ΕΚΛΟΓΙΚΟΣ ΝΟΜΟΣ: Ο νικητής τα παίρνει όλα…

Το τελευταίο διάστημα η κοινωνία γίνεται δέκτης απόψεων, άρθρων, δηλώσεων πολιτικών προσώπων για το πώς πρέπει να πορευθεί κάποιο πολιτικό κόμμα, με ποιο άλλο πολιτικό κόμμα πρέπει να προχωρήσει σε σύμπραξη ή και σε εκλογική συμμαχία, ποια κόμματα θα σχηματίσουν κυβέρνηση μετά τις εκλογές.

Μια γενική προσωπική δήλωση ενός πολιτικού προσώπου γίνεται αφορμή για να αρχίσει η δημοσίευση σειρά άρθρων, παραπολιτικών κειμένων κ.ο.κ. Με τον τρόπο αυτό δημιουργείται μια επικαιρότητα που δεν έχει καμία σχέση με την πραγματικότητα και σκοπό τελικά έχει τον αποπροσανατολισμό των πολιτών ή τουλάχιστον τη μη ορθή ενημέρωσή τους.

Η αλήθεια όμως είναι διαφορετική και σίγουρα πολύ πιο απλή. Τα ενδεχόμενα που θα προκύψουν μετά τις επόμενες εκλογές είναι πολύ λίγα και σίγουρα σε γνώση των επιτελείων όλων των κομμάτων.

Όλα τα κόμματα όχι μόνο λαμβάνουν υπόψη τους όλες τις δημοσκοπήσεις, αλλά και τις σέβονται. Οι ισχυρισμοί ότι οι εταιρείες δημοσκοπήσεων είναι όργανα της διαπλοκής και παίζουν παιχνίδια συμφερόντων είναι θέσεις για λαϊκή κατανάλωση. Το «κατηγορητήριο» αυτό στηρίζεται σε ένα πραγματικό δεδομένο: ότι σε όλες τις εκλογές από τον Μάιο του 2012 και εντεύθεν οι δημοσκοπήσεις δεν ήσαν απόλυτα ακριβείς, όχι στον νικητή των εκλογών αλλά στο ύψος της τελικής διαφοράς μεταξύ του πρώτου και δεύτερου κόμματος.

Η «αστοχία» αυτή εξηγείται από το γεγονός ότι κατά τη διάρκεια των μνημονιακών χρόνων ένα ποσοστό περί τα 20% του εκλογικού σώματος αποφασίζει τι τελικά θα ψηφίσει το τελευταίο 48ωρο πριν από τις εκλογές. Το ποσοστό αυτό, όπως εύκολα γίνεται κατανοητό, είναι κρίσιμα μεγάλο για να γίνει δυνατή η ακριβής αποτύπωση του τελικού αποτελέσματος. Άλλωστε, πρέπει να επισημανθεί ότι και στις εκλογές του 2009, ενώ όλες οι εταιρείες δημοσκοπήσεων σαφώς και προέβλεψαν τη συντριπτική νίκη του ΠΑΣΟΚ, ούτε μία δεν «έπεσε μέσα» στο ύψος της διαφοράς αυτού με τη Νέα Δημοκρατία!

ΚΑΤΑ ΤΗ ΔΙΑΡΚΕΙΑ ΤΩΝ ΜΝΗΜΟΝΙΑΚΩΝ ΧΡΟΝΩΝ ΕΝΑ ΠΟΣΟΣΤΟ ΠΕΡΙ ΤΑ 20%
ΤΟΥ ΕΚΛΟΓΙΚΟΥ ΣΩΜΑΤΟΣ ΑΠΟΦΑΣΙΖΕΙ ΤΙ ΤΕΛΙΚΑ ΘΑ ΨΗΦΙΣΕΙ ΤΟ ΤΕΛΕΥΤΑΙΟ 48ΩΡΟ ΠΡΙΝ ΑΠΟ ΤΙΣ ΕΚΛΟΓΕΣ!

