Επιστροφή στην κανονικότητα, καθαρή τετραετία για τη Ν.Δ.

Για επιστροφή στην κανονικότητα κάνει λόγο το «Δίκτυο για την Μεταρρύθμιση στην Ελλάδα και την Ευρώπη», το think tank που ίδρυσε και διοικεί η Άννα Διαμαντοπούλου. Το Δίκτυο, λοιπόν, στην ανάλυσή του για τις πολιτικές εξελίξεις των τελευταίων μηνών εκτιμά ότι η χώρα επέστρεψε στην κανονικότητα, ενώ προβλέπει μία καθαρή τετραετία για την κυβέρνηση, η οποία εξελέγη στις 7 Ιουλίου, αποκτώντας μία ισχυρή κοινοβουλευτική πλειοψηφία.

Του Μιχάλη Κωτσάκου

Ο βασικός αναλυτής του Δικτύου, ο πολιτικός επιστήμονας Γιώργος Παπούλιας, υποστηρίζει ότι το επόμενο διάστημα θα ενταθεί η μάχη για την κατάκτηση του κέντρου και εκτιμά πως γι’ αυτόν τον λόγο και τα κυβερνητικά ανοίγματα εκ μέρους του πρωθυπουργού Κυριάκου Μητσοτάκη. Όμως το πιο σημαντικό κατά το Δίκτυο είναι το ότι η κυβερνητική εναλλαγή με την κατάκτηση της αυτοδυναμίας επί της ουσίας δεν δημιουργεί κανένα απολύτως πρόβλημα στην οικονομική σταθερότητα και την ευρωπαϊκή πορεία της χώρας.

Οι αναλυτές επιμένουν για καθαρή τετραετία της νέας κυβέρνησης, καθώς πλέον και λόγω της συνταγματικής αποσύνδεσης η εκλογή Προέδρου της Δημοκρατίας δεν αποτελεί εμπόδιο, όπως συνέβη και το 2009 και το 2015. Τότε (2009) ας μη λησμονούμε ότι ο Γιώργος Παπανδρέου είχε ανακοινώσει ότι το ΠΑΣΟΚ δεν θα συναινέσει σε εκλογή Προέδρου το 2010, με αποτέλεσμα να επισπευστούν οι εθνικές εκλογές από τον Κώστα Καραμανλή και με δεδομένη την κακή οικονομική κατάσταση. Αλλά και το 2015 λόγω αδυναμίας της κυβέρνησης Σαμαρά-Βενιζέλου να εκλέξει τον Σταύρο Δήμα στην Προεδρία της Δημοκρατίας πήγαμε σε πρόωρες εκλογές, τις οποίες κέρδισε ο ΣΥΡΙΖΑ.

Δυναμική και αλλαγή κλίματος

Ένα άλλο σημαντικό στοιχείο που δείχνει επιστροφή στην κανονικότητα, είναι ότι επαληθεύθηκαν πλήρως οι μετρήσεις της κοινής γνώμης. Διότι ας μη λησμονούμε ότι λόγω της κρίσης οι εταιρείες δημοσκοπήσεων βρέθηκαν στη δίνη του κυκλώνα. Όμως από την εκλογή Μητσοτάκη τον Ιανουάριο του 2016 με τη συμμετοχή τουλάχιστον 400.000 ψηφοφόρων στις εσωκομματικές εκλογές έδωσε ναι μεν τη δυναμική που χρειαζόταν η κεντροδεξιά συνολικά ως παράταξη, ενώ άλλαξε το κλίμα συνολικά.

