«Έχουμε ηρεμία και ασφάλεια»

«Γυρίσαμε στην πατρίδα μας. Αυτό δεν το λέω μόνο εγώ, είναι το γενικό σύνθημα που πλημμυρίζει τα πανό και τους τίτλους των εφημερίδων σε όλες τις περιοχές της Κριμαίας…» 

Με αυτήν τη φράση συμπυκνώνει ο Σωκράτης Λαζαρίδης, επίκουρος καθηγητής Ελληνικών Σπουδών στο Πανεπιστήμιο της Συμφερούπολης, στη συνέντευξη που παραχωρεί στην «Α» τα συναισθήματα και της ελληνικής κοινότητας της Κριμαίας για την προσάρτησή της στη Ρωσία. Ο ίδιος, εξάλλου, τονίζει πως οι Έλληνες της χερσονήσου ατενίζουν πλέον το μέλλον με μεγαλύτερη αισιοδοξία, απαλλαγμένοι από την ανασφάλεια που κυριαρχούσε κάτω από την ουκρανική διοίκηση και την απειλή τού εθνικιστικού κόμματος του Δεξιού Τομέα. Ο κ. Λαζαρίδης, πάντως, δεν παραλείπει να πετάξει τα «καρφιά» του σε βάρος τής ελληνικής κυβέρνησης, τονίζοντας πως οφείλει, έστω εντός τού πλαισίου τής Ευρωπαϊκής Ένωσης, να διατηρεί μια κάποια αυτονομία στην άσκηση της εξωτερικής της πολιτικής…