Οι έδρες έχουν αξία, όχι τα ποσοστά!

Με αυτά τα δεδομένα και λαμβάνοντας γενικά και προεπισκοπικά το σύνολο των δημοσκοπήσεων όλων των εταιρειών κατά το τελευταίο εξάμηνο μπορούμε να κάνουμε τις συγκεκριμένες παραδοχές:

α) Η ΝΕΑ ΔΗΜΟΚΡΑΤΊΑ κινείται στα όρια από 30% – 36%.

β) Ο ΣΥΡΙΖΑ κινείται στα όρια από 20% – 25%.

γ) Το KINHMA ΑΛΛΑΓΗΣ είναι στα όρια από 8,5% – 11,%.

δ) Η ΧΡΥΣΗ ΑΥΓΗ κινείται στα όρια από 7% – 9%.

ε) Το ΚΚΕ κινείται στα όρια από 6% – 8%.

στ) Όλα τα υπόλοιπα κόμματα δεν πιάνουν το όριο του 3% και δεν εισέρχονται στη Βουλή. Το συνολικό δε ποσοστό που λαμβάνουν αυτά ακριβώς τα κόμματα ευρίσκεται στο όριο του 12% (δηλαδή, μία μονάδα πάνω ή μία μονάδα κάτω).

Έχοντας κάποιος αυτά τα στοιχεία υπόψη του, αλλά και γνωρίζοντας ακριβώς πώς λειτουργεί ο ισχύον εκλογικός νόμος μπορεί από μόνος του σχετικά εύκολα να βρει πόσες βουλευτικές έδρες θα λάβει κάθε κόμμα στις εκλογές και από εκεί να διαμορφώσει την πολιτική του άποψη. Αν ο οποιοσδήποτε γνωρίζει σε βάθος τη σχετική διαδικασία και το αποτέλεσμα που αυτή διαμορφώνει, τότε είναι σίγουρο πως μπορεί να ερμηνεύσει εντελώς διαφορετικά τη δήλωση του κάθε πολιτικού προσώπου. Γιατί ένα πράγμα είναι βέβαιο: Τα ποσοστά των κομμάτων έχουν ενδιαφέρον μέχρι το βράδυ της Κυριακής των εκλογών. Από την επόμενη ημέρα αυτό που έχει αξία είναι οι βουλευτικές έδρες που έχει κερδίσει κάθε κόμμα και η επιρροή που θα ασκεί στο πολιτικό σύστημα.

Αν έπαιζαν κυριαρχικό ρόλο τα ποσοστά, τότε το ΠΑΣΟΚ του 2009 θα συνέχιζε να είναι κυρίαρχο. Στην αποδυνάμωσή του έπαιξαν ρόλο πρώτα οι αποχωρήσεις των βουλευτών του και η συνεχής μείωση της κοινοβουλευτικής του δύναμης το 2011 και 2012 και μετά ήρθε και η αποτύπωση του επόμενου εκλογικού αποτελέσματος. Επίσης, το 2012 η ΝΕΑ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ με 29% είχε λάβει 129 έδρες, επειδή ήταν πρώτο κόμμα, και το 2015 με 28% έλαβε 75 έδρες γιατί ήταν δεύτερο κόμμα.

 

Βασικές παραδοχές

Έτσι καθίσταται αναγκαία η κατανόηση λειτουργίας του εκλογικού νόμου ακολουθώντας ορισμένες βασικές παραδοχές.

α) Από τις 300 αφαιρούνται κατ’ αρχήν 50 έδρες οι οποίες θα δοθούν στο πρώτο κόμμα.