«Η εκλογή του κ. Μητσοτάκη αποτελεί κομβικό σημείο που καθόρισε τις εξελίξεις ως την τελική νίκη της Ν.Δ. καθώς αποτέλεσε το άμεσο αντιπαράδειγμα στο προφίλ, την πολιτική και τη ρητορική του Αλέξη Τσίπρα». Κι όπως σωστά επισημαίνουν οι αναλυτές από τον Ιανουάριο του 2016 η Νέα Δημοκρατία είχε τεθεί επικεφαλής και δεν απώλεσε την πρώτη θέση σε όλες τις δημοσκοπήσεις, τα ποιοτικά στοιχεία των οποίων κατέγραφαν την όλο και μεγαλύτερη πολιτική επιρροή της Ν.Δ. στο εκλογικό σώμα. «Υπό την ηγεσία του κ. Μητσοτάκη η Ν.Δ. κατάφερε να ανασχέσει τη φυσική φθορά της ως ένα εκ των δύο παραδοσιακών κομμάτων που κυριάρχησαν στη μεταπολίτευση. Ένα στοίχημα καθόλου εύκολο για την ηγεσία του κόμματος, αφού προέβλεπε την πολιτική μεταστροφή σε κομβικά ζητήματα στρατηγικής (οικονομία, κράτος, παιδεία κ.ά.), την άσκηση δύσκολων εσωκομματικών ισορροπιών και την επίτευξη ουσιαστικής ανανέωσης μέσα από τη στελέχωση του κόμματος. Η μετριοπάθεια στο ύφος και τη ρητορική, η στόχευση σε έννοιες και αρχές φιλελεύθερης φυσιογνωμίας, και ο ορισμός του κεντρώου χώρου ως κύριου διεκδικητικού εκλογικού πεδίου προσέδωσαν στη Ν.Δ. τα απαραίτητα εφόδια διεκδίκησης της αυτοδυναμίας», αναφέρουν οι αναλυτές του Δικτύου.

ΚΑΘΑΡΗ ΤΕΤΡΑΕΤΙΑ ΤΗΣ ΝΕΑΣ ΚΥΒΕΡΝΗΣΗΣ ΚΑΙ ΕΠΙΣΤΡΟΦΗ ΣΤΗΝ ΚΑΝΟΝΙΚΟΤΗΤΑ ΒΛΕΠΟΥΝ ΟΙ ΠΟΛΙΤΙΚΟΙ ΑΝΑΛΥΤΕΣ

Αν γίνει μία προσεκτική ανάγνωση διαφόρων ποιοτικών στοιχείων όλων των δημοσκοπήσεων, τότε εξάγεται το συμπέρασμα πως και στις δύο νικηφόρες εκλογικές αναμετρήσεις για τη Ν.Δ. (Μάιος-Ιούλιος) παρουσιάζεται το συνηθισμένο σε ευρωπαϊκό επίπεδο φαινόμενο της ρευστότητας της ψήφου και της μετακίνησης ψηφοφόρων ανάμεσα στα κόμματα, ανάλογα με το ερώτημα και το διακύβευμα της κάθε αναμέτρησης.

Κι όπως επισημαίνει ο Γιώργος Παπούλιας, «οι 4 στους 10 ψηφοφόρους της Ν.Δ. απαντούν πως η ψήφος τους αποτελεί τιμωρία για τον ΣΥΡΙΖΑ κι όχι θετική ψήφο στη Ν.Δ. Αν αφαιρέσουμε αυτό το ποσοστό από τους ψηφοφόρους του Ιουλίου, τότε βρίσκουμε τα εκλογικά στεγανά του κόμματος που είναι το ποσοστό του Μαΐου 2012. Κάτι που σημαίνει ότι η ηγεσία του κόμματος πρέπει να αντιληφθεί ότι δεν υπάρχουν πλέον περιθώρια σχεδιασμών και υπολογισμών με την παλαιά νοοτροπία της ιδιοκτησίας των ψηφοφόρων».

 

Θετικά μηνύματα…

Οι αναλυτές κρίνουν ως θετικά τα πρώτα δείγματα της νέας κυβέρνησης σε ό,τι αφορά τη στελέχωση και την οργάνωση του σχήματος: «Πράγματι δείχνουν αξιοσημείωτη απομάκρυνση από την ταύτιση κόμματος-κράτους την οποία παραδοσιακά στην Ελλάδα εφάρμοζε η συντηρητική παράταξη, ακόμα και σε περιόδους συνεργασιών (συμφωνία 4-2-1 με ΠΑΣΟΚ και ΔΗΜ.ΑΡ. το 2012). Η διάρθρωση της κυβέρνησης (οργανωτικό σχήμα, διαφάνεια, έλεγχος των υπουργών μέσω ηλεκτρονικού συστήματος, εξωκοινοβουλευτικοί υπουργοί, τεχνοκράτες υφυπουργοί με αρμοδιότητες παρά τω πρωθυπουργό) θυμίζουν αρκετά την 1η κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ και του Γιώργου Παπανδρέου το 2009. Το ξέσπασμα της κρίσης τότε και οι ραγδαίες εξελίξεις δεν έδωσαν περιθώρια να δοκιμαστεί ουσιαστικά αυτό το μοντέλο, παρ’ ότι εκείνο το κυβερνητικό σχήμα άφησε ορισμένες μεταρρυθμίσεις που αποτελούν σημείο αναφοράς των δυνατοτήτων διακυβέρνησης της σύγχρονης Ελλάδας.

