Ευρωσκεπτικιστές και ακραίοι ανακατεύουν την τράπουλα των ευρωεκλογών

Από το 1979 οι πολιτικές δυνάμεις που μετείχαν του Ευρωκοινοβουλίου στην τότε ΕΟΚ και μετέπειτα στην Ευρωπαϊκή Ένωση είχαν μάθει τη συνεργασία και μία άτυπη συμφωνία που κρατούσαν ως κόρη οφθαλμού. Αυτή η συμφωνία της εναλλαγής στην εξουσία (πρόεδρος Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου) κινδυνεύει να διαλυθεί σε αυτές τις ευρωεκλογές, καθώς η ραγδαία αύξηση των δυνάμεων του λαϊκισμού, των ευρωσκεπτικιστών, αλλά και των ακραίων δεξιών ανακατεύει την τράπουλα.

 

Του Μιχάλη Κωτσάκου

 

Μέχρι στιγμής τόσο οι μεγάλες πολιτικές ομάδες, όσο και οι μικρότερες είχαν ένα modus vivendi, σύμφωνα με το οποίο η πολιτική ομάδα που εξέλεγε περισσότερους ευρωβουλευτές όριζε και τον πρόεδρο της Κομισιόν. Όμως φέτος τα πράγματα είναι διαφορετικά. Το ΕΛΚ θεωρητικά θα είναι και πάλι η πρώτη πολιτική δύναμη της Ευρωβουλής, όμως η πτώση της θα είναι αισθητή.

 

Η φιλοευρωπαϊκή Δεξιά

Μακράν η μεγαλύτερη πολιτική ομάδα, το Ευρωπαϊκό Λαϊκό Κόμμα (ΕΛK) μετρά αυτή τη στιγμή 217 ευρωβουλευτές και αναμένεται να είναι η μεγαλύτερη πολιτική δύναμη και στο νέο Ευρωκοινοβούλιο.

Σημαντικότερα μέλη του είναι οι Χριστιανοδημοκράτες της Γερμανίας (CDU/CSU), οι Ρεπουμπλικάνοι της Γαλλίας, το Φόρτσα Ιτάλια, το Λαϊκό Κόμμα της Ισπανίας, η Νέα Δημοκρατία. Από όλα αυτά τα κόμματα ανοδικά θα κινηθεί μόνο η Νέα Δημοκρατία, καθώς σε βαθιά κρίση βρίσκεται η ιταλική και η ισπανική δεξιά, ενώ η γαλλική μοιάζει να έχει εξαϋλωθεί.

Υποψήφιος του ΕΛΚ για την προεδρία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής είναι ο 46χρονος Γερμανός Μάνφρεντ Βέμπερ, ο οποίος έχει πολέμιους ακόμη κι εντός των δικών του ευρωβουλευτών.

 

Σοσιαλδημοκράτες

Δεύτερη μεγαλύτερη πολιτική ομάδα είναι το Ευρωπαϊκό Σοσιαλιστικό Κόμμα (ΕΣΚ) με 186 ευρωβουλευτές, αν και στις ευρωεκλογές της 26ης Μαΐου κινδυνεύει να δει τον αριθμό των εδρών του να μειώνεται, όπως και το ΕΛΚ.

Μέλη του είναι μεταξύ άλλων οι Σοσιαλδημοκράτες της Γερμανίας (SPD), το Σοσιαλδημοκρατικό κόμμα της Αυστρίας (SPO), το Σοσιαλιστικό Κόμμα της Γαλλίας, το Εργατικό Κόμμα της Βρετανίας, το Σοσιαλιστικό Κόμμα της Ισπανίας (PSOE), το Δημοκρατικό Κόμμα της Ιταλίας (PD) και το Εργατικό Κόμμα της Ολλανδίας (Partij van de Arbeid). Από όλα αυτά τα κόμματα σε ανοδική πορεία είναι μόνο το ισπανικό, που πρόσφατα κέρδισε και τις εθνικές εκλογές στη χώρα της Ιβηρικής.

Υποψήφιος του ΕΣΚ για την Κομισιόν είναι ο 57χρονος Ολλανδός Φρανς Τίμερμανς.

