Η οικονομία θα βγάλει νέο πρόεδρο στο Ιράν

Πίσω στο 2005 πολλοί πολιτικοί του Ιράν γελούσαν ειρωνικά, καθώς ο υποψήφιος Μεχντί Καρουμπί υποσχόταν πως θα έδινε σε κάθε ενήλικο 500.000 ριάλ τον μήνα (τότε περίπου στα 50 ευρώ) από τα ενεργειακά ταμεία της χώρας εφόσον εκλεγόταν. Εν τέλει ήρθε τρίτος με 17,2%, αλλά πιο μπροστά από τον βασικό του αντίπαλο ο οποίος πολιτεύτηκε με στόχο την κοινωνική και πολιτική αναμόρφωση της χώρας. Τότε ο νυν πρόεδρος Μαχμούντ Αχμαντινετζάντ κέρδισε με 61,7% στον δεύτερο γύρο.

Δεν ήταν όμως μόνο ο Καρουμπί που έδωσε τέτοιες υποσχέσεις. Ο Αχμαντινετζάντ για να βεβαιώσει την εκλογή του υποσχέθηκε πως θα βάλει τα πετροδόλαρα στο τραπέζι κάθε οικογένειας. Το 2009 για ακόμα μια φορά η οικονομία ήταν το βασικό θέμα των εκλογών. Και ναι μεν ο Καρουμπί δεν κατάφερε να κάνει τη διαφορά καταγράφοντας πολύ χαμηλά ποσοστά, ένας άλλος μεταρρυθμιστής υποψήφιος, ο Μιρ Χοσεΐν Μουσάβι έριξε όλο το βάρος του στα καθημερινά προβλήματα κερδίζοντας προς στιγμήν τις εντυπώσεις.
Σήμερα, με τις ιρανικές κάλπες να έχουν προγραμματιστεί να στηθούν στις 14 Ιουνίου, η οικονομία παραμένει στο επίκεντρο της προεκλογικής συζήτησης και πολλοί πιθανοί υποψήφιοι κατακρίνουν την οικονομική πολιτική του Μ. Αχμαντινετζάντ, ο οποίος λόγω συντάγματος δεν μπορεί να θέσει υποψηφιότητα εκ νέου.

Η διαμάχη επικεντρώνεται στο αν τα έσοδα θα πρέπει να καλύπτουν τρέχουσες ανάγκες ή αν θα πρέπει να επενδύονται με στόχο την ανάπτυξη της χώρας. Παρά το γεγονός πως το Ιράν είναι η δεύτερη χώρα σε αποθεματικά αερίου και πετρελαίου, δεν έχει καταφέρει να επενδύσει τα έσοδα για την ανάπτυξη σε άλλους τομείς.

Η πρώην κυβέρνηση του Μοχάμαντ Χαταμί το 2000 περιόρισε τη χρήση των εσόδων από το πετρέλαιο για να ενισχύσει τις επενδύσεις στον ιδιωτικό τομέα. Πολιτικές πιέσεις όμως ανάγκασαν τη Βουλή και την κυβέρνηση να ανατρέψουν αυτή την απόφαση και να ακολουθήσουν μια πιο λαϊκίστικη τακτική, όπου μεταξύ άλλων αντικατέστησαν τα κρατικά βοηθήματα (π.χ. ψωμί και πετρέλαιο) με… μετρητά.
Ο Αχμαντινετζάντ συνέχισε την ίδια τακτική ακόμα και πέρυσι, παρά τα σκληρά μέτρα της Δύσης στο ιρανικό πετρέλαιο, με την κυβέρνηση να παραδέχεται ότι τα έσοδά της ήταν 77 δισ. δολάρια πολύ πιο κάτω από τον προϋπολογισμό που ήθελε 177 δισ. δολάρια! Με τον ιδιωτικό τομέα να πιέζεται από τις κυρώσεις και το κράτος να μην έχει δυνατότητα ανάπτυξης, η οικονομία κινήθηκε πολύ κάτω του 8% που προβλεπόταν από το πέμπτο πενταετές πρόγραμμα ανάπτυξης. Το δε ΔΝΤ προβλέπει συρρίκνωση της οικονομίας στο 1,3% για το 2013.

Λαϊκισμός και υποσχέσεις

Η ανεργία καλπάζει στο 13% και ο πληθωρισμός στο 32%, γεγονότα που έχουν κάνει τους ψηφοφόρους να χάσουν την εμπιστοσύνη τους στην τακτική του προέδρου τους.
Η Φάριντεχ Φάρχι από το πανεπιστήμιο της Χαβάη υποστηρίζει πως τα λαϊκίστικα μέτρα μπορεί ακόμα να επηρεάζουν τις αγροτικές περιοχές, αλλά όχι τα αστικά κέντρα στα οποία βρίσκονται τα 2/3 του πληθυσμού. «Οι υποσχέσεις του παρελθόντος έχουν κάνει τον κόσμο πιο επιφυλακτικό», εξηγεί, «και επιπλέον έχουν απαιτήσεις όσον αφορά τις κρατικές υπηρεσίες».

Η τάση αυτή μπορεί να οδηγήσει σε υποψηφίους που θα προσφέρουν τις ίδιες τεχνοκρατικές ατζέντες! «Ναι, οι εκλογές τελικά δεν αποκλείεται να μετατραπούν σε πρόσληψη του καλύτερου διευθύνοντος συμβούλου!» λέει η Φάρχι, «ίσως και με την κρυφή ελπίδα ότι θα εξομαλύνει τις σχέσεις και με τις ΗΠΑ».

Από την πλευρά του ένας Ιρανός δημοσιογράφος και επιχειρηματίας σημειώνει πως τα λαϊκίστικα μέτρα ακόμα έχουν δύναμη στους φτωχούς της χώρας του. «Όσοι προέρχονται από τα χαμηλά στρώματα αλλά και τη μεσαία τάξη επιθυμούν περισσότερο κράτος στην οικονομία, ενώ είναι εναντίον των ιδιωτικοποιήσεων. Εκείνοι που προέρχονται από τα ανώτερα στρώματα δεν συμφωνούν με την τακτική των επιδομάτων και θα ήθελαν να βλέπουν λιγότερο κράτος, τραπεζικά δάνεια και χαμηλότερα επιτόκια. Όλοι πάντως συμφωνούν σε δύο πράγματα: ότι η διαφθορά είναι έντονη σε κάθε επίπεδο της οικονομίας και ότι κάθε απόπειρα ιδιωτικοποίησης έγινε για να χαριστεί δημόσια περιουσία σε φίλους».

Οι σχέσεις με τη Δύση δεν έχουν θέση στην προεκλογική περίοδο. Ίσως μόνο λόγω των επιπτώσεων που έχουν οι κυρώσεις στην οικονομία να γίνουν κάποιες αναφορές. Σε κάθε περίπτωση οι υποψήφιοι δεν θα ξεπεράσουν τα όρια που θέτει ο ίδιος ο Αγιοταλάχ Αλί Χαμενεΐ υποστηρίζοντας τα δικαιώματα του Ιράν στην τεχνολογία των πυρηνικών.

Επιμέλεια: Θεοδόσης Παπανδρέου (με στοιχεία από τον «Guardian»)

Διαβάστε επίσης

Χρησιμοποιούμε cookies για λόγους στατιστικών & επισκεψιμότητας Συμφωνώ Περισσότερα