Έξι χρόνια πέρασαν από την απόπειρα πραξικοπήματος στην Τουρκία

Βράδυ 15ης προς 16η Ιουλίου 2016. Η Τουρκία σε αναβρασμό. Μεταδίδονται οι πρώτες πληροφορίες για πραξικόπημα. Ο τούρκος πρόεδρος βρίσκεται – σύμφωνα με τις πληροφορίες – σε διακοπές. Τις πρώτες ώρες κάποιες πληροφορίες υποστηρίζουν ότι οι στρατιωτικοί έχουν καταφέρει να αναλάβουν τον έλεγχο του κράτους.

Η ανακοίνωση του τουρκικού Γενικού Επιτελείου Στρατού υποστηρίζει ότι οι ένοπλες δυνάμεις έχουν «καταλάβει την διαχείριση της χώρας για να επαναφέρουν την συνταγματική τάξη, ανθρώπινα δικαιώματα και ελευθερίες, το κράτους του νόμου και την γενική ασφάλεια η οποία ζημιώθηκε. Όλες οι διεθνείς συμφωνίες βρίσκονται ακόμα σε ισχύ. Ελπίζουμε πως οι καλές σχέσεις μας με όλες τις χώρες θα συνεχιστούν».

Ο Ερντογάν καλεί τον κόσμο σε αντίσταση

Και ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν καλεί τον κόσμο να βγει στο δρόμο και να υπερασπιστεί το δημοκρατικό πολίτευμα της χώρας. Το μήνυμα μεταδίδεται μέσω FaceTime. Ο λαός βγαίνει στους δρόμους και διαδηλώνει κατά του πραξικοπήματος.  Το γραφείο της τουρκικής προεδρίας σε ανακοίνωση του χαρακτηρίζει ότι για το πραξικόπημα είναι δυνάμεις προσκείμενες  στον Φετχουλλάχ Γκιουλέν.

Σύμφωνα με όσα μεταδίδονταν πολεμικά αεροσκάφη πετούσαν πάνω από την Άγκυρα, ενώ έκλεισαν η πλατεία Φατίχ Σουλτάν Μεχμέτ όσο και η γέφυρα του Βοσπόρου στην Κωνσταντινούπολη.

Δεν συμμετέχει στο πραξικόπημα η ηγεσία του στρατού

Ο τότε πρωθυπουργός της Τουρκίας, Μπιναλί Γιλντιρίμ αναφέρει ότι η στρατιωτική δράση «αναλήφθηκε έξω από την αλυσίδα της διοίκησης» και ήταν «παράνομη απόπειρα» κατάληψης της εξουσίας με «τμήμα του στρατού». Ο αρχηγός των ενόπλων δυνάμεων βρίσκεται όμηρος των πραξικοπηματιών.

Τι λένε οι πραξικοπηματίες

Στην ανακοίνωση του Γενικού Επιτελείου Στρατού υποστηρίζεται ότι η κίνηση έγινε για να «διατηρηθεί η δημοκρατική τάξη, και το κράτος νόμου πρέπει να παραμείνει προτεραιότητα». Ωστόσο η διοίκηση της 1ης Στρατιάς στην Κωνσταντινούπολη δηλώνει ότι ο στρατός δεν υποστηρίζει το πραξικόπημα και πως οι υπαίτιοι αποτελούν μια πολύ μικρή ομάδα η οποία ήταν στα πρόθυρα του να ελεγχθεί.

Τις πρώτες ώρες ο Ερντογάν φέρεται να είναι ασφαλής στη Μαρμαρίδα όπου βρισκόταν σε διακοπές, ενώ κάποιες πληροφορίες υποστηρίζουν ότι έχει φύγει από τη χώρα με ιδιωτικό αεροπλάνο.

Δεν διαρκεί πολύ

Η «επιτυχία» που βιάστηκαν να ανακοινώσουν οι πραξικοπηματίες καταρρέει αρκετά σύντομα και οι πληροφορίες που έρχονται αναφέρουν ότι οι πρωτεργάτες του πραξικοπήματος συνελήφθησαν. Πριν τις 3πμ της 16ης Ιουλίου πλήθος πολιτών αναφέρεται ότι έχει ανακτήσει τον έλεγχο της κρατικής τηλεόρασης.

Πριν τις 3πμ στρατιωτικό ελικόπτερο που πετούσε πάνω από την άγκυρα καταρρίφθηκε από πολεμικό F-16, ενώ σύμφωνα με τις πληροφορίες πραγματοποιήθηκαν εκρήξεις έξω από το κτήριο του Τουρκικού κοινοβουλίου.

Αρχίζουν συλλήψεις

Η αστυνομία άρχισε άμεσα τις συλλήψεις όσων στρατιωτών και στρατιωτικών μετείχαν στο πραξικόπημα.

Ενώ στις 3:20 τα ξημερώματα της 16ης Ιουλίου, το αεροπλάνο του Ερντογάν προσγειώθηκε σε απομονωμένο χώρο στην Κωνσταντινούπολη και στις 3:41 επιβεβαιώθηκε από επίσημη ανακοίνωση η επιστροφή του Ερντογάν στην Τουρκία.

Μέχρι το μεσημέρι της 16ης Ιουλίου ήταν ξεκάθαρο ότι το πραξικόπημα είχε αποτύχει.

Οι «8» στην Αλεξανδρούπολη

Την ίδια μέρα στο αεροδρόμιο της Αλεξανδρούπολης προσγειώνονται και οι «8» τούρκοι στρατιωτικοί με το ελικόπτερο που τους μετέφερε να επικαλείται μηχανική βλάβη. Συλλαμβάνονται για παράνομη είσοδο στη χώρα και ζητούν πολιτικό άσυλο. Κάτι που θα γίνει αφορμή για πρόκληση έντασης και καταγγελιών από την πλευρά της Άγκυρας προς την Αθήνα.