»Ο συνδυασμός οργάνωσης της κυβέρνησης με στόχους εκ των προτέρων, η συμμετοχή πολιτικών προσώπων που παίρνουν τα χαρακτηριστικά της υλοποίησης των στόχων, οι τεχνοκράτες που αναλαμβάνουν αρμοδιότητες εξαιρετικά εξειδικευμένες, δείχνουν να αποτελούν τη διοικητική διέξοδο σε μια εποχή που οι εθνικές πολιτικές είναι περιορισμένες. Από τη συνέπεια εφαρμογής του μοντέλου ειδικά στο επίπεδο της αξιολόγησης και από την ανταπόκρισή του στη διαχείριση των νομοτελειακών κρίσεων και απρόσμενων γεγονότων θα φανεί η αποτελεσματικότητά του».

Όμως και στο επίπεδο του πολιτικού συμβολισμού στο Δίκτυο επισημαίνουν ότι τα προεκλογικά ανοίγματα του κ. Μητσοτάκη συνεχίστηκαν και στη συγκρότηση του κυβερνητικού σχήματος. «Τα πρόσωπα με τεχνική κατάρτιση και επαγγελματικά προσόντα κι όχι από πολιτικές προσωπικότητες (με μια μόνη εξαίρεση του Μιχάλη Χρυσοχοΐδη) της κεντροαριστεράς. Αυτή η ιδιαιτερότητα μπορεί να αποδειχθεί κρίσιμος παράγοντας στη διεκδίκηση της κυριαρχίας στον χώρο του Κέντρου».

Η μάχη του Κέντρου

Κατά την εκτίμηση των αναλυτών, οι παραδοσιακοί πόλοι του σύγχρονου κοινοβουλευτισμού δεν έχουν ακόμα παγιωθεί. Το επόμενο χρονικό διάστημα μέσα από κοινωνικές διεργασίες, ανακατατάξεις και γενικότερες εξελίξεις στο ευρωπαϊκό και διεθνές στερέωμα, θα αποτελέσει ένα πολιτικό εργαστήρι νέων πολιτικών συνθηκών και φυσιογνωμιών. Η Ν.Δ. –που έχει και το προβάδισμα των κινήσεων ως κυβέρνηση– ποντάρει στο κυβερνητικό-τεχνοκρατικό κέντρο και ο ΣΥΡΙΖΑ στην κεντρώα μετεξέλιξη. Για το ΚΙΝ.ΑΛ. το πρώτο στοίχημα είναι η επιβίωση. Από την αποτελεσματικότητα ή μη της κυβέρνησης στην προγραμματική αντιπαράθεση και τη διαχείριση κρίσεων θα εξαρτηθεί το πάτημα της ΝΔ στον κεντρώο χώρο.

«Ο ΣΥΡΙΖΑ από την άλλη για να πλησιάσει το Κέντρο χρειάζεται να αναπτύξει χαρακτήρα υπευθυνότητας, θεσμικής σοβαρότητας και αντιπολιτευτικής αξιοπιστίας, στοιχεία “ξένα” προς τις ρίζες και το προφίλ του. Το επόμενο χρονικό διάστημα θα φανεί αν οι αδυναμίες του “ασχημάτιστου” δικομματισμού δημιουργήσουν τις προϋποθέσεις για έναν νέο αυτόνομο πόλο εκπροσώπησης του Κέντρου, ο οποίος θα υποδεχθεί τις ανέστιες, ασφυκτιούσες και απέχουσες σήμερα δυνάμεις», αναφέρουν οι αναλυτές.