ΠΩΣ ΑΠΕΙΛΕΙΤΑΙ Η ΑΤΥΠΗ –ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΠΟΧΗ ΤΗΣ ΕΟΚ ΑΚΟΜΗ– ΣΥΜΦΩΝΙΑ ΔΕΚΑΕΤΙΩΝ ΟΙ ΝΙΚΗΤΕΣ ΝΑ ΑΝΑΔΕΙΚΝΥΟΥΝ ΤΟΝ ΠΡΟΕΔΡΟ ΤΗΣ ΚΟΜΙΣΙΟΝ ΜΕ ΤΗ ΣΥΜΦΩΝΗ ΓΝΩΜΗ ΤΩΝ ΗΤΤΗΜΕΝΩΝ

 

 

Ευρωσκεπτικιστική δεξιά

Με 76 ευρωβουλευτές οι Ευρωπαίοι Συντηρητικοί και Μεταρρυθμιστές (ΕΣΜ) είναι η τρίτη δύναμη στο απερχόμενο Ευρωκοινοβούλιο. Ανάμεσα στα μέλη τους είναι οι Συντηρητικοί της Βρετανίας, οι οποίοι όμως αναμένεται να υποστούν μεγάλο πλήγμα εξαιτίας της αποτυχίας της πρωθυπουργού Τερέζα Μέι να διαχειριστεί το Brexit.

Το πολωνικό κυβερνών κόμμα Νόμος και Δικαιοσύνη (PiS) καθώς και το εθνικιστικό βελγικό NVA είναι σε καλύτερη θέση. Το γαλλικό κόμμα «Όρθια Γαλλία» του Νικολά Ντιπόν-Ενιάν έχει ανακοινώσει ότι θα στηρίξει αυτή την ομάδα στις φετινές ευρωεκλογές.

Υποψήφιος της Ευρωσκεπτικιστικής Δεξιάς είναι ο 56χρονος Τσέχος Γιαν Ζάχραντιλ.

Φιλελεύθεροι

Μετά τις εκλογές της 26ης Μαΐου η Συμμαχία Φιλελεύθερων και Δημοκρατών για την Ευρώπη (ALDE), τέταρτη δύναμη με 68 ευρωβουλευτές τώρα, ελπίζει να διαδραματίσει κομβικό ρόλο στο Κοινοβούλιο και το μοίρασμα των θέσεων στους ευρωπαϊκούς θεσμούς. Στην πολιτική αυτή ομάδα αναμένεται να προσχωρήσουν οι υποψήφιοι του La Republique en Marche του Γάλλου προέδρου Εμανουέλ Μακρόν.

Μέλη του είναι οι Φιλελεύθεροι της Γερμανίας (FDP), οι Ανοικτοί Φλαμανδοί Φιλελεύθεροι και Δημοκράτες του Βελγίου, το Λαϊκό Κόμμα για την Ελευθερία και τη Δημοκρατία (VVD) του Ολλανδού πρωθυπουργού Μαρκ Ρούτε, και άλλα κόμματα, όπως το Ποτάμι από την Ελλάδα.

Το ALDE δεν έχει ορίσει κάποιον υποψήφιο για την προεδρία της Κομισιόν, αλλά μια ομάδα επτά προσωπικοτήτων. Ανάμεσά τους η Ευρωπαία επίτροπος αρμόδια για τον Ανταγωνισμό Μαργκρέτε Βέσταγκερ και ο πρώην πρωθυπουργός του Βελγίου Γκι Φέρχοφστατ.

 

Οι Πράσινοι

Στο απερχόμενο Ευρωκοινοβούλιο οι Πράσινοι είναι 5η δύναμη μαζί με τη Ριζοσπαστική Αριστερά. Οι Πράσινοι διαθέτουν 52 ευρωβουλευτές και ελπίζουν να εκμεταλλευθούν την αυξανόμενη ανησυχία των Ευρωπαίων πολιτών –κυρίως των νέων– για την κλιματική αλλαγή, προκειμένου να αυξήσουν τις έδρες τους.

