ΕΥΑΓΓΕΛΟΣ ΒΕΝΙΖΕΛΟΣ: Κύριος ήρθε και κύριος φεύγει (προς το παρόν…)

Ο Ευάγγελος Βενιζέλος εισήλθε στο πολιτικό σκηνικό της χώρας κάνοντας θόρυβο. Ήταν το μακρινό 1989, όταν αποφάσισε να υποστηρίξει τον Ανδρέα Παπανδρέου στην περιπέτειά του στο Ειδικό Δικαστήριο. Σε μία εποχή όπου όλοι απέφευγαν τον ιδρυτή του ΠΑΣΟΚ, αυτός είχε τη διορατικότητα να σταθεί δίπλα του. Δικαιώθηκε πανηγυρικά και από το 1993 εξελέγη για πρώτη φορά βουλευτής, αναλαμβάνοντας ένα σωρό κυβερνητικές θέσεις στις κυβερνήσεις Ανδρέα Παπανδρέου, Κώστα Σημίτη, Γιώργου Παπανδρέου, Λουκά Παπαδήμου και Αντώνη Σαμαρά.

 

Του Μιχάλη Κωτσάκου

 

Όπως με θόρυβο εισήλθε στην πολιτική ζωή, με τον ίδιο θορυβώδη τρόπο φεύγει, αναγκάζοντας ακόμη και τους βουλευτές του ΣΥΡΙΖΑ να τον χειροκροτήσουν στην τελευταία του ομιλία την Πέμπτη το πρωί. Στο διάστημα που έλαμψε στον κοινοβουλευτικό βίο της χώρας, ο Ευάγγελος Βενιζέλος απέκτησε φανατικούς θαυμαστές και φανατικούς εχθρούς. Όλοι όμως του αναγνωρίζουν, ακόμη και εάν δεν συμφωνούν μαζί του, πως σε όλο του τον πολιτικό βίο δεν μίλησε ποτέ δίχως να επιχειρηματολογήσει. Έτσι απλά για να πάρει τον λόγο. Είχε άποψη και δεν φοβήθηκε να την εκφράσει.

Πέρα από την υποκειμενική πολιτική αξιολόγηση, που μπορεί να κινείται σε ένα ευρύ φάσμα, ο Ευάγγελος Βενιζέλος είναι ένας σημαντικός πολιτικός – και χωρίς αμφιβολία ένας από τους ικανότερους κοινοβουλευτικούς της Μεταπολίτευσης. Για κάθε σημαντικό πολιτικό, υπάρχει ένα μικρότερο μέγεθος για να τον αντικαταστήσει. Κάπως έτσι μπορεί να δοθεί μία απλοϊκή εξήγηση για το πώς σκέφθηκε η κα Γεννηματά προκειμένου να τον αποπέμψει.

Η αλήθεια είναι ότι διαφωνούσαν στη στρατηγική. Διαφωνούσαν πολύ καιρό. Όχι κρυφά. Ο ένας έλεγε ότι το ΚΙΝΑΛ πρέπει να θέσει ως εκλογικό δίλημμα να μην είναι αυτοδύναμη η Ν.Δ., πρέπει να μετάσχει το ίδιο στη μετά τον ΣΥΡΙΖΑ διακυβέρνηση, εξισορροπώντας τις πιο συντηρητικές αποκλίσεις της Δεξιάς. Η Γεννηματά, από την άλλη, προσπερνά το θέμα, περιμένοντας να το διευθετήσει η αυτοδυναμία της Ν.Δ. Η μία πλευρά απαντούσε στο «ποια κυβέρνηση θέλουμε;». Η άλλη πλευρά αναβάλλει το κεντρικό δίλημμα των εκλογών για μετά τις εκλογές.

Η αλήθεια είναι, όμως, ότι Γεννηματά και Βενιζέλος δεν διαφωνούσαν απλώς. Συμβίωναν ασύμπτωτοι. Παρά το γεγονός ότι επί Ευάγγελου Βενιζέλου η κα Γεννηματά ανέλαβε (δίχως επιτυχία) την εκπροσώπηση του ΠΑΣΟΚ το 2012. Εκείνος ούτε να μείνει μπορούσε, ούτε να φύγει. Γι’ αυτό είχε δημιουργήσει τον κύκλο της αυτονομίας του (τον όμιλο σκέψης «Κύκλο Ιδεών»), έναν χώρο παραλλήλως και ερήμην του κόμματος. Εκείνη δεν μπορούσε ούτε να τον αποδεχθεί, ούτε να τον περιθωριοποιήσει. Μπορούσε μόνο να τον εξορίσει, όπως το έκανε: Εξαντλώντας το αρχηγικό της προνόμιο και επιχειρώντας να αντλήσει γόητρο από το γόητρο του θύματός της.

 

Η δικαίωση

Τους πρώτους μήνες της παντοδυναμίας του ΣΥΡΙΖΑ, ο Ευάγγελος Βενιζέλος ήταν ο μόνος που προέβλεψε ότι σύντομα η κυβέρνηση Τσίπρα θα υπέγραφε το 3ο μνημόνιο. Και δεν έκανε πίσω στις προβλέψεις του, όταν από την άλλη πλευρά όχι απλά δεν του απαντούσαν επί της ουσίας, αλλά του επιτίθονταν με ύβρεις και άναρθρες κραυγές. Ακόμη και σήμερα ενθυμούνται οι πολλοί τις δηλώσεις του κ. Βενιζέλου στον Νίκο Χατζηνικολάου. «Το 3ο μνημόνιο του κ. Τσίπρα θα καταστήσει παιδική χαρά το mail Χαρδούβελη» , είχε πει, και αυτό το διαπίστωσαν ακόμη και φανατικοί εχθροί του.