Οι απώλειες

Η απόπειρα πραξικοπήματος είχε σαν αποτέλεσμα εκτός από υλικές ζημιές, 265 άνθρωποι να χάσουν τη ζωή τους και πολλοί να τραυματιστούν. Τα κύρια κόμματα της αντιπολίτευσης στην Τουρκία καταδίκασαν την απόπειρα, όπως και ξένοι ηγέτες. Επίσης ενάντια στην απόπειρα τάχθηκαν η ΕΕ, το ΝΑΤΟ και οι ΗΠΑ που κάλεσαν τους επίδοξους πραξικοπηματίες να σεβαστούν τους θεσμούς  και τη νομιμότητα.

«Θα το πληρώσετε ακριβά»

Ο Ερντογάν μίλησε για προδοσία, η οποία θα πληρωθεί πολύ ακριβά. Και άρχισε αμέσως. Μέχρι τις 19 Ιουλίου, συνελήφθησαν ή αποτάχθηκαν 20.000 στρατιωτικοί, αστυνομικοί, και δικαστικοί υπάλληλοι από τις υπηρεσίες του κράτους.

Από τις εκκαθαρίσεις, που δεν σταμάτησαν τις πρώτες μέρες, δεν γλίτωσαν ούτε οι εκπαιδευτικοί, καθώς απολύθηκαν 15.000 υπάλληλοι  του υπουργείου παιδεία. Μεταξύ αυτών 1.577 πρυτάνεις πανεπιστημίων. Οι διώξεις έφτασαν μέχρι και τη διαιτησία του ποδοσφαίρου.

Η «κάθαρση» του Ερντογάν είχε σαν αποτέλεσμα δεκάδες χιλιάδες στρατιωτικοί, αστυνομικοί, δικαστές, πανεπιστημιακοί, καθηγητές και δημόσιοι υπάλληλοι να συλληφθούν ή να απολυθούν. Στόχος και οι Κούρδοι. Και από τότε η κρατική τρομοκρατία στην Τουρκία γίνεται θεσμός και επικρατεί το «όποιος δεν είναι μαζί μας είναι εναντίον μας».

Οι αιτίες

Το πραξικόπημα αποδίδεται στην προσπάθεια του Ερντογάν να ελέγξει το στράτευμα και να προχωρήσει σε εκκαθαρίσεις όσων δεν του ήταν αρεστοί με τις δίκες Εργκένεκον και Βαριοπούλα. Δίκες που έλαβαν χώρα το 2013 και ο Ερντογάν πήρε τον έλεγχο του στρατού. Του θεσμού που θεωρούνταν πάντα το βαθύ κράτος της Τουρκίας, που ήλεγχε και δεν ελεγχόταν από τις κυβερνήσεις και αυτοπροσδιοριζόταν ως ο θεματοφύλακας του κοσμικού χαρακτήρα του τουρκικού κράτους του Κεμάλ Ατατούρκ.

Η αμφισβήτηση

Το πραξικόπημα στην Τουρκία έχει γίνει αντικείμενο μεγάλης αμφισβήτησης εκτός της γείτονος, με αναλυτές να υπογραμμίζουν ότι δεν ακολουθήθηκε κανένα από τα «συνήθη βήματα» σε τέτοιες περιπτώσεις.

Ακόμα και όταν οι ιμάμηδες που ήταν υπέρμαχοι του Ερντογάν επιστράτευσαν τους μουεζίνηδες για να ξεσηκώσουν τους υποστηρικτές του Ερντογάν, οι πραξικοπηματίες έδωσαν οδηγίες στους πολίτες να παραμείνουν στα σπίτια τους.

Κατάσταση έκτακτης ανάγκης

Ο Ερντογάν τότε κήρυξε κατάσταση έκτακτης ανάγκης επ αόριστον και άρχισε να κυβερνά με προεδρικά διατάγματα.

Ωστόσο ένα τόσο μεγάλο γεγονός με τέτοιου μεγέθους απώλειες πολύ δύσκολα θα μπορούσε να είναι στημένο. Και να μην αποδειχθεί.

Αυτό που θα μπορούσε όπως αναφέρουν κάποιοι είναι να αποκαλύφθηκε και να δόθηκε η εντολή να το αφήσουν να εξελιχθεί μέχρις ενός σημείου προκειμένου να κατασταλεί αποφασιστικά και να δώσει στη συνέχεια τα άλλοθι που απαιτούνταν για τις εξελίξεις που ακολούθησαν στην Τουρκία.

Από πρόεδρος, «σουλτάνος»

Μία εκδοχή που μοιάζει πιθανή αφού ο Ερντογάν από το πραξικόπημα και μετά έγινε ο απόλυτος κυρίαρχος της χώρας, χωρίς κανέναν έλεγχο. Το 2018 μετά τις προεδρικές και βουλευτικές εκλογές προχώρησε σε συνταγματική μεταρρύθμιση στην οποία θεσμοθετήθηκαν οι εκτεταμένες εξουσίες του προέδρου. Με την διακυβέρνηση της χώρας να γίνεται one man show. Και την Τουρκία να χάνει ελευθερίες και δικαιώματα κάθε μέρα. Και ο Ερντογάν να είναι λιγότερο πρόεδρος και περισσότερο «σουλτάνος».

Με ρητορικές επιθέσεις Ερντογάν στις ΗΠΑ και όχι μόνο, ανάλογα με την κατάσταση στο εσωτερικό και τις διεκδικήσεις του στο εξωτερικό.