Μέλη τους είναι οι Πράσινοι της Γερμανίας, οι Οικολόγοι Πράσινοι της Γαλλίας (Europe Écologie-Les Verts), οι Πράσινοι της Αυστρίας και της Σουηδίας, όπως και άλλα οικολογικά κόμματα.

Το Ευρωπαϊκό Πράσινο Κόμμα πιστό στην ισότητα μεταξύ των δύο φύλων έχει δύο υποψήφιους για την προεδρία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής: τον 42χρονο Ολλανδό Μπας Άικχουτ και την 37χρονη Γερμανίδα Σκα Κέλερ.

 

Η Ριζοσπαστική Aριστερά

Στην πολιτική ομάδα του Κόμματος της Ευρωπαϊκής Αριστεράς ανήκουν, μεταξύ άλλων, τα κόμματα Die Linke της Γερμανίας, το γαλλικό Κομμουνιστικό Κόμμα και ο ΣΥΡΙΖΑ από την Ελλάδα.

Το 2014 στις προηγούμενες ευρωεκλογές υποψήφιος της πολιτικής ομάδας για την προεδρία της Κομισιόν ήταν ο Αλέξης Τσίπρας, προτού γίνει πρωθυπουργός.

Για το 2019 το Κόμμα της Ευρωπαϊκής Αριστεράς έχει δύο υποψηφίους, την 56χρονη Σλοβένα Βιολέτα Τόμιτς και τον 62χρονο Ισπανό Νίκο Κούε. Βέβαια, ο ΣΥΡΙΖΑ δεν έχει ξεκαθαρίσει εάν τελικά παραμείνει έως το τέλος σε αυτή την ομάδα, ή επιχειρήσει να κάνει νέα μεταγραφή.

 

Ευρωσκεπτικιστές και λαϊκιστές

Ετερόκλιτη η ομάδα Ευρώπη της Ελευθερίας και της Άμεσης Δημοκρατίας είναι αυτή της στιγμή η 6η δύναμη με 41 ευρωβουλευτές και μετρά στις τάξεις της το Κίνημα των 5 Αστέρων της Ιταλίας και τους 17 Βρετανούς ευρωβουλευτές του Νάιτζελ Φάρατζ.

 

Άκρα δεξιά

Με 37 ευρωβουλευτές στο απερχόμενο Ευρωκοινοβούλιο η Ευρώπη των Εθνών και της Ελευθερίας, στην οποία ανήκουν τα ακροδεξιά, εθνικιστικά κόμματα, εμφανίζει τη μεγαλύτερη άνοδο στις δημοσκοπήσεις.

Σε αυτή την ομάδα ανήκουν, μεταξύ άλλων, ο Εθνικός Συναγερμός της Μαρίν Λεπέν, η Λέγκα του Ματέο Σαλβίνι, το ακροδεξιό αυστριακό κόμμα FPO.

 

 

Το μεταναστευτικό το πρώτο ζήτημα στην προεκλογική εκστρατεία

 

Η προεκλογική εκστρατεία σε όλη την Ευρώπη ανέδειξε ότι το κύριο πρόβλημα για τους κατοίκους της «γηραιάς ηπείρου» είναι το μεταναστευτικό και η μη λύση που δόθηκε εκ μέρους των εγκεφάλων της Ευρώπης. Έτσι, το μεταναστευτικό πρόβλημα έδωσε την ευκαιρία σε ακραίους εθνικιστές, σε ακροδεξιούς και νεοφασίστες να σπείρουν το δηλητήριό τους σε ολοένα και περισσότερους Ευρωπαίους. Σχεδόν τέσσερα χρόνια μετά την ακμή της «μεταναστευτικής κρίσης», οι χώρες της ΕΕ δεν έχουν καταφέρει να επωφεληθούν από τη σχετική νηνεμία προκειμένου να μεταρρυθμίσουν το κοινό σύστημα ασύλου και παραμένουν βαθιά διαιρεμένες όσον αφορά στην κατανομή των προσφύγων ανάμεσά τους.