β) Κατόπιν αφαιρούνται 12 έδρες που αφορούν τους βουλευτές Επικρατείας. Οι έδρες αυτές μοιράζονται ουσιαστικά με την αναλογία των ποσοστών που λαμβάνει το κάθε κόμμα. Έτσι το μέτρο για κάθε έδρα, αυτής της κατηγορίας, είναι 8,33% (100 : 12 = 8,33). Συνεπώς, αν κάποιο κόμμα λάβει ποσοστό 27%, τότε σίγουρα θα έχει 3 έδρες (27 : 8,33 = 3,24 ) και πιθανόν μία ακόμη, αν το υπόλοιπό του είναι μεγαλύτερο από των άλλων κομμάτων. Στις πιο πολλές περιπτώσεις, αν το πηλίκο της διαίρεσης στη δεκαδική του μορφή είναι πάνω από το 0,50, λαμβάνει και μία επιπλέον έδρα από το ακέραιο αριθμό του πηλίκου.

γ) Οι υπόλοιπες 238 έδρες μοιράζονται στα κόμματα που λαμβάνουν άνω του 3% με το σύστημα της απλής αναλογικής και μάλιστα με απόλυτο τρόπο.

δ) Το πιο κρίσιμο όμως στοιχείο του συγκεκριμένου εκλογικού νόμου είναι ο υπολογισμός επί ποίου ποσοστού γίνεται η κατανομή αυτή. Λαμβάνεται δηλαδή υπόψη ως ποσοστό αυτό που προκύπτει αν αφαιρεθεί από το 100% των εγκύρων ψηφοδελτίων το σύνολο των ποσοστών που έλαβαν όλα τα κόμματα που θα εισέλθουν στη Βουλή, δηλαδή θα λάβουν ποσοστό κάτω του 3%. Έτσι αν λ.χ. τα κόμματα ΑΝ.ΕΛ., ΕΝΩΣΗ ΚΕΝΤΡΩΩΝ, ΛΑΕ, ΠΛΕΥΣΗ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑΣ και ΑΝΤΑΡΣΥΑ ήσαν τα μόνα που επιπλέον κατήλθαν στις εκλογές και έλαβαν το καθένα από 2%, δηλαδή συνολικά έλαβαν 10%, τότε ο υπολογισμός για το πόσες έδρες θα λάβει κάθε κόμμα θα γίνει επί του 90% ( 100 – 10 = 90).

Ένας απλός μαθηματικός τύπος για να γίνουν κατανοητά όλα αυτά είναι ο εξής:

 

ΕΔΡΕΣ ΚΑΘΕ ΚΟΜΜΑΤΟΣ = 238 Χ ποσοστό κόμματος

100 – άθροισμα ποσοστών  κομμάτων εκτός Βουλής

 

Παραδείγματα

Για την κατανόηση όλων αυτών θεωρούμε ότι είναι αναγκαία κάποια παραδείγματα όπως τα εξής:

α) Αν η ΝΕΑ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ λάβει 35% και το άθροισμα των ποσοστών των κομμάτων που δεν εισέρχονται στη Βουλή είναι 8%, τότε θα λάβει 145 έδρες. Δηλαδή (238 Χ 35) : (100 – 8) = 8330 : 92 = 90,54, επομένως 91 έδρες. Αν προστεθούν και 4 έδρες για τους βουλευτές Επικρατείας και οι 50 έδρες του μπόνους, τότε θα κερδίσει συνολικά 145 έδρες (91 + 4 + 50 = 145).

β) Αν η ΝΕΑ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ λάβει 33% και το άθροισμα των ποσοστών των κομμάτων που δεν εισέρχονται στη Βουλή είναι 13%, τότε θα λάβει 144 έδρες. Δηλαδή (238 Χ 33) : (100 – 13) = 7854 : 87 = 90,27, επομένως 90 έδρες. Αν προστεθούν και 4 έδρες για τους βουλευτές Επικρατείας και οι 50 έδρες του μπόνους, τότε θα κερδίσει συνολικά 144 έδρες (90 + 4 +50 = 140).

γ) Αν ο ΣΥΡΙΖΑ λάβει 25% και το άθροισμα των ποσοστών των κομμάτων που δεν εισέρχονται στη Βουλή είναι 8%, τότε θα λάβει συνολικά 65 έδρες. Δηλαδή (238 Χ 25) : (100 – 8) = 5950 : 92 = 64,67, επομένως 65 και 3 έδρες για τους βουλευτές Επικρατείας, αρά συνολικά 68 έδρες.

