματικά από την Ευρωπαϊκή Ένωση και όχι χάδια.

Του Μιχάλη Κωτσάκου

«Οι ελληνικές ένοπλες δυνάμεις θα αναγκαστούν να βρίσκονται σε κατάσταση συναγερμού, τουλάχιστον μέχρι τις 25 Σεπτεμβρίου, ίσως και αργότερα». Αυτό είναι το συμπέρασμα που εξάγεται από τις συνομιλίες που είχαμε με Έλληνες διπλωμάτες, που επί πολλά χρόνια έχουν χειριστεί τα δύσκολα ελληνοτουρκικά ζητήματα. Και ως φαίνεται, θα δικαιωθούν, καθώς ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν θα το πάει ως το τέλος, καθώς δεν υπάρχει δρόμος χωρίς επιστροφή.

Εάν ο Ερντογάν κάνει τώρα την κωλοτούμπα, αυτή θα είναι άκομψη και ακόμη και οι πιο φανατικοί οπαδοί του θα κατανοήσουν ότι ετράπη σε άτακτη υποχώρηση. Ήδη έχει ξεμείνει από συμμάχους, όπως του διαμήνυσε ο πρώην δικός του και νυν αντίπαλός του, ο Αχμέτ Νταβούτογλου. Ο πρώην πρωθυπουργός και πρώην υπουργός Εξωτερικών προ ολίγων ημερών περιέγραψε με τον πλέον σαφή τρόπο την κατάσταση: «Έτσι όπως τα κατάφερε ο κ. Ερντογάν, η Τουρκία ξέμεινε με μόνο σύμμαχο το Αζερμπαϊτζάν. Μία συμμαχία που δεν τη βοηθάει σε τίποτα».

Ο Νταβούτογλου, που θεωρείται από τους «γάτους» της παγκόσμιας διπλωματικής σκηνής, ανέδειξε λοιπόν το αδιέξοδο στο οποίο έχει περιέλθει ο Τούρκος πρόεδρος. «Θα συνεχίσει στο ίδιο μοτίβο. Με παράνομες navtex, με σκληρή ρητορική, με το να ανακαλύπτει διαρκώς νέους εχθρούς και με πολεμικές ιαχές θα τραβήξει τον χρόνο, ελπίζοντας να περάσει το δικό του και να ανοίξει ένας διάλογος με όλα τα θέματα πάνω στο τραπέζι. Ακόμη κι εάν στο τέλος υποχωρήσει από τη διεθνή πίεση, θα το κάνει ως ανάγκη για να μην υποφέρει ο λαός, ώστε να περάσει το μήνυμα ότι αυτός είναι ο πατερούλης της Τουρκίας. Και φυσικά, στην πρώτη ευκαιρία θα επανέλθει», υποστηρίζουν από το ελληνικό υπουργείο Εξωτερικών που λίγο-πολύ έχουν μάθει τα τερτίπια του Τούρκου Προέδρου. Βέβαια, μία τέτοια περίπτωση, δηλαδή μία αναίμακτη υποχώρηση, αναγκάζει τον Τούρκο Πρόεδρο να βάλει στο συρτάρι τα σχέδια για την ανασύσταση της νέας Οθωμανικής αυτοκρατορίας (παίρνοντας τη θέση του Κεμάλ Ατατούρκ στην ιστορία που είναι η βασική του επιδίωξη) και φυσικά το αφήγημα της «Γαλάζιας Πατρίδας».

Παίζει με τη φωτιά

Πάντως, για να λέμε και του στραβού το δίκιο, οι μέχρι τώρα διπλωματικές παρεμβάσεις προς την Άγκυρα δεν απέδωσαν, ωστόσο από πλευράς της Ευρωπαϊκής Ένωσης έχει δοθεί ένα ξεκάθαρο χρονικό περιθώριο για να κάνει βήματα αποκλιμάκωσης. Πλέον, σύμφωνα με το Παρίσι και τη Βιέννη, έχουν αυξηθεί οι χώρες που επιθυμούν πιο αυστηρές κυρώσεις προς την Τουρκία, ώστε να επανέλθει η ηρεμία στην Ανατολική Μεσόγειο, η οποία ήταν τρικυμιώδης μέσα στο κατακαλόκαιρο.

Το μόνο σίγουρο, ότι ο Ερντογάν έχει καταφέρει να διχάσει και να προβληματίσει τους Ευρωπαίους. Η Μέρκελ συμφωνεί μεν με τις κυρώσεις, αλλά εκτιμά πως εάν είναι πολύ αυστηρές, τότε ο Ερντογάν θα αποθρασυνθεί. Από την πλευρά του ο Μακρόν και η Γαλλία είναι υπέρμαχοι της σκληρής γραμμής. Δηλαδή, αυστηρές κυρώσεις και πίεση με τα όπλα. Γι’ αυτό ο Γάλλος πρόεδρος στέλνει και το αεροπλανοφόρο «Σαρλ Ντε Γκολ» στην Ανατολική Μεσόγειο. Ο βασικός στόχος των Γάλλων είναι να επιβάλουν την κυριαρχία τους, από τη στιγμή που οι ΗΠΑ –λόγω Τραμπ– έχουν παρατήσει την περιοχή στο έλεός της. Η κινητικότητα των Γάλλων βολεύει και όλες τις περιφερειακές δυνάμεις, πέραν της Ελλάδας. Και το Ισραήλ βολεύεται να υπάρχει ένας μεγάλος της Δύσης στην περιοχή, εκτός από τους Ρώσους που έχουν εγκατασταθεί στη Συρία. Αλλά και την Αίγυπτο βολεύει, καθώς έχει κοινά συμφέροντα με τη Γαλλία στη Σύρτη, στη Λιβύη. Η Γαλλία θέλει να στηρίξει τις επενδύσεις της Total στα πετρέλαια της Λιβύης, ενώ η Αίγυπτος θέλει να κρατήσει πολύ μακριά της τους αδελφούς Μουσουλμάνους, που κυκλοφορούν στη Δυτική Λιβύη και προμοτάρονται από την Τουρκία. Φυσικά, η γαλλική προσπάθεια για κυριαρχία βολεύει στο έπακρο κι εμάς, καθώς οι εκνευρισμένοι Τούρκοι για να τα χώσουν στη Γαλλία αναβαθμίζουν και τον ρόλο της Ελλάδας.

