«Έβερεστ» η έλλειψη ρευστότητας

Στη στήριξη της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας υπολόγιζε ο υπουργός Οικονομικών, Γιάνης Βαρουφάκης, για την αποπληρωμή των υποχρεώσεων του Μαρτίου. Συγκεκριμένα, στην επιστροφή περίπου 2 δισ. ευρώ από την ΕΚΤ, προκειμένου να αποπληρώσει δόση προς το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο. Με το σενάριο αυτό να μην πλησιάζει στο ελάχιστο την πραγματικότητα, το οικονομικό επιτελείο καλείται να βρει νέα λύση πριν από τις καταληκτικές ημερομηνίες.

Ρεπορτάζ: Θεοδόσης Παπανδρέου

Μετά τις πληρωμές τόκων περίπου 2 δισ. ευρώ σε ιδιώτες ομολογιούχους και επίσημους δανειστές τον Φεβρουάριο, η Ελλάδα πρέπει να αποπληρώσει ένα δάνειο του ΔΝΤ περίπου 1,6 δισ. ευρώ που λήγει τον Μάρτιο. Στη συνέχεια χρειάζεται 0,8 δισ. ευρώ για πληρωμές τόκων τον Απρίλιο και περίπου 7,5 δισ. ευρώ τον Ιούλιο και τον Αύγουστο για την ωρίμανση ομολόγων που βρίσκονται στην κατοχή της ΕΚΤ και περισσότερες πληρωμές τόκων.

Σημειώνεται πως η κυβέρνηση εξέταζε να επανέλθει με αίτημα στην ΕΚΤ προκειμένου να της επιτραπεί να δανειστεί έως 8 δισ. ευρώ τους επόμενους μήνες, εκδίδοντας επιπλέον έντοκα γραμμάτια πέρα από τις προγραμματισμένες εκδόσεις των 15 δισ. ευρώ. Και το σχέδιο αυτό ναυάγησε, καθώς η χώρα έχει αντλήσει το μέγιστο ποσό, οπότε το οικονομικό επιτελείο καλείται να βρει άλλον τρόπο άντλησης κεφαλαίων. Το επείγον είναι η δόση του ΔΝΤ. Και η σκέψη που κυριαρχεί είναι η… αναβολή! Με μόνο επιχείρημα πως ένα πιστωτικό γεγονός δεν συμφέρει καμία από τις εμπλεκόμενες πλευρές, τη συζήτηση άνοιξε ο υπουργός Επικρατείας, Αλέκος Φλαμπουράρης, ο οποίος έκανε λόγο για παράταση δύο μηνών. Στην περίπτωση που εν τέλει γίνει δεκτό ένα τέτοιο αίτημα, η αποπληρωμή οδηγείται για το καλοκαίρι όπου «καραδοκούν» και τα υπόλοιπα δάνεια. Επίσημα το ΔΝΤ απέρριψε ένα τέτοιο ενδεχόμενο. Μόνο που, ακόμα και έτσι, η κυβέρνηση κατάφερε να ανοίξει τη συζήτηση.

Υπενθυμίζεται ότι τον Ιανουάριο του 2003 η Αργεντινή κατάφερε να λάβει την άδεια από το ΔΝΤ να καθυστερήσει δόση 1 δισ. δολαρίων. Τότε χρειάστηκαν διαπραγματεύσεις ενός έτους. Σήμερα ο χρόνος αυτός δεν υπάρχει.

Η φυγή κεφαλαίων
Το σημαντικότερο πρόβλημα για την κυβέρνηση είναι η φυγή των κεφαλαίων που αυξάνεται. Μόνο την προηγούμενη εβδομάδα, σύμφωνα με την JP Morgan, έχουν φύγει από τις ελληνικές τράπεζες 64 εκατομμύρια ευρώ, ενώ οι τραπεζικές καταθέσεις έχουν φτάσει το χαμηλότερο επίπεδο της τελευταίας δεκαετίας. Με δεδομένο ότι οι Ευρωπαίοι έχουν ξεκαθαρίσει ότι πριν από τον Απρίλιο η Ελλάδα δεν θα λάβει χρηματοδοτική βοήθεια, η Ελλάδα μπορεί να κάνει δύο-τρία πράγματα για να αποφύγει τη χρεοκοπία.

