Ελεγχόμενο άγχος για την οικονομία

Πολλοί είναι αυτοί που προσπαθούν να αποκωδικοποιήσουν το ορόσημο που έχει βάλει ο Κυριάκος Μητσοτάκης για την εξέλιξη της πανδημίας και το Πάσχα, που φέτος είναι στις αρχές Μαΐου. Τόσο στη συνέντευξή του στον ΣKAΪ, όσο και στο Bloomberg ο πρωθυπουργός εξέφρασε την πεποίθησή του, ότι τα πράγματα με την πανδημία θα είναι καλύτερα από τον Απρίλιο, ποντάροντας ότι θα έχει χτιστεί ένα ικανό τείχος ανοσίας λόγω των εμβολιασμών που συνεχίζονται κανονικά.

 Του Μ.ΚE.

Όλοι πλέον αντιλαμβάνονται ότι σιγά-σιγά ο πρωθυπουργός εξωτερικεύει το άγχος του για την οικονομία, παρά το γεγονός ότι τα νέα από την Κομισιόν είναι θετικά, καθώς αναμένεται ότι η δημοσιονομική χαλάρωση θα παραταθεί και το 2022, λόγω του ότι η πανδημία συνεχίζεται. Μάλιστα, ο πρόεδρος του Eurogroup, Πασκάλ Ντόναχιου, έδωσε ήδη χρονοδιάγραμμα για να συζητηθεί το θέμα εκτενώς το καλοκαίρι.

Και μπορεί ο Κυριάκος Μητσοτάκης να στέλνει μηνύματα αισιοδοξίας, όμως ουδείς σκέφτεται ότι θα συνεχιστεί αυτή η κατάσταση με κλειδωμένη την οικονομία. Μάλιστα, παρά το γεγονός ότι τον Ιανουάριο σημειώθηκε υστέρηση των δημοσίων εσόδων, εν τούτοις ο ίδιος ο πρωθυπουργός επιμένει ότι πρόθεση της κυβέρνησης είναι να αποπληρώσει πρόωρα τα 3,3 δισ. ευρώ του δανείου από το ΔΝΤ, επιδιώκοντας να ενισχύσει ακόμη περισσότερο την εμπιστοσύνη των αγορών, προκειμένου να αντληθούν με μικρό κόστος τα απαραίτητα κεφάλαια για την τόνωση της οικονομίας.

Ήδη και ο Χρήστος Σταϊκούρας είναι πιο φειδωλός στις δηλώσεις του σχετικά με την οικονομία. Ήδη απαντώντας στις εκτιμήσεις της Κομισιόν από το υπουργείο Οικονομικών υποστηρίζουν ότι το θέμα της ανάκαμψης για το 2021 θα κριθεί από το δεύτερο τρίμηνο του χρόνου. Βέβαια, σε όλες τις εκτιμήσεις των Ευρωπαίων δεν λαμβάνουν υπ’ όψιν τα κονδύλια από τον Ευρωπαϊκό Μηχανισμό Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας, αφού ακόμη δεν έχει ενεργοποιηθεί.  Την ίδια ώρα, η Ελλάδα έχει υπολογίσει ότι το 2021 αναμένεται να εισρεύσουν από το Ταμείο κονδύλια ύψους 5,5 δισ. ευρώ, τα οποία κονδύλια εκτός Ελλάδας θα προστεθούν στο σύνολό τους στο ΑΕΠ. Η ομάδα που έχει αναλάβει το εθνικό σχέδιο ανάκαμψης έχει καταβάλει κάθε προσπάθεια σε επίπεδο προετοιμασίας ώστε τα χρήματα αυτά να έρθουν όλα και στην ώρα τους.

Ένα δεύτερο εργαλείο, που ασκεί μεν δημοσιονομικές πιέσεις, αλλά αποδίδει στον ρυθμό ανάπτυξης, είναι και τα μέτρα στήριξης επιχειρήσεων και νοικοκυριών. Τα μέτρα στήριξης ύψους 24 δισ. ευρώ που δόθηκαν το 2020 συγκράτησαν την ύφεση της οικονομίας κατά 7% του ΑΕΠ. Κατά την ίδια λογική, τα 7,5 δισ. που είχαν αρχικά υπολογιστεί για μέτρα στήριξης και πρόκειται να αυξηθούν αναμένεται να εισφέρουν τουλάχιστον 2,1% στην αύξηση του ΑΕΠ. Συνεπώς, μόνο από τα κονδύλια του Ταμείου Ανάκαμψης και τα μέτρα στήριξης η οικονομία μπορεί να αναπτυχθεί με ρυθμό πάνω από 4% του ΑΕΠ. Ωστόσο, ο τελικός λογαριασμός της ανάπτυξης θα μπορεί να γίνει μόλις κάνει επανεκκίνηση η οικονομία.