δ) Αν ο ΣΥΡΙΖΑ λάβει 20% και το άθροισμα των ποσοστών των κομμάτων που δεν εισέρχονται στη Βουλή είναι 13%, τότε θα λάβει 55 έδρες. Δηλαδή (238 Χ 20) : (100 -13) = 4760 : 87 = 54,71, επομένως 55 και 3 έδρες για τους βουλευτές Επικρατείας, άρα συνολικά 58 έδρες.

 

ΜΕ ΤΟΝ ΙΣΧΥΟΝΤΑ ΕΚΛΟΓΙΚΟ ΝΟΜΟ Ο ΝΙΚΗΤΗΣ ΤΑ ΠΑΙΡΝΕΙ ΟΛΑ ΚΑΙ ΚΑΝΕΝΑ ΡΟΛΟ ΔΕΝ ΠΑΙΖΕΙ Η ΔΙΑΦΟΡΑ ΤΟΥ ΠΡΩΤΟΥ ΜΕ ΤΟ ΔΕΥΤΕΡΟ ΚΟΜΜΑ, ΕΝΩ ΟΣΟ ΠΙΟ ΜΕΓΑΛΟ ΕΙΝΑΙ ΤΟ ΣΥΝΟΛΙΚΟ ΑΘΡΟΙΣΜΑ ΤΩΝ ΠΟΣΟΣΤΩΝ ΤΩΝ ΚΟΜΜΑΤΩΝ ΠΟΥ ΔΕΝ ΜΠΑΙΝΟΥΝ ΣΤΗ ΒΟΥΛΗ ΤΟΣΟ ΔΥΝΑΜΩΝΕΙ ΤΟ ΠΡΩΤΟ ΚΟΜΜΑ ΚΑΙ ΠΛΗΣΙΑΖΕΙ ΠΡΟΣ ΤΗΝ ΑΥΤΟΔΥΝΑΜΙΑ

Αυτό που πρέπει να γίνει κατανοητό με τον ισχύοντα εκλογικό νόμο είναι ο νικητής τα παίρνει όλα και κανένα ρόλο δεν παίζει η διαφορά του πρώτου με τον δεύτερο. Ίσως η πιο σημαντική παράμετρος για την ισχυροποίηση ακόμη περαιτέρω του πρώτου κόμματος είναι το συνολικό άθροισμα των ποσοστών των κομμάτων που δεν μπαίνουν στη Βουλή. Όσο πιο μεγάλο είναι το άθροισμα αυτό, τόσο δυναμώνει το πρώτο κόμμα και πλησιάζει προς την αυτοδυναμία (σ.σ. όσο μικραίνει ο διαιρέτης, ως αποτέλεσμα της αφαίρεσης από το 100, τόσο μεγαλώνει το πηλίκο που είναι οι έδρες που λαμβάνει το κάθε κόμμα).

Έτσι θεωρητικά είναι δυνατόν, χρησιμοποιώντας παράδειγμα ακραίων ορίων, το πρώτο κόμμα να έχει αυτοδυναμία με 34% αν το άθροισμα των ποσοστών των κομμάτων που δεν εισέρχονται στη Βουλή είναι 15%, ενώ αν λάβει ποσοστό 36,50% και το άθροισμα των ποσοστών των κομμάτων που δεν εισέρχονται στη Βουλή είναι 6% να λάβει 146 έδρες!!!

ε) Οι έδρες που λαμβάνουν όλα τα υπόλοιπα κόμματα υπολογίζονται με βάση το ποσοστό τους επί των 238 εδρών πλέον 1 έδρας βουλευτού Επικρατείας.