Το πρώτο θα ήταν να εκδώσει περισσότερο χρέος, μέσω της έκδοσης έντοκων γραμματίων. Το πρόβλημα έγκειται στο ότι η Αθήνα έχει φτάσει στο ανώτατο όριο έκδοσης, τα 15 δισ. ευρώ και η ΕΚΤ δεν είναι διατεθειμένη να το αυξήσει. Η άλλη λύση θα μπορούσε να είναι η επιστροφή του 1,9 δισ. ευρώ, από τα κέρδη που έχει αποκομίσει η ΕΚΤ από τα ελληνικά ομόλογα. Οι εταίροι της Ελλάδας έχουν δεσμευτεί ότι θα τα επιστρέψουν όταν η Ελλάδα θα ολοκληρώσει το τρέχον πρόγραμμα. Ο Γ. Βαρουφάκης έχει ήδη διατυπώσει την πρόταση τα χρήματα αυτά να επιστραφούν κατευθείαν στο ΔΝΤ, για την αποπληρωμή της δόσης, χωρίς να έχει λάβει απάντηση. Ο ίδιος ο Γ. Βαρουφάκης υποστηρίζει πως υπάρχει εναλλακτικό σενάριο για να αποφύγει η Ελλάδα την κρίση ρευστότητας.

Σύμφωνα με τον υπουργό Οικονομικών η κυβέρνηση έχει πρόγραμμα για τους επόμενους τέσσερις μήνες που συνδυάζει τη διασφάλιση της χρηματοδότησης από την Ε.Ε. με την εξόφληση των δόσεων προς το ΔΝΤ και κάποια ομόλογα εκτός PSI. Ανέφερε επίσης ότι ευελπιστεί σε πρόσβαση στην ρευστότητα της ΕΚΤ όταν προχωρήσουν οι διαπραγματεύσεις με τους εταίρους. Είπε ότι από τη Δευτέρα στο Eurogroup θα υπάρξει ενεργοποίηση της διαδικασίας των διαβουλεύσεων για το μεταρρυθμιστικό πρόγραμμα και παράλληλα η δρομολόγηση της διαδικασίας για τη νέα συμφωνία με τους εταίρους.

Μαζεύοντας χρήματα
Εν τω μεταξύ, η κυβέρνηση είναι αποφασισμένη να ενισχύσει τα δημόσια ταμεία, έστω και αν αυτό σημαίνει πως απλά δεν θα βγάζει χρήματα από αυτά. Ένα λοιπόν από τα σενάρια που εξετάζονται είναι να παγώσουν οι πληρωμές προς τον ιδιωτικό τομέα μέχρι τα οικονομικά της διαθέσιμα να της επιτρέψουν να κινηθεί πιο άνετα. Δεδομένο θεωρείται πως θα συνεχιστεί ο εσωτερικός δανεισμός στα πρότυπα του ΟΠΕΚΕΠΕ, με το οικονομικό επιτελείο να υποστηρίζει πως σε σχέση με τα Ταμεία, από τη στιγμή που λειτουργούν με επιχορήγηση από το κράτος, το να υπάρχουν διαθέσιμα τα οποία απλά τοκίζονται στις τράπεζες δεν έχει νόημα, τη στιγμή που η κεντρική διοίκηση αντιμετωπίζει πρόβλημα ρευστότητας.

«Ανάσα» 350 εκατ. ευρώ από την Κομισιόν
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έδωσε μία μικρή «ανάσα» στα ταμειακά διαθέσιμα της χώρας καταβάλλοντας  350 εκατ. ευρώ για την «εξόφληση» της συμμετοχής της σε κοινοτικά έργα που πληρώθηκαν από κρατικούς πόρους το 2014. Μόνο που το ποσό το οποίο δικαιούταν η Αθήνα και θα έπρεπε να έχει έρθει με βάση τις αιτήσεις που έγιναν από την κυβέρνηση στις 31 Δεκεμβρίου είναι συνολικά 700 εκατ. ευρώ.

Τα υπόλοιπα λεφτά –άλλα 350 εκατ. ευρώ– επιχειρείται καθημερινά, σε διαβουλεύσεις με την αρμόδια Επιτροπή της Ε.Ε., να φτάσουν στην Ελλάδα (σ.σ. για τις αιτήσεις πληρωμών της 31ης Δεκεμβρίου συνήθως γίνονται το πρώτο δίμηνο – τετράμηνο του επόμενου έτους). Ωστόσο, σύμφωνα με πληροφορίες, οι υπόλοιπες αποπληρωμές από τα κοινοτικά ταμεία  σχετίζονται με δαπάνες του 2014  σε έργα που είχαν «τεχνικά προβλήματα»  σε σχέση με τους κανονισμούς της Ε.Ε., που «μπορεί να κάνουν και μήνες να λυθούν», όπως αναφέρουν αρμόδιες πηγές. Την ίδια ώρα, μια πιθανή καθυστέρηση στην υλοποίηση προγραμματισμένων δράσεων από την πλευρά της Ελλάδας μπορεί να προκαλέσει την απώλεια κονδυλίων ύψους 28 εκατομμυρίων ευρώ από το ΕΣΠΑ.