 «Ασπονδύλωτος»  ΣΥΡΙΖΑ με κενά πολιτικής εκπροσώπησης

Μπορεί το 31,53% που έλαβε ο ΣΥΡΙΖΑ στις εκλογές της 7ης Ιουλίου να του επιτρέπει να προβάρει το κοστούμι του έτερου πόλου του πολιτικού μας συστήματος, όμως οι αναλυτές επισημαίνουν αρκετά πράγματα, που πρέπει να επιλύσει το κόμμα της αξιωματικής αντιπολίτευσης. «Υπάρχουν ωστόσο ορισμένα εκλογικά και μετεκλογικά χαρακτηριστικά, τα οποία θα καθορίσουν σημαντικά το μέγεθος, την πορεία και τη φυσιογνωμία του ιδιόμορφου κι αρκετά ρευστού αυτού πολιτικού χώρου από εδώ και πέρα», ισχυρίζονται οι αναλυτές.

Κι αυτά χαρακτηριστικά είναι τα ακόλουθα:

>>Η ανταπόκριση και αφομοίωση των κραδασμών απομάκρυνσης από την κυβέρνηση, ιδιαίτερα για ένα κυβερνητικό κόμμα που ταυτίστηκε ολοκληρωτικά με το κράτος και τη δημόσια διοίκηση. Η απώλεια θέσεων εξουσίας και πόρων θα αποτελέσει σκληρή δοκιμασία για τη διατήρηση της κομματικής συνοχής που χτίστηκε κατά την κυβερνητική περίοδο.

>>Το ασαφές ιδεολογικό στίγμα και πολιτικό αφήγημα. Η μετάλλαξη του ΣΥΡΙΖΑ από κόμμα διαμαρτυρίας της ριζοσπαστικής αριστεράς σε δύναμη κυβερνητικού ρεαλισμού και εξουσιαστικού κυνισμού (συνεργασία με ΑΝΕΛ, απότομη μεταστροφή προς σοσιαλδημοκρατία) προδίδουν έναν αρκετά ρευστό και ανομοιογενή πολιτικό φορέα. Οι διαδικασίες μετεξέλιξής του ως αντιπολιτευτικό πλέον κόμμα δεν θα περάσουν ανώδυνα, ούτε διαθέτουν εξασφαλισμένο αποτέλεσμα.

>>Προσωποπαγές κόμμα με «ασπονδύλωτη» υπόσταση. Εκτός από τον πολύ μικρό αριθμό κομματικών μελών, την ανυπαρξία εκπροσώπησης σε αυτοδιοίκηση, επαγγελματικούς, κοινωνικούς φορείς και συνδικαλισμό, ο ΣΥΡΙΖΑ παρουσιάζει μεγάλα κενά πολιτικής αντιπροσώπευσης. Χαρακτηριστικό στοιχείο που προκύπτει από τη δειγματοληπτική μελέτη απόδοσης της σταυροδοσίας των ψηφοδελτίων του σε περιφέρειες ενός σταυρού είναι η εμφάνιση ποσοστού κατά μ.ο. άνω του 20% μη σταυρωμένων ψηφοδελτίων (τη στιγμή που για Ν.Δ., ΚΙΝΑΛ, ΚΚΕ είναι κάτω του 10%).

>>Το κυβερνητικό παρελθόν. Το ύφος, το ήθος και ο τρόπος άσκησης της εξουσίας για 4,5 χρόνια έχουν αφήσει αρνητική παρακαταθήκη που δικαιολογεί εν πολλοίς και το εκλογικό αποτέλεσμα. Η εμφανής αναποτελεσματικότητα σε ζητήματα διοίκησης του κράτους, ασφάλειας και δικαιοσύνης, η αδυναμία ανταπόκρισης σε κρίσεις και φυσικές καταστροφές αλλά και μια σειρά από κυβερνητικές υποθέσεις ποινικού περιεχόμενου είναι πολύ πιθανό να επιφέρουν επιπλέον κόστος στην εικόνα του κόμματος κατά την αντιπολιτευτική περίοδο.