στ) Για να γίνει πλήρως κατανοητή η διαδικασία είναι χρήσιμο να δοθεί και το εξής παράδειγμα: Έστω ότι το πρώτο κόμμα λαμβάνει 35% και το δεύτερο κόμμα λαμβάνει 34,5 και το σύνολο του ποσοστού των κομμάτων που δεν εισέρχονται στη Βουλή είναι 8%, τότε το πρώτο κόμμα θα λάβει 145 έδρες και το δεύτερο κόμμα θα λάβει 93 έδρες. Καθίσταται κατανοητό ότι η διαφορά πρώτου και δεύτερου δεν παίζει κανένα ρόλο.

ζ)  Χαρακτηριστικό παράδειγμα που επιβεβαιώνει όλη τη λογική των παραπάνω αποτελεί η δημοσκόπηση που δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα «Τα ΝΕΑ» το Σάββατο 21/4/2018. Στην δημοσκόπηση αυτή εκτιμώνται τα ποσοστά τού κάθε κόμματος ως εξής: ΝΕΑ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ 36,3%, ΣΥΡΙΖΑ 23,3%, ΚΙΝΗΜΑ ΑΛΛΑΓΗΣ 9%, ΧΡΥΣΗ ΑΥΓΗ 7,1%, ΚΚΕ 6,7%, ΕΝΩΣΗ ΚΕΝΤΡΩΩΝ 3,3%, ΑΝ.ΕΛ. 2,5%, ΛΑΕ 1,5%, ΠΛΕΥΣΗ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑΣ 2,3%, ΕΘΝΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ 1,7%, ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΛΥΣΗ 1,6%, ΑΝΤΑΡΣΥΑ 1,4% , ΑΛΛΟ ΚΟΜΜΑ 3,3%.

Έτσι με αυτά τα ποσοστά η ΝΕΑ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ θα ελάμβανε 155 έδρες, ο ΣΥΡΙΖΑ 68 έδρες. Το ΚΙΝ.ΑΛ. 26 έδρες, η ΧΡΥΣΗ ΑΥΓΗ 21 έδρες, το ΚΚΕ 20 έδρες και η ΕΝΩΣΗ ΚΕΝΤΡΩΩΝ 10 έδρες.

ζα)  Αν υποτεθεί ότι η ΛΑΕ και η ΠΛΕΥΣΗ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑΣ συνέπρατταν και κατέβαιναν στις εκλογές με ενιαίο κόμμα αθροίζοντας τα δημοσκοπικά ποσοστά τους (δηλαδή 1,5% + 2,3% = 3,8%)  τότε η ΝΕΑ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ διατηρώντας το ίδιο ποσοστό θα ελάμβανε 151 έδρες, ο ΣΥΡΙΖΑ 65  έδρες και τα υπόλοιπα κόμματα κατά μία έδρα λιγότερη.

ζβ) Αν υποτεθεί ότι αντί των προαναφερόμενων κομμάτων, κατέβαιναν σε  ενιαίο κόμμα οι ΑΝ.ΕΛ., ΕΘΝΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ και ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΛΥΣΗ και ελάμβαναν τα δημοσκοπικά ποσοστά τους (δηλ. 2,5% + 1,7% +1,6% = 5,8%), τότε η ΝΕΑ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ διατηρώντας το ίδιο ποσοστό θα ελάμβανε 148-149 έδρες, ο ΣΥΡΙΖΑ 64 έδρες και τα υπόλοιπα κόμματα κατά 1-2 έδρες λιγότερες.

ζγ)  Αν υποτεθεί ότι όλα αυτά τα κόμματα που δεν λαμβάνουν το όριο του 3% κατέβαιναν σε ενιαίους εκλογικούς σχηματισμούς, εννοείται φυσικά ως προς τη δεξιά και αριστερή τους τοποθέτηση, τότε η ΝΕΑ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ θα λάμβανε 145 έδρες, ο ΣΥΡΙΖΑ θα λάμβανε 61 έδρες και το ΚΙΝ.ΑΛ. 24 έδρες.