Οι κυρώσεις

Έμπειροι διπλωμάτες εκτιμούν πως η Τουρκία δεν γλιτώνει τις κυρώσεις. Απλά είναι λίγο έως πολύ θολό σε ποια πρόσωπα θα επιβληθούν, σε ποιες εταιρείες, σε ποια πλοία θα απαγορευθεί ο ελλιμενισμός τους στα λιμάνια της Ε.Ε. Ήδη στην Κομισιόν επεξεργάζονται και ολόκληροι τομείς, οι οποίοι θα αποκλειστούν. Και οι τομείς αυτοί θα είναι όσοι είναι συνδεδεμένοι με την Ε.Ε., αλλά και στην τελωνειακή ένωση, που διευκολύνει μια σχεδόν αφορολόγητη διακίνηση εμπορευμάτων μεταξύ της Τουρκίας και της Ε.Ε. και την οποία η Άγκυρα επιθυμεί από καιρό να επεκτείνει.

Στο πλαίσιο των κυρώσεων θα μπορούσε να αποφασιστεί ακόμη και ο οριστικός τερματισμός των ενταξιακών διαπραγματεύσεων της Τουρκίας με την ΕΕ, κάτι που απαιτεί ανοικτά η Αυστρία. Η τελωνειακή ένωση και οι ενταξιακές διαπραγματεύσεις είναι τα ισχυρότερα διπλωματικά χαρτιά που θα μπορούσε να «παίξει» η Ε.Ε., τονίζουν Γερμανοί αναλυτές, οι οποίοι υποστηρίζουν πως το τελευταίο διάστημα η πίεση που ασκεί ο Μάνφρεντ Βέμπερ στη Μέρκελ έχει αυξηθεί.

Ωστόσο, όπως εκτιμά ο αναλυτής του think tank  «Carnegie» στις Βρυξέλλες, Σινάν Ουλγκέν, στην Τουρκία δεν ιδρώνει το αυτί της ηγεσίας μπροστά σε μια τέτοια προοπτική, επειδή «δεν πιστεύουν στην Άγκυρα ότι θα υπάρξει ποτέ ομοφωνία στην Ε.Ε. για τέτοιες κυρώσεις». Την αποτελεσματικότητα των κυρώσεων αμφισβητεί ο Γερμανός υπουργός Οικονομίας, Πέτερ Αλτμάιερ. Ωστόσο, ειδικοί όπως ο Γιάνις Κλούγκε του «Ιδρύματος Οικονομίας και Πολιτικής» στο Βερολίνο θεωρούν ότι οι κυρώσεις είναι μέτρο αποδεδειγμένης αξίας, αλλά και στην αποστολή μηνυμάτων αποφασιστικότητας. Την ίδια άποψη έχει και ο ευρωβουλευτής των Πρασίνων και ειδικός σε θέματα εξωτερικής πολιτικής, Σεργκέι Λαγκοντίνσκι.

Το Καστελόριζο

Όλοι πλέον αναμένουν την αυριανή ημέρα, όπου έχει προγραμματιστεί η επίσκεψη της Προέδρου της Δημοκρατίας, Κατερίνας Σακελλαροπούλου, στο Καστελόριζο. Μία επίσκεψη με συμβολικό χαρακτήρα, η οποία μπορεί να προκαλέσει νέα ένταση. Ήδη εκ μέρους της ηγεσίας των Ενόπλων Δυνάμεων υπάρχει απόφαση να προστατευθεί το αεροπλάνο της Προέδρου από πιθανή παρενόχληση των Τούρκων. Ήδη τις προηγούμενες ημέρες με συνεχή ρεπορτάζ Τούρκοι δημοσιογράφοι μετέχουν της τουρκικής προπαγάνδας.

Και το μήνυμα που εκπέμπει η ελληνική κυβέρνηση, μέσω του υπουργού Επικρατείας Γιώργου Γεραπετρίτη, είναι ξεκάθαρο: «Δεν πρόκειται να εισέλθει κανείς στα χωρικά μας ύδατα. Οι ελληνικές Ένοπλες Δυνάμεις είναι απολύτως έτοιμες να διαχειριστούν οποιαδήποτε τέτοια κρίση και η ελληνική πολιτική ηγεσία δεν πρόκειται να κάνει καμία παραχώρηση στην κυριαρχία της».