H κυρά της Ρω στη μύτη του σουλτάνου

Για να καταλάβει κανείς τους σκοπούς τού –καθόλου τρελού– Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, θα πρέπει να γυρίσει τον χρόνο αρκετές δεκαετίες πίσω. Και να κάνει μια στάση στον χρόνο, ένα έτος περίπου μετά την εισβολή των Τούρκων στην Κύπρο. Από τότε υλοποιείται μεθοδικά ο σχεδιασμός της Άγκυρας σε βάρος του ελληνισμού, σε μια προσπάθεια να αποκτήσει αφενός έξοδο στο Αιγαίο και αφετέρου δικαιώματα στην ελληνική ΑΟΖ. Στα σχέδιά του, ακόμα και νεκρή, στέκεται εμπόδιο η ηρωίδα Κυρά της Ρω…

Του Θεοδόση Παπανδρέου

Η Δέσποινα Αχλαδιώτου είναι ίσως η μόνη αιτία που το Καστελόριζο ανήκει ακόμα στην Ελλάδα και σε αυτό υπάρχουν κάτοικοι. Η ιστορία της και η προσφορά της στην πατρίδα (θα έπρεπε να) είναι γνωστή. Σε μεγάλο βαθμό τουλάχιστον. Υπάρχει όμως ένα περιστατικό, όταν εκείνη ήταν ήδη σε προχωρημένη ηλικία, που έρχεται να δείξει πως ο σχεδιασμός των Τούρκων προφανώς ξεκινά από την πτώση της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας.

Ένα χρόνο λοιπόν μετά τη μαύρη επέτειο της εισβολής των Τούρκων στην Κύπρο, κάποιοι επεχείρησαν να καταλάβουν και τη νήσο Ρω. Ήταν Αύγουστος του 1975 όταν ο Τούρκος δημοσιογράφος Ομάρ Κασάρ και δύο ακόμα άτομα, παρακολουθώντας τη Ρω και εκμεταλλευόμενοι την ολιγοήμερη απουσία της Δέσποινας Αχλαδιώτου για λόγους υγείας, αποβιβάστηκαν εκεί και τοποθέτησαν πάνω σ’ ένα κοντάρι 4 μέτρων τη σημαία τους. Η Κυρά της Ρω την κατέβασε αμέσως, όταν γύρισε. Την 1η Σεπτεμβρίου 1975, κατέπλευσε στο Καστελόριζο το ανθυποβρυχιακό σκάφος «Γ. Πεζόπουλος» για συμπαράσταση στην Κυρά της Ρω.

«Η ζωή των Καστελοριζιτών ήταν η βραχονησίδα Ρω, αν οι Τούρκοι την παίρναν δεν θα υπήρχε Καστελόριζο», είχε πει η Κυρά, και είχε δίκιο.

Ακόμα και σήμερα, δεκαετίες μετά τον θάνατό της, η Κυρά παραμένει φρουρός της νήσου, μιας και εκεί βρίσκονται τα οστά της κάτω από τη σημαία που εκείνη μια ολόκληρη ζωή υπηρέτησε. Και δίπλα της, για να της κρατούν συντροφιά, μερικοί φαντάροι στο φυλάκιο του νησιού.

Τι θέλουν οι Τούρκοι

Η παρουσία αυτή όμως ενοχλεί τους Τούρκους. Γιατί η ύπαρξη κατοίκων ενισχύει την υφαλοκρηπίδα της νήσου… και εμποδίζει τα σχέδιά τους.

Τι θέλουν λοιπόν οι Τούρκοι; Το Καστελόριζο (το οποίο συνοδεύεται από νησίδες και βραχονησίδες). Ή έστω να μην έχει το Καστελόριζο δικαίωμα ΑΟΖ. Γιατί τότε θα ευσταθεί ο ισχυρισμός της Τουρκίας ότι η Ελλάδα δεν έχει κοινά θαλάσσια σύνορα με Κύπρο και Αίγυπτο. Είναι χαρακτηριστικό ότι στην περιοχή όλο και συχνότερα χειριστές πολιτικών αεροσκαφών αναφέρουν ότι δέχονται τις «υποδείξεις» από πιλότους τουρκικών μαχητικών αεροσκαφών να απομακρυνθούν από τον… τουρκικό εναέριο χώρο, ενώ το πρόσφατο περιστατικό με το ελικόπτερο στη νήσο Ρω ήρθε απλά να προστεθεί στη μακριά λίστα.

Για να μην έχει όμως ΑΟΖ, θα πρέπει να είναι βράχος που δεν μπορεί να συντηρήσει ανθρώπινη διαβίωση ή δική του οικονομική ζωή. Κάτι που δεν ισχύει ακόμα και για τη μικρή νήσο.

Οι Τούρκοι πιέζουν –και θα συνεχίσουν να πιέζουν–, καθώς η Ελλάδα αργά ή (μάλλον) γρήγορα θα υποχρεωθεί στην οριοθέτηση της ΑΟΖ. Μαζί με αυτή θα τελειώσει και το θέμα της επέκτασης των χωρικών υδάτων (σε βάρος της Τουρκίας). Η διαδικασία αυτή έχει παγώσει από τα μέσα της δεκαετίας του ’80.

Η Ελλάδα μετά τα γεγονότα του 1987 δεν προχώρησε σε επέκταση των χωρικών της υδάτων πέρα από τα 6 μίλια, ούτε προχώρησε σε συνομιλίες για την οριοθέτηση της ΑΟΖ με την Τουρκία. Ο μόνος λόγος που η Ελλάδα δεν επεκτείνει τα χωρικά της ύδατα και δεν διακηρύσσει την υφαλοκρηπίδα της είναι η απειλή πολέμου από τη Τουρκία. Η Ελλάδα και η Κύπρος επέλεξαν να ακολουθήσουν τη στρατηγική της εγκαθίδρυσης ΑΟΖ, και όχι της διεύρυνσης των χωρικών υδάτων και της διακήρυξης υφαλοκρηπίδας.

Η κομβική διαφορά μεταξύ χωρικών υδάτων και ΑΟΖ

Θα πρέπει εδώ να σημειωθεί πως η διαφορά χωρικών υδάτων και ΑΟΖ είναι πως τα χωρικά ύδατα αφορούν σε πλήρη κυριαρχία, ενώ η ΑΟΖ αποτελεί απλό «κυριαρχικό δικαίωμα», το οποίο αναφέρεται στη δικαιοδοσία του παράκτιου κράτους μέχρι και κάτω από την επιφάνεια της θάλασσας. Η επιφάνεια είναι διεθνή ύδατα. Αν λοιπόν η Ελλάδα προχωρήσει στην επέκταση των χωρικών υδάτων, τότε και η ΑΟΖ γίνεται κυριαρχικό δικαίωμα. Για αυτό άλλωστε ήδη από το 1995 η τουρκική εθνοσυνέλευση ψήφισε ως αιτία πολέμου (casus belli) την επέκταση των χωρικών μας υδάτων στα 12 μίλια για να προλάβει τις εξελίξεις.

Η επόμενη κίνηση ανήκει πλέον στην Αθήνα, και κατ’ επέκταση στις Βρυξέλλες.