Κι όπως επιμένουν οι αναλυτές: «Τα παραπάνω στοιχεία αποτελούν σαφείς ενδείξεις πως ο σημερινός ΣΥΡΙΖΑ δεν αποτελεί έναν ομοιογενή και σταθεροποιημένο πολιτικό πόλο στο πολιτικό σύστημα. Το αποτέλεσμα του Ιουλίου δείχνει βεβαίως μια αξιοσημείωτη κοινωνική αποδοχή, όμως ο τρόπος που θα αντιμετωπίσει η ηγεσία του –μέσω εσωτερικών στρατηγικών και διεργασιών– τις παραπάνω προκλήσεις θα κρίνει σε μεγάλο βαθμό την αντιπολιτευτική του πορεία και την πολιτική του ανάπτυξη ή συρρίκνωση. Η ηγεσία του ΣΥΡΙΖΑ μπορεί να επιλέξει αν θα αναπτύξει μια νέα αντιπολιτευτική στρατηγική σε σχέση με το πρόσωπο που είχε δείξει από την ίδρυσή του έως και την κατάληψη της εξουσίας, ή αν θα ακολουθήσει τη… γενετική του υπόσταση αντιπολιτευόμενος «εν χορδαίς και οργάνοις». Η απόδοση όμως και η αποτελεσματικότητα της όποιας τακτικής του πλέον δεν εξαρτάται από τον ίδιο, αλλά από την επιτυχία ή μη του μεταρρυθμιστικού σχεδίου της κυβέρνησης και την ποιότητα της διοίκησης που θα ασκηθεί κατά την τρέχουσα 4ετία».

Δίχτυ αυτοπαγίδευσης για το ΚΙΝ.ΑΛ.

Εδώ και πολύ καιρό σε όλες τις αναλύσεις του το Δίκτυο υποστήριζε ότι το ΚΙΝΑΛ κινδυνεύει να εγκλωβιστεί ανάμεσα στον όψιμο και ιδιότυπο δικομματισμό ΣΥΡΙΖΑ-Ν.Δ. Κι όπως τονίζεται στην ανάλυση: «Δυστυχώς για το ΚΙΝΑΛ ο κίνδυνος αυτός δεν αποφεύχθηκε και αυτό οφείλεται σε δυνάμεις που υπερέβαιναν τον φορέα, αλλά και σε δικές του κινήσεις, στρατηγικές και πρόσωπα. Παρ’ όλα αυτά, το Κίνημα Αλλαγής διατήρησε τα ποσοστά του στις εκλογές του Ιουλίου με απόλυτη αύξηση ψηφοφόρων σε σχέση με το 2015. Έδειξε έτσι πως έχει δημιουργήσει ένα δίχτυ προστασίας από τη φθορά, αλλά ταυτόχρονα το ίδιο αυτό δίχτυ το κρατάει παγιδευμένο σε συγκεκριμένο μέγεθος και ρόλο στο πολιτικό σύστημα».

Στην ανάλυσή τους οι πολιτικοί επιστήμονες δίνουν έμφαση σε αυτό που έχουμε γράψει κι εμείς εδώ στην «Α» για τα αντιστρόφως ανάλογα αποτελέσματα που κατέγραψε το ΚΙΝΑΛ στις εκλογές στο Λεκανοπέδιο και στην περιφέρεια. Κι όπως τονίζουν οι αναλυτές: «Αυτό δείχνει δύο πράγματα. 1) Εκεί που μετράει η κεντρική στρατηγική και η ανώτερη εκπροσώπηση του κόμματος οι επιδόσεις ήταν χαμηλές (4ο κόμμα σε Αττική), ενώ 2) εκεί που χρειάζεται ιστορικές ρίζες με την κοινωνία και ικανά στελέχη κατέγραψε κατά κανόνα διψήφια ποσοστά και κατέκτησε (ανά δήμο) ακόμα και την 1η ή 2η θέση. Σε κάθε περίπτωση, το επόμενο αντιπολιτευτικό διάστημα θα είναι καθοριστικό για τη βιωσιμότητα και κυρίως για την παρουσία και εξέλιξη του φορέα μέσα στο πολιτικό σύστημα».

Σε ό,τι αφορά τα υπόλοιπα κόμματα που εισήλθαν στη Βουλή οι αναλυτές δεν εξεπλάγησαν από τη σταθερότητα που παρουσίασε το ΚΚΕ, ενώ χαρακτηρίζουν την Ελληνική Λύση και το ΜέΡΑ 25 ως «δύο προσωποπαγείς (ναρκισσιστικού ύφους) αντιπολιτευτικούς “δορυφόρους”, έναν εκ δεξιών της ΝΔ κι έναν εξ αριστερών του ΣΥΡΙΖΑ, που θα λειτουργήσουν ως μαγνητικά πεδία στον όψιμο δικομματισμό, ορίζοντας εν πολλοίς και κάποια όρια στις κινήσεις των μεγαλύτερων σχηματισμών».