Έπειτα από μια χωρίς προηγούμενο εισροή μεταναστών το 2015, οι Ευρωπαίοι, αν και πολύ διαιρεμένοι, δεν έμειναν αδρανείς. Την ώρα του απολογισμού, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή προβάλλει τη συμφωνία στην οποία κατέληξε το 2016 με την Τουρκία. Αυτή η αμφιλεγόμενη μεταναστευτική συμφωνία οδήγησε στη θεαματική μείωση των αφίξεων στις ελληνικές ακτές. Η ΕΕ προσέφερε επίσης υποστήριξη, η οποία επικρίθηκε έντονα, στη λιβυκή ακτοφυλακή, προκειμένου να παρεμποδίζει τις αφίξεις στις ιταλικές ακτές.

Σύμφωνα με τον Διεθνή Οργανισμό Μετανάστευσης, ο αριθμός των αφίξεων παράτυπων μεταναστών στην ΕΕ, που ξεπέρασε το ένα εκατομμύριο το 2015, έπεσε σε λιγότερους από 400.000 το 2016, 187.000 το 2017 και 144.000 το 2018.

Στην προσπάθεια να αποφύγει μια αναβίωση του χάους του 2015, η Ένωση ανέλαβε δράση ενισχύοντας σημαντικά τη Frontex, την υπηρεσία που είναι επιφορτισμένη με τη φύλαξη των εξωτερικών συνόρων. Η υπηρεσία θα διαθέτει έως το 2027 10.000 συνοριοφύλακες και ακτοφύλακες για να βοηθήσουν τις χώρες που επηρεάζονται περισσότερο.

 

Η αποτυχία των «ποσοστώσεων»

Μέσα σε τέσσερα χρόνια, οι χώρες της ΕΕ δέχθηκαν περισσότερους από 50.000 «επανεγκατεστημένους» πρόσφυγες απευθείας από τρίτες χώρες, όπως η Λιβύη ή ο Λίβανος. Αλλά δεν σταμάτησαν να τσακώνονται όσον αφορά τους αιτούντες άσυλο που είχαν φθάσει ήδη στην Ιταλία και στην Ελλάδα.

Ένα ειδικό σχέδιο «μετεγκαταστάσεων» τέθηκε σε ισχύ από τον Σεπτέμβριο του 2015 έως τον Σεπτέμβριο του 2017 για να ανακουφίσει αυτές τις δύο χώρες που βρίσκονται στην πρώτη γραμμή. Το σχέδιο εγκρίθηκε από την πλειονότητα των κρατών μελών παρά την εναντίωση της Βουδαπέστης, της Πράγας, της Μπρατισλάβας και του Βουκουρεστίου.

Το σχέδιο αυτό προέβλεπε αρχικά τη μετεγκατάσταση έως 160.000 ατόμων από την Ελλάδα και την Ιταλία, εκ των οποίων 120.000 βάσει ενός συστήματος υποχρεωτικών ποσοστώσεων. Όμως εντέλει μετά βίας 35.000 ήταν αυτοί που επανεγκαταστάθηκαν.

Επί του πεδίου, ο μηχανισμός τέθηκε σε ισχύ με πολύ κόπο και πολλοί μετανάστες συνέχισαν την πορεία τους στην ΕΕ χωρίς να περιμένουν. Τα πολύ περιοριστικά κριτήρια επιλεξιμότητας μείωσαν επίσης την εμβέλειά του, ενώ η συμφωνία που επιτεύχθηκε τον Μάρτιο του 2016 με την Άγκυρα οδήγησε στη μείωση του αριθμού των δυνητικών υποψηφίων.

Η απροθυμία πολλών χωρών έπαιξε επίσης μεγάλο ρόλο. Η Επιτροπή περιορίστηκε στην έναρξη διαδικασιών επί παραβάσει εις βάρος της Ουγγαρίας, της Πολωνίας και της Τσεχικής Δημοκρατίας για την επίμονη άρνησή τους να εφαρμόσουν τις ποσοστώσεις.