Αυτό σημείωσε ο βουλευτής του ΠΑΣΟΚ Οδυσσέας Κωνσταντινόπουλος σε ερώτηση που κατέθεσε στον υπουργό Οικονομίας Γιώργο Σταθάκη. Στην ερώτησή του, ο κ. Κωνσταντινόπουλος αναφέρεται στις προεκλογικά εξαγγελθείσες προθέσεις της κυβέρνησης για την ανακατανομή των πόρων του υφιστάμενου ΕΣΠΑ 2007-2013, αλλά και του Συμφώνου Εταιρικής Σχέσης 2014-2020 (νέου ΕΣΠΑ), επισημαίνοντας πως «τυχόν καθυστέρηση της υλοποίησης των προγραμματισμένων δράσεων αλλά και των νέων δομών και διαδικασιών διαχείρισης μπορούν να θέσουν σε κίνδυνο κονδύλια ύψους 28 δισ. ευρώ, τα οποία διεκδίκησε και πέτυχε η προηγούμενη κυβέρνηση, οδηγώντας σε αδιέξοδο μικρούς και μεσαίους επιχειρηματίες, επαγγελματίες και εργαζομένους σε κάθε γωνιά της Ελλάδας, που έχουν βασίσει τη βιωσιμότητα και την εξέλιξη των επιχειρήσεών τους».

Για τον λόγο αυτό, και ο βουλευτής του ΠΑΣΟΚ ερωτά τον κ. Σταθάκη με ποιον τρόπο η κυβέρνηση θα προχωρήσει στην υλοποίηση αυτών των εξαγγελιών, δεδομένου ότι αφενός οι διαθέσιμες πιστώσεις του τρέχοντος ΕΣΠΑ 2007-2013 έχουν υπερκαλυφθεί και αποπληρωθεί σε ποσοστό 90%, και αφετέρου η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει ήδη εγκρίνει το σύνολο των νέων τομεακών και Περιφερειακών Επιχειρησιακών Προγραμμάτων της χώρας, στα οποία κάθε καθυστέρηση μπορεί να έχει ως συνέπεια έως και την αναστολή της χρηματοδότησης.

Εν τω μεταξύ, και σύμφωνα με πληροφορίες της «Α», εμβρόντητο κυβερνητικό στέλεχος διαπίστωσε πως από το γραφείο του έλειπαν όλοι οι φάκελοι που είχαν να κάνουν με πρόγραμμα του ΕΣΠΑ και τις καταληκτικές ημερομηνίες. Ο προκάτοχός του πήρε μαζί και αυτούς τους φακέλους, με αποτέλεσμα αυτήν τη στιγμή να έχουν χαθεί –όπως όλα δείχνουν– κάποιες χιλιάδες ευρώ, αλλά το κυριότερο να δημιουργούνται σοβαρά προβλήματα στη λειτουργία ενός ολόκληρου κλάδου καθώς τα ποσά αυτά προορίζονταν για συγκεκριμένη εργασία.

Κόμβος το Eurogroup
Ιδιαίτερης σημασίας είναι το Eurogroup της Δευτέρας, οπότε και η κυβέρνηση φλερτάρει με ένα μέρος της δόσης αν και εφόσον καταθέσει τιμολογημένα μέτρα για το επόμενο διάστημα. «Το μήνυμά μου στους Έλληνες είναι: Προσπαθήστε να ξεκινήσετε το πρόγραμμα πριν τελειώσει η συνολική επαναδιαπραγμάτευση. Υπάρχουν στοιχεία που μπορείτε να ξεκινήσετε να κάνετε σήμερα. Αν τα κάνετε, τότε κάποια στιγμή στον Μάρτιο, ενδεχομένως θα μπορεί να γίνει μία πρώτη εκταμίευση. Αλλά, αυτό θα απαιτούσε πρόοδος και όχι μόνο προθέσεις», δήλωσε πριν από λίγες ημέρες ο επικεφαλής του Eurogroup. Ο Γερούν Ντάισελμπλουμ δεν ασπάστηκε το αίτημα της Ελλάδας να εκδώσει περισσότερα έντοκα γραμμάτια, αντιπροτείνοντας ένα πακέτο διάσωσης το οποίο θα δοθεί στην Ελλάδα σε περίπτωση που θα υπάρξει συμφωνία για μεταρρυθμίσεις. «Αν ξοδέψουμε δύο μήνες μιλώντας ο ένας στον άλλο και μη κάνοντας τίποτε, στο τέλος Απριλίου θα υπάρχουν μεγάλα προβλήματα».