Με βάση αυτά τα δεδομένα, πρέπει πλέον να γίνουν παραδεκτά, προσαρμοσμένα στην πολιτική πραγματικότητα –και οπωσδήποτε με κάποιο στοιχείο υποκειμενικής κρίσης– τα εξής:

1] Η ΝΕΑ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ βρίσκεται στο όριο των 144-148 εδρών, ο ΣΥΡΙΖΑ στο όριο των 60-70 εδρών, το ΚΙΝΗΜΑ ΑΛΛΑΓΗΣ στο όριο των 25-30 εδρών, η ΧΡΥΣΗ ΑΥΓΗ στο όριο των 18-22 εδρών και το ΚΚΕ στο όριο των 17-20 εδρών.

2] Με δεδομένο ότι σε καμία περίπτωση δεν θα συμμετάσχουν σε κανένα κυβερνητικό σχήμα το ΚΚΕ και η ΧΡΥΣΗ ΑΥΓΗ, τότε στην περίπτωση που δεν υπάρχει αυτοδυναμία, κυβέρνηση δεν μπορεί να σχηματισθεί χωρίς τη συμμετοχή του πρώτου κόμματος.

Για αποφυγή κάθε παρεξήγησης, σε όλο το άρθρο αναφέρεται ως πρώτο κόμμα η ΝΕΑ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ, επειδή το λένε οι δημοσκοπήσεις. Αν αύριο αναφερθεί ο ΣΥΡΙΖΑ, τότε ασφαλώς η αναφορά του πρώτου κόμματος θα είναι ο ΣΥΡΙΖΑ. Τελικά, όποιο κόμμα και αν είναι πρώτο, καθίσταται προφανές ότι το «κλειδί» για τον σχηματισμό κυβέρνησης είναι το ΚΙΝΗΜΑ ΑΛΛΑΓΗΣ. Αυτό θα ζητήσει όρους και προϋποθέσεις για τη συμμετοχή στην κυβέρνηση. Και θα τους ζητήσει βέβαια. Άρα ο κάθε πολίτης όταν ακούει δηλώσεις, πολιτικών, που τελικά είναι μάλλον προσωπικές επιθυμίες, για το με ποιον θα συμμαχήσει το ΚΙΝ.ΑΛ. πρέπει να κατανοήσει ότι είναι άνευ σημασίας.

Το ΚΙΝ.ΑΛ. είναι υποχρεωμένο να συζητήσει με τον πρώτο, αν θέλει βέβαια να σχηματισθεί κυβέρνηση. Τοποθετήσεις πριν από τις εκλογές με ποιον πρέπει να συμπορευτείς είναι απλώς άτοπες και αν επαναλαμβάνονται συχνά καταντούν και ανόητες.

3] Τέλος, πρέπει να τονισθεί ότι όσο δημιουργούνται νέα μικρά κόμματα, που δεν έχουν βάσιμες πιθανότητες να εισέλθουν στη Βουλή, τότε βοηθούν το πρώτο κόμμα να πετύχει τον στόχο της αυτοδυναμίας. Υπό αυτή την οπτική, θεωρώ  ότι είναι πολύ εύκολα κατανοητή  και ερμηνεύσιμη η κίνηση του υπουργού Εθνικής  Άμυνας κ. Καμμένου  να δεχθεί στο υπουργείο πρόσωπα που είναι επικεφαλής κινήσεων και κομμάτων που κινούνται πιο «δεξιά» από τη Νέα Δημοκρατία. Είναι εμφανής η προσπάθεια ενοποίησης του χώρου με σκοπό να εισέλθουν στη Βουλή και να ανακόψουν την προσπάθεια κατάκτησης της αυτοδυναμίας από τη Νέα Δημοκρατία. Από τη στιγμή που αυτή η προσπάθεια μπορεί να στεφθεί έστω και με σχετική επιτυχία, όχι μόνο είναι σε άγνοια του πρωθυπουργού αλλά το πιο πιθανό είναι να έχει και την έγκρισή του.