 

Η βαλτωμένη μεταρρύθμιση του ασύλου

 Οι «μετεγκαταστάσεις» αποτελούν μια ειδική παρέκκλιση από τον Κανονισμό του Δουβλίνου, που αναθέτει την ευθύνη της εξέτασης ενός αιτήματος ασύλου στη χώρα πρώτης εισόδου στην ΕΕ και εναποθέτει δυσανάλογο φορτίο σε χώρες όπως η Ιταλία ή η Ελλάδα.

Προκειμένου να διορθώσει αυτή την ανισορροπία, η Επιτροπή πρότεινε να μπορεί κανείς να προσφύγει εκ νέου στο μέλλον σε «μετεγκαταστάσεις», αλλά μόνο σε περίπτωση μαζικής εισροής μεταναστών και ως τελευταία καταφυγή έπειτα από άλλα μέτρα υποστήριξης στις χώρες άφιξης.

Αυτό παραμένει πολύ για τις χώρες του Βίσεγκραντ (Πολωνία, Ουγγαρία, Τσεχική Δημοκρατία, Σλοβακία), που υποστηρίζονται από τη Βιέννη. Και όχι αρκετό για τις χώρες του Νότου, που ζητούν η κατανομή να γίνεται κατά μόνιμο τρόπο και όχι μόνο σε περίοδο κρίσης.

Αυτές οι ασυμφιλίωτες θέσεις οδήγησαν την ΕΕ σε αδιέξοδο, όπως δείχνουν τα επανειλημμένα μπρα-ντε-φερ όταν ένα σκάφος που έχει διασώσει μετανάστες καταφέρνει να φθάσει σε ευρωπαϊκά νερά.

Επίσης έχουν μπλοκάρει ένα σχέδιο αναδιοργάνωσης του ασύλου, που προτάθηκε το 2016, και ήταν πολύ πιο ευρύ από το σύστημα του Δουβλίνου, που είναι αυτή τη στιγμή το μοναδικό που υφίσταται. Η μεταρρύθμιση αυτή προέβλεπε κυρίως τον εναρμονισμό των κανόνων για το άσυλο, που είναι πολύ διαφορετικοί από τη μια χώρα της ΕΕ στην άλλη.

Αυτό το μωσαϊκό νόμων ωθεί τους αιτούντες άσυλο να προτιμούν προορισμούς που κρίνονται πιο φιλόξενοι, και να αποφεύγουν άλλους. Ένα φαινόμενο που είναι η αιτία «δευτερογενών κινήσεων», πηγή έντονων εντάσεων ανάμεσα στα κράτη-μέλη. Απέναντι στο μπλοκάρισμα αυτό, επαφίεται στους νέους ηγέτες, που θα αναλάβουν επικεφαλής της ΕΕ μετά τις ευρωεκλογές, να αναβιώσουν το σχέδιο.

 

ΜΕ ΤΗ ΓΛΩΣΣΑ ΤΩΝ ΑΡΙΘΜΩΝ

 

* 427 εκατομμύρια είναι οι ψηφοφόροι οι οποίοι έχουν δικαίωμα ψήφου.

* 42,6% ήταν το ποσοστό συμμετοχής του 2014, το χαμηλότερο που καταγράφηκε ποτέ σε ευρωεκλογές. Τα χαμηλότερα ποσοστά συμμετοχής κατέγραψαν οι Σλοβάκοι (13,1%), οι Τσέχοι (18,2%) και οι Πολωνοί (23,8%).

* 751 είναι οι ευρωβουλευτές που θα εκλεγούν. Η μερίδα του λέοντος ανήκει στη Γερμανία, η οποία αντιπροσωπεύεται από 96 ευρωβουλευτές, η Γαλλία έχει 74, η Ιταλία και η Βρετανία 73, ενώ η Μάλτα, η Κύπρος και το Λουξεμβούργο μόνον 6.

* Η μέση ηλικία των εκλεγέντων ευρωβουλευτών μέσω της στατιστικής είναι 53 χρόνων.

* Το 36,9% των ευρωβουλευτών είναι γυναίκες, με βάση την εκλογή του 2014, το οποίο είναι το υψηλότερο στην ιστορία των εκλογών.