Του Γιάννη Συμεωνίδη

Για όσους δεν το γνωρίζουν, στη ρωσική πλέον Κριμαία και στην Ουκρανία υπάρχει έντονο ενδιαφέρον για την ελληνική γλώσσα και τον πολιτισμό. Σε πέντε πόλεις λειτουργούν έδρες (Κίεβο, Συμφερούπολη, Μαριούπολη) και τμήματα (Οδησσός, Λβιβ) νεοελληνικής γλώσσας. Αξίζει να σημειωθεί πως δεν λειτουργούν αμιγώς ελληνικά σχολεία, αλλά οι ελληνόφωνοι μαθητές διδάσκονται την ελληνική ως δεύτερη γλώσσα στα «επίσημα» σχολικά ιδρύματα. Οι εθελοντές δάσκαλοι είναι υπεραρκετοί, αν και είναι κοινός τόπος πως χρειάζονται περισσότερες ώρες διδασκαλίας. Στην Κριμαία, για παράδειγμα, υπάρχει ένα σχολείο στην πόλη Στάρι Κριμ, όπου τα ελληνικά διδάσκονται υποχρεωτικώς από την πρώτη έως την τελευταία τάξη. Στα υπόλοιπα σχολεία η εκμάθηση της ελληνικής γλώσσας υλοποιείται σε διάφορες μορφές: σε ορισμένα, τα μαθήματα των ελληνικών είναι ενταγμένα στα σχολικά προγράμματα ως μητρική ή ως δεύτερη ξένη γλώσσα. Υπάρχουν, επίσης, σχολεία όπου τα ελληνικά διδάσκονται υποχρεωτικώς, ενώ γίνονται και κυριακάτικα μαθήματα σε χώρους ελληνικών Συλλόγων. Στα περισσότερα, ωστόσο, διδάσκονται προαιρετικώς, δηλαδή ως συμπληρωματικά μαθήματα. Σε αυτή την περίπτωση παρακολουθούνται αναλόγως με τη διάθεση των μαθητών και των γονέων τους. Είναι χαρακτηριστικό, εξάλλου, της διείσδυσης του ελληνικού στοιχείου στην κοινωνία τής Κριμαίας πως μόνο το 10% των φοιτητών τού κ. Λαζαρίδη είναι ελληνικής καταγωγής. Άνθρωποι άλλων εθνικοτήτων, γοητευμένοι από τη γλώσσα, την ιστορία και τον πολιτισμό μας, επιλέγουν τις ελληνικές σπουδές και στη συνέχεια δεν δυσκολεύονται να βρίσκουν θέσεις εργασίας όχι μόνο στην Κριμαία, αλλά και στην Ελλάδα. Την ίδια ώρα, τα Πανεπιστήμια Θεσσαλονίκης, Ιωαννίνων, Πατρών και Αιγαίου συνεργάζονται με αντίστοιχα ουκρανικά και υλοποιούν προγράμματα εκμάθησης της ελληνικής γλώσσας και φιλοξενίας Ουκρανών φοιτητών και καθηγητών στα μέρη μας. Η παρουσία τού ελληνικού στοιχείου, κυρίως στη νότια κι ανατολική Ουκρανία, είναι σημαντική και ανάγεται στις περιόδους της αρχαιότητας –από τον 8ο αιώνα π. Χ.– και του Βυζαντίου. Ο αριθμός των ελληνικής καταγωγής Ουκρανών ανέρχεται σε 91.000 άτομα, αν και η Ομοσπονδία Ελληνικών Κοινοτήτων Μαριούπολης εκτιμά πως είναι πολύ περισσότερα.   «Είμαστε ενθουσιασμένοι με την προσάρτηση στη Ρωσία» «Η ζωή πλέον κυλά με φυσιολογικούς ρυθμούς και τίποτα δεν θυμίζει το ταραγμένο σκηνικό των προηγούμενων μηνών. Οι άνθρωποι πηγαίνουν στις δουλειές τους, οι εργαζόμενοι παίρνουν τους μισθούς τους και οι συνταξιούχοι τις συντάξεις τους, τα καταστήματα είναι ανοιχτά και βρίσκουμε όλα τα προϊόντα. Το σημαντικότερο είναι πως στην Κριμαία επικρατεί ηρεμία κι ασφάλεια, δεν έχουμε πόλεμο όπως συμβαίνει στην ανατολική Ουκρανία. Υπάρχουν, βεβαίως, κάποια μικροπροβλήματα αφού πρέπει να προσαρμοστούμε στους νέους θεσμούς. Από τον Ιούνιο, για παράδειγμα, αλλάξαμε νόμισμα και κάνουμε όλες τις συναλλαγές μας πλέον με ρούβλια. Όλες οι εθνικές ομάδες, όπως και η ελληνική, είμαστε ενθουσιασμένοι. Τώρα αισθανόμαστε πιο σίγουροι, περιμένοντας προγράμματα ενίσχυσης κι επενδύσεις. Κι αυτό χάρη στο ρωσικό πολεμικό στόλο στη Σεβαστούπολη, στις δυνάμεις ασφαλείας κι αστυνομίας της Δημοκρατίας, ακόμα και στις δυνάμεις αυτοάμυνας που δημιουργήθηκαν από τους κατοίκους της Κριμαίας», αναφέρει χαρακτηριστικώς ο κ. Λαζαρίδης, ο οποίος μας υπενθυμίζει ότι πρόσφατα ο πρόεδρος της Ρωσίας Βλαντίμιρ Πούτιν υπέγραψε διάταγμα για την αποκατάσταση των μειονοτήτων τής περιοχής, οι οποίες είχαν υποφέρει από τον Σοβιετικό δικτάτορα Ιωσήφ Στάλιν, ανάμεσα στις οποίες και η ελληνική. Για να κατανοήσει κανείς τη διαφορά στο κλίμα που επικρατεί στην Κριμαία σήμερα σε σχέση με το πρόσφατο παρελθόν χωρίς να χρειαστεί να ταξιδέψει μερικές χιλιάδες χιλιόμετρα, αρκεί η περιγραφή που μας δίνει ο κ. Λαζαρίδης: «Επικρατούσαν φόβος κι αγωνία για το τι μας περιμένει αύριο σχετικώς με τη γλώσσα, την ιστορία, ακόμα και τους ήρωές μας. Οι Ουκρανοί μάς ανάγκαζαν να αλλάξουμε νοοτροπία. Ζούμε, όμως, εδώ χιλιάδες χρόνια. Οι πατεράδες και οι παππούδες μας πολέμησαν το φασισμό με τους Ρώσους, αλλά ήθελαν να κάνουμε τους εχθρούς μας ήρωες και το αντίστροφο. Ωστόσο, νιώθαμε πιο κοντά στη Ρωσία σε πολλούς τομείς, από τη γλώσσα έως την ιστορία, κι αυτό ήταν αδύνατο να αλλάξει. Προς το παρόν δεν έχω ακούσει συμπατριώτες μας να σκέφτονται να εγκαταλείψουν την περιοχή, αν και μπορεί να υπάρχουν κάποιες αμφιβολίες. Βλέπουμε το αντίθετο: έχουμε πρόσφυγες από τις περιοχές εμφύλιου πόλεμου της Ουκρανίας. Αυτό που προκαλεί ενδιαφέρον είναι πως κι από την Ελλάδα μερικοί γυρίζουν πίσω στην Κριμαία, αυτοί που είχαν μεταναστεύσει κατά τη δεκαετία του ’90». Ο κ. Λαζαρίδης, πάντως, δεν κρύβει το παράπονό του για τη στάση που κρατά η ελληνική πολιτεία: «Είναι αλήθεια ότι η Ελλάδα τελεί υπό την πίεση της κοινής ευρωπαϊκής πολιτικής. Είναι δύσκολο να κρατήσει την αυτονομία της. Πρέπει, όμως, να ασκεί μια πιο ανεξάρτητη και σοβαρή εξωτερική πολιτική, να αποκτήσει επιτέλους τη δική της ταυτότητα», καταλήγει ο καθηγητής Ελληνικών Σπουδών.   Οι Έλληνες της Ουκρανίας άντεξαν πολλά Οι Έλληνες της Ουκρανίας χρειάστηκε να περάσουν διά πυρός και σιδήρου προκειμένου να επιβιώσουν, ειδικώς τα πολύ δύσκολα χρόνια τής Σοβιετικής Ένωσης. Ο πρώτος οργανωμένος ελληνικός σύλλογος εμφανίστηκε στα τέλη τής δεκαετίας του ’80, την εποχή τής «περεστρόικα» του Μιχαήλ Γκορμπατσόφ. Επρόκειτο για την «Ελλάς», στην οποία οργανώθηκαν ελληνόφωνοι από την Οδησσό, τη Μαριούπολη,  το Ντονιέτσκ, το Χαρκόβ, το Κίεβο κι άλλες περιοχές. Το 1991 μετατράπηκε στην Ένωση Ελλήνων της Ουκρανίας (SSU) και στη συνέχεια σε Ομοσπονδία Ελληνικών Κοινοτήτων της Ουκρανίας (ΟΕΣΟ), η οποία ιδρύθηκε τον Απρίλιο του 1995 και τα μέλη της προέρχονται από πέντε ουκρανικές περιοχές, συν τη ρωσική πλέον Κριμαία.