Οι εμβολιασμοί

Πάντως, όπως λένε στο Μαξίμου, καταλυτικός και για την οικονομία θα είναι ο ρόλος των εμβολιασμών. Κι αυτό διότι εάν αρχίσει να χτίζεται τείχος ανοσίας, τότε και η οικονομική δραστηριότητα θα επιστρέψει και –το κυριότερο– θα σταματήσει αυτό το ακορντεόν των περιορισμών.

Και η μεγάλη αγωνία που υπάρχει και στο Μαξίμου και στο υπουργείο Οικονομικών είναι τι θα γίνει με τον τουρισμό. Ο συγκεκριμένος κλάδος παράγει μαζί με τις μεταφορές το 12%-13% του ΑΕΠ. Τούτο διότι είναι κρίσιμο το πότε θα αρθούν οι ταξιδιωτικοί περιορισμοί εντός και εκτός Ελλάδας που θα ανάψουν το πράσινο φως για την κίνηση των τουριστών. Αν κάτι τέτοιο επιτευχθεί έως τον Ιούνιο, θα επιτρέψει στον τουρισμό να ανακτήσει τουλάχιστον ένα 40%-50% του τζίρου που είχε το 2019, έναντι του 60% που προβλέπει το ΥΠΟΙΚ.

Εκτός από τον τουρισμό, η ταχύτητα εμβολιασμών και η επίτευξη της ανοσίας της κοινότητας θα κρίνουν και την επανεκκίνηση δραστηριοτήτων, όπως η εστίαση, το λιανεμπόριο, ο πολιτισμός, ο αθλητισμός, που παράγουν συνολικά το 22% του ΑΕΠ της χώρας και μένουν κλειστές για τέταρτο συνεχόμενο μήνα. Αν από τον Απρίλιο επανέλθει η λειτουργία της οικονομίας, τότε καύσιμο για την επανεκκίνηση όλων των κλάδων θα αποτελέσει και ένα μέρος από τα συνολικά 22 δισ. ευρώ των καταθέσεων που έχουν συγκεντρωθεί στις εμπορικές τράπεζες τους μήνες της πανδημίας.

Περί μνημονίου

Την ίδια ώρα το Μαξίμου και γενικά η Ελλάδα δίνει μάχη για να αντιμετωπίσει και τα σενάρια που κυκλοφορούν από διαφόρους κύκλους (εντός κι εκτός Ελλάδας), ότι μετά το τέλος της υγειονομικής κρίσης η χώρα θα υποχρεωθεί σε ένα μνημόνιο σαν αυτά της περιόδου 2010-2018. Η υγειονομική κρίση έχει δώσει λαβή σε τέτοια σενάρια, καθώς η παράταση των αυστηρών περιοριστικών μέτρων για την οικονομία και η ανάγκη για περισσότερα μέτρα στήριξης πιέζουν δημοσιονομικά τον προϋπολογισμό, αυξάνοντας δαπάνες, ελλείμματα και χρέος. Η βασική διαφορά με την κατάσταση που ζήσαμε το 2009-2010 είναι ότι οι δαπάνες που πιέζουν τα δημόσια οικονομικά είναι έκτακτες και άμεσα συνδεδεμένες με την αντιμετώπιση των επιπτώσεων του κορωνοϊού, σε υγειονομικό και οικονομικό επίπεδο. Επίσης, το σύνολο των χωρών της Ευρώπης αντιμετωπίζουν τα ίδια ακριβώς προβλήματα: Αύξηση ελλειμμάτων και χρέους.

Επιπλέον, η ίδια η Ελλάδα μετά τα 8 δύσκολα χρόνια των μνημονίων με μια άλλη οικονομική πολιτική, συγκεντρώνει σήμερα τρία χαρακτηριστικά που είναι ικανά να αποτρέψουν μια νέα δημοσιονομική περιπέτεια. Συγκεκριμένα, έχει εξασφαλισμένη βιωσιμότητα του χρέους, έχει σχεδιάσει και έχει υποβάλει το πλάνο για μακροπρόθεσμη ανάπτυξη, ενώ προχωρά τις μεταρρυθμίσεις με ταχύ βήμα, κάτι που δεν έκανε στην προ 2009 περίοδο.

Και τέλος, ως απάντηση σε αυτά σενάρια που έχουν εμφανιστεί στο διαδίκτυο και δεν στέκουν πουθενά, είναι ότι η Ελλάδα βρίσκεται σε καθεστώς ενισχυμένης εποπτείας. Κάτι που σημαίνει ότι λειτουργεί ο μηχανισμός έγκαιρης προειδοποίησης για δημοσιονομικές αποκλίσεις που μπορούν να δημιουργήσουν κινδύνους. Και ειδικά ο πιο επιμελής επόπτης της ελληνικής οικονομίας, που είναι και ο μεγαλύτερος δανειστής μας, ο ESM, ο οποίος θέλει να εισπράξει τα περίπου 260 δισ. ευρώ που έχει δανείσει την Ελλάδα από το 2012 μέχρι και το 2018.