Ο κ. Ντάισελμπλουμ έκρουσε τον κώδωνα του κινδύνου, τονίζοντας πως οι πρωτεύουσες της Ευρωζώνης ανησυχούν για τον κίνδυνο η Αθήνα να μην έχει τα χρήματα που απαιτούνται για την αποπληρωμή των χρεών της, γεγονός που αναγκάζει την κυβέρνηση να κάνει αγώνα δρόμου ακόμα και μετά την τετράμηνη παράταση που εξασφαλίστηκε. Αμέσως μετά τη δήλωση του επικεφαλής του Eurogroup που έδειχνε τον τρόπο, ο… κακός μπάτσος της Ε.Ε. (Βερολίνο) έσπευσε να ξεκαθαρίσει πως κάτι τέτοιο δεν είναι πιθανό, κάνοντας πιο πιθανή από ποτέ μια μικρή δόση. Με την προϋπόθεση πως η Αθήνα θα φτάσει στη συνεδρίαση με σαφή μέτρα έστω και αν αυτά είναι δυσάρεστα για το εσωτερικό της χώρας.

Οι έξι μεταρρυθμίσεις είναι αρκετά γενικόλογες και, το σημαντικότερο, λείπουν οι απαραίτητοι αριθμοί. Αυτά είναι που θα πρέπει να μπουν στο τραπέζι τη Δευτέρα. Έμμεσα στο τραπέζι έχει μπει και η αποπληρωμή της ΕΚΤ το καλοκαίρι και μάλιστα αρκετά εκβιαστικά. Ο Γιάνης Βαρουφάκης πριν από λίγες ημέρες άφησε ανοικτό το ενδεχόμενο να μην εξοφληθούν τα ομόλογα που έχει στην κατοχή της η ΕΚΤ. Τον Ιούλιο και τον Αύγουστο λήγουν δύο τέτοια ομόλογα συνολικής αξίας 6,7 δισ. ευρώ και ο υπουργός υποστήριξε πως η αποπληρωμή τους «είναι κομμάτι της διαπραγμάτευσης και με την ΕΚΤ για την μετά τον Ιούνιο εποχή». Υποστήριξε, δε, ότι τα ομόλογα αυτά η ΕΚΤ τα αγόρασε επί εποχής Τρισέ, καθώς τότε αποφάσισε ότι για να στηρίξει την ελληνική αγορά ομολόγων έπρεπε να προχωρήσει στην απόκτηση αυτών των τίτλων. Στο πλαίσιο αυτό, ανέφερε πως αν η ΕΚΤ δεν είχε αγοράσει τα εν λόγω ομόλογα, αυτά θα «κουρεύονταν» μέσω της διαδικασίας του PSI και τώρα δεν θα υπήρχε η ανάγκη αποπληρωμής τους. Έτσι, ο κ. Βαρουφάκης εντάσσει το θέμα της εξόφλησής τους στο γενικότερο πλαίσιο των διαπραγματεύσεων με τους εταίρους της χώρας.

Ούτε λίγο ούτε πολύ, λοιπόν, ο υπουργός πιέζει σε ένεση ρευστότητας για να ξεπεραστεί ο σκόπελος του ΔΝΤ και να κλείσει η οριστική συμφωνία. Πηγές του υπουργείου Οικονομικών κάνουν λόγο και για έναν κρυφό άσσο στο μανίκι του Γ. Βαρουφάκη, τον οποίο θα χρησιμοποιήσει μόνο αν χρειαστεί. Όλα δείχνουν πως πρόκειται για αναπροσαρμογή στον ΦΠΑ χωρίς μέχρι ώρας να έχει γίνει γνωστό κάτι παραπάνω. Όλα με στόχο μια δόση της… δόσης.