Τότε ήταν που ο κ. Βενιζέλος έχτισε το αφήγημα περί στρατηγικής ήττας του ΣΥΡΙΖΑ. Κάτι που οι πολλοί στην Κουμουνδούρου το εξέλαβαν ως απειλή, ενώ οι πιο προχωρημένοι ως συμβουλή για το ποια πρέπει να είναι η μετεξέλιξη του ΣΥΡΙΖΑ με το να κάνει στροφή προς τον εξευρωπαϊσμό του. Κι όταν ο Βενιζέλος μιλούσε για τα περί στρατηγικής ήττας του ΣΥΡΙΖΑ, έστελνε μηνύματα ότι δεν οδηγούν πουθενά η εργαλειοποίηση διαφόρων θεμάτων ή το κυνήγι μαγισσών με το να προσπαθείς να στείλεις στο σκαμνί τους πολιτικούς σου αντιπάλους, ελπίζοντας πως έτσι θα κερδίσεις σε εκλογές. Ας μην ξεχνάμε τι είχε πει ο Πολάκης επισήμως σε συνεδρίαση της Κεντρικής Επιτροπής του ΣΥΡΙΖΑ.

Πού θα στραφούν

Όμως, τα λεγόμενά του απέφυγε να τα αναλύσει η Κουμουνδούρου, αλλά ακόμη η ηγετική ομάδα του ΚΙΝΑΛ δεν μπόρεσε να τα κατανοήσει. Έμεινε στη συνεργασία στο επόμενο κυβερνητικό σχήμα και όχι στο πώς θα προσελκύσει νέους ψηφοφόρους. Έτσι, στη Χαριλάου Τρικούπη έριξαν όλο τους το βάρος στο πώς θα πάρουν πίσω τους ψηφοφόρους που έφυγαν το 2012 και το 2015, και όχι πώς θα αλιεύσουν ψηφοφόρους από νέες δεξαμενές.

Έτσι τώρα, στη μετα-Βενιζέλο εποχή, στο ΚΙΝΑΛ ψάχνουν μόνο απογοητευμένους από τον ΣΥΡΙΖΑ και δεν κάνουν καμία προσπάθεια να διεκδικήσουν τους 85.000 ψηφοφόρους του Ποταμιού. Η απόσυρση του ΚΙΝΑΛ από την αξίωση να εκπροσωπεί αυτή την πτέρυγα του Κέντρου έχει όντως χαρακτήρα «παραστρατηγικής» ολίσθησης. Δεν θέλει τους επιρρεπείς στη Ν.Δ. ψηφοφόρους. Δεν θέλει να ψαρέψει στο μεγαλύτερο ρεύμα που αποτύπωσαν οι πρόσφατες κάλπες – το αντι-ΣΥΡΙΖΑ ρεύμα. Θέλει, χωρίς να αλλάζει την αντι-ΣΥΡΙΖΑ ρητορική του, να αλιεύσει αυτούς που προχθές ψήφισαν αμεταμέλητοι ΣΥΡΙΖΑ. Θέλει, καταγγέλλοντας τον ΣΥΡΙΖΑ, να εξορύξει από τους ψηφοφόρους του τον πασόκο που έχουν θάψει μέσα τους.

Και εάν η κα Γεννηματά και οι άνθρωποί της προσπαθούν να ψηλώσουν πριονίζοντας ένα πανύψηλο δέντρο, οι απλοί πολίτες αναγνωρίζουν στον κ. Βενιζέλο ότι στις κρίσιμες ώρες για τη χώρα έβαλε στην άκρη το προσωπικό πολιτικό του συμφέρουν και μπήκε μπροστά, γνωρίζοντας ότι με αυτό τον τρόπο θα έχει βαρύ πολιτικό κόστος. Κάτι που επί της ουσίας το παραδέχθηκε και ο ίδιος κατά την ομιλία του στις 6 Ιουνίου του 2015 στο 10ο συνέδριο του ΠΑΣΟΚ. «Εκλέχτηκα πρόεδρος του ΠΑΣΟΚ», είχε πει τότε, «υπό συνθήκες κρίσης. Δεν ξέρω αν θα γινόταν ποτέ αυτό υπό κανονικές συνθήκες. Ή, μάλλον, η εμπειρία του 2007 με κάνει να πιστεύω ότι δεν θα γινόταν ποτέ υπό κανονικές συνθήκες ενός ηγεμονικού, πλειοψηφικού ΠΑΣΟΚ». Η ιστορική αλήθεια που περιέγραψε τότε ο κ. Βενιζέλος μάλλον ήταν το μόνο που κατάλαβαν στη Χαριλάου Τρικούπη. Έτσι, φαίνεται σαν να πιστεύουν ότι για να γίνουν «κανονικό» ΠΑΣΟΚ, αρκεί να διώξουν τον Βενιζέλο. Πόσο μακριά νυχτωμένοι είναι…