Η εξέγερση του Πολυτεχνείου μέσα από τα «μάτια» των New York Times
Η συγκλονιστική περιγραφή της μεγάλης αμερικανικής εφημερίδας για τα γεγονότα της 17ης Νοεμβρίου του 1973
Μέσα από την δικιά της ματιά περιγράφει η μεγάλη αμερικανική εφημερίδα New York Times τα όσα διαδραματίστηκαν στις 17 Νοεμβρίου 1973, αναφορικά με την ιστορική εξέγερση του Πολυτεχνείου, που άνοιξε το δρόμο για την ανατροπή της χούντας των συνταγματαρχών και την αιματηρή απάντηση του δικτατορικού καθεστώτος με τα τανκς και τα τεθωρακισμένα.
«Χρησιμοποιώντας ένα τανκ στρατιώτες γκρέμισαν νωρίς το πρωί τη σιδερένια πύλη του Πολυτεχνείου για να βοηθήσουν την αστυνομία να απομακρύνει κάπου 20.000 φοιτητές, που είχαν καταλάβει τις εγκαταστάσεις και απαιτούσαν την ανατροπή της κυβέρνησης», με αυτά τα λόγια ξεκινούσε η ανταπόκριση των New York Times.
«Μην πυροβολείτε, είστε αδέλφια μας»
Με συγκλονιστικά λόγια η μεγάλη αμερικανική εφημερίδα περιγράφει τα όσα διαδραματίστηκαν: «Την ώρα που οι στρατιώτες και οι αστυνομικοί εφορμούσαν στο Πολυτεχνείο, φοιτητές τους φώναζαν: “στρατιώτες, μην πυροβολείτε, είστε αδέλφια μας”. Ο στρατός πυροβόλησε στον αέρα και πολλοί διαδηλωτές συνελήφθησαν στην προσπάθεια να ξεφύγουν. Ένας αυτοσχέδιος ραδιοφωνικός σταθμό, που είχαν στήσει οι φοιτητές, σίγησε την ώρα που φοιτητές έψαλλαν με τρεμάμενη φωνή τον εθνικό ύμνο κι ένας εκφωνητής ρωτούσε: “Αθηναίοι, πώς μπορείτε να κοιμάστε όταν τα παιδιά σας προτάσσουν τα στήθη τους στις κάνες των τανκς έξω απ’ το Πολυτεχνείο;»
«Διέλυσαν πορεία των φοιτητών»
Φοιτητές που δεν συνελήφθησαν όταν η αστυνομία εισέβαλε στο Πολυτεχνείο, προσπάθησαν να κάνουν πορεία σε κεντρικό δρόμο, αλλά γρήγορα τους διέλυσαν αστυνομικοί, υποστηριζόμενοι από τανκς, πυροβολώντας στον αέρα. Μέχρι και μετά τις 4 τα χαράματα ακούγονταν σποραδικά πυρά. Αξιωματούχοι της κυβέρνησης είπαν ότι χθες τη νύχτα και σήμερα σκοτώθηκαν τέσσερις άνθρωποι σε οδομαχίες, ενώ αναφέρθηκαν εκατοντάδες τραυματισμοί.
Οι Αρχές απέκλεισαν την περιοχή γύρω από το Πολυτεχνείο την Τετάρτη… Στρατιώτες, υποστηριζόμενοι από τανκς και τεθωρακισμένα οχήματα μεταφοράς προσωπικού εισέβαλαν στην πόλη λίγο αργότερα, τα μεσάνυχτα, μετά από διαρκείς συγκρούσεις στη διάρκεια της νύχτας μεταξύ αστυνομίας και φοιτητών. Η αστυνομία είπε ότι 14 αστυνομικοί και εννέα διαδηλωτές διακομίστηκαν στο νοσοκομείο, λόγω των συγκρούσεων, αλλά οι περισσότεροι τραυματίες φοιτητές προτίμησαν να μην πάνε σε νοσοκομεία, αλλά σε ιδιωτικές κλινικές ή να επιστρέψουν στο Πολυτεχνείο.
Ηγετικά στελέχη της κυβέρνησης υπό τον πρωθυπουργό Σπύρο Μαρκεζίνη συναντήθηκαν χθες τη νύχτα για να συζητήσουν τις εξελίξεις και πληροφοριοδότες είπαν ότι κλήθηκε ο στρατός μετά από αναφορές για το θάνατο τουλάχιστον ενός νεαρού διαδηλωτή, πιθανώς έως και τριών. “Αυτό δεν σημαίνει ότι επιβλήθηκε στρατιωτικός νόμος”, είπε ο υφυπουργός Τύπου και Πληροφοριών Σπύρος Ζουρνατζής. “Αλλά όλα τα σημεία – κλειδιά της πόλης θα τεθούν υπό στρατιωτική φύλαξη”. Οπλοπολυβόλα παραδόθηκαν σε φύλακες σε κρατικά κτίρια, ενώ στρατιώτες και αστυνομικοί έλαβαν θέσεις. Μέχρι εκείνη την ώρα οι περισσότεροι διαδηλωτές αναγκάστηκαν να υποχωρήσουν στο Πολυτεχνείο.
Κάποια στιγμή, χθες βράδυ, χιλιάδες αντικυβερνητικοί διαδηλωτές άρχισαν πορεία προς το γραφείο του Παπαδόπουλου και άλλων ηγετών στην πλατεία Συντάγματος, αλλά απωθήθηκαν από αστυνομικούς που χρησιμοποιούσαν δακρυγόνα και τεθωρακισμένα. Με τις ταραχές να συνεχίζονται απαγορεύθηκε η κυκλοφορία στο κέντρο της πόλης στις 10 μμ. Οι μάχες συνεχίστηκαν τη νύχτα κοντά στο Πανεπιστήμιο, απ’ όπου χθες ηγέτες των φοιτητών κάλεσαν όλους τους Έλληνες σε γενική απεργία για να ρίξουν την κυβέρνηση».
«Στρατιωτικό πραξικόπημα στην Ελλάδα ανατρέπει τον Παπαδόπουλο»
Λίγες μέρες αργότερα, στις 26 Νοεμβρίου οι New York Times στο πρωτοσέλιδό τους με τον ως άνω τίτλο μετέδιδαν την είδηση για το πραξικόπημα που ανέτρεψε τον Παπαδόπουλο μετά την εξέγερση του Πολυτεχνείου και την έναρξη εκκαθαρίσεων από το νέο καθεστώς. «Το πραξικόπημα έγινε οκτώ ημέρες μετά την εξέγερση των φοιτητών εναντίον του Παπαδόπουλου και της κυβέρνησής του. Τουλάχιστον 13 άτομα σκοτώθηκαν και εκατοντάδες τραυματίστηκαν κατά τις αναταραχές, οι οποίες κατεστάλησαν από άρματα μάχης και δυνάμεις ασφαλείας. Η εξέγερση οδήγησε επίσης στην εκ νέου επιβολή ενός στρατιωτικού νόμου, τρεις μήνες μετά την άρση του».
Την προηγουμένη η ίδια εφημερίδα φιλοξενούσε μια ανάλυση για τα γεγονότα του Πολυτεχνείου υπό τον τίτλο «Η σύντομη ελληνική εξέγερση». «Αυτό που συνέβη σε αυτήν την αναστατωμένη πόλη πριν από λίγες ημέρες», εξηγούσε στους αναγνώστες των ΝΥΤ ο δημοσιογράφος Πολ Χόφμαν, «δεν ήταν απλώς μια φοιτητική εξέγερση. Ήταν η πιο σοβαρή πρόκληση έως τώρα απέναντι στη στρατιωτική χούντα. Με τους φοιτητές ενώθηκαν νεαροί εργάτες». Ο αρθρογράφος έδινε ιδιαίτερο βάρος σε αυτήν την ένωση. «Από τα 866 άτομα που συνελήφθησαν την ημέρα της χειρότερης βίας [σ.σ. την ημέρα που έπεσε η πύλη του Πολυτεχνείου] οι 475 ήταν κυρίως οικοδόμοι».
Η επέμβαση του τανκ στο Πολυτεχνείο τη νύχτα της 17ης Νοεμβρίου είχε περιγραφεί στο φύλλο της επομένης με έναν κάπως υποτονικό τίτλο: «Η χούντα έβγαλε το βελούδινο γάντι της». Στην ανάλυση της «Σύντομης ελληνικής εξέγερσης», εξάλλου, ο αρθρογράφος εντόπιζε τις αιτίες της εξέγερσης στο αυξανόμενο κόστος της ζωής και τον αντιαμερικανισμό. «Οι Έλληνες είναι ένας υπερήφανος λαός και η έντονη παρουσία των ΗΠΑ τούς κάθεται στο στομάχι» έλεγε ένας Αμερικανός που σύμφωνα με τον δημοσιογράφο «γνώριζε για τι πράγμα μιλούσε».