Η σύμπτωση της 9ης Νοεμβρίου

Όλα τα μεγάλα ιστορικά γεγονότα της Γερμανίας συναντιούνται τη συγκεκριμένη ημέρα. Από την πτώση της αυτοκρατορίας και τη δημοκρατία της Βαϊμάρης, στο πραξικόπημα της μπυραρίας, στη νύχτα των Κρυστάλλων και στην πτώση του τείχους

Της Ευαγγελίας Τζαβάρα

Σε κάθε χώρα υπάρχουν κάποιες σημαντικές ημερομηνίες. Αυτές που λέμε «εθνικές επετείους». Κάποιες από αυτές τις ημερομηνίες εορτάζονται με παρελάσεις, πανηγύρια και κάποιες άλλες προκαλούν θλίψη. Και απλά οι πολίτες των χωρών μαθαίνουν από την ιστορία, προσπαθώντας να αποφύγουν τα λάθη των προκατόχων τους.

Στη Γερμανία η 9η Νοεμβρίου είναι μία εξόχως σημαντική ημερομηνία. Αφενός μεν διότι υπήρξαν δύο πολύ ιστορικά γεγονότα, όπως είναι η πτώση της αυτοκρατορίας και η έλευση της δημοκρατίας, το 1918, αλλά και η πτώση του τείχους της ντροπής στο Βερολίνο το 1989.

Όμως την 9η Νοεμβρίου οι Γερμανοί θέλουν να την ξεχάσουν για άλλα δύο γεγονότα που αμαύρωσαν την ιστορία τους. Δύο γεγονότα με τον ίδιο πρωταγωνιστή. Τον Αδόλφο Χίτλερ. Στις 9 Νοεμβρίου του 1923 έκανε το πραξικόπημα της μπυραρίας σε μία προσπάθειά του να γίνει γνωστός στο ευρύ κοινό, ενώ το 1938 είχαμε τη νύχτα των Κρυστάλλων, που ήταν η απαρχή για να αιματοκυλήσει την Ευρώπη (και όχι μόνο) με τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο. Τα δύο γεγονότα με τον Χίτλερ έχουν τη δική του αξία, ειδικά αυτή την εποχή, όπου το ακροδεξιό κόμμα με πολλές φιλοναζιστικές απόψεις «Ο άλλος δρόμος για τη Γερμανία» (AfD) αυξάνει τα ποσοστά του ακόμη και σε παραδοσιακά κεντροαριστερά κάστρα.

Ας δούμε, λοιπόν, τα τέσσερα ιστορικά γεγονότα της Γερμανίας που σημάδεψαν την 9η Νοεμβρίου.

1918: Ο τελευταίος αυτοκράτορας

Τον Νοέμβριο του 1918, μία επαναστατική ατμόσφαιρα κυριαρχεί στη Γερμανία, που βρίσκεται κοντά στην ήττα της στον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο και λιγότερο από μισό αιώνα μετά την γερμανική ενοποίηση. Στην εξουσία από το 1888, ο αυτοκράτορας Γουλιέλμος Β‘ βρίσκεται αντιμέτωπος με την εξέγερση του Ναυτικού και τη σύσταση εργατικών συμβουλίων σε ολόκληρη τη χώρα.

Παραιτείται στις 9 Νοεμβρίου. Την ίδια εκείνη ημέρα, ο σοσιαλδημοκράτης Φίλιπ Σάιντεμαν ανακοινώνει από τον εξώστη του Ράιχσταγκ (Κοινοβούλιο) στο Βερολίνο τη γέννηση αυτού που θα εξελιχθεί αργότερα στη Δημοκρατία της Βαϊμάρης.

Δύο ημέρες αργότερα, η Γερμανία υπογράφει την ανακωχή με την οποία τερματίζεται ο Μεγάλος Πόλεμος, που θα αφήσει πίσω του 10 εκατομμύρια νεκρούς. Οι όροι της ειρήνης που ακολουθεί κρίνονται τόσο ταπεινωτικοί για τους Γερμανούς, που οι ιστορικοί εντοπίζουν σε αυτούς τους σπόρους του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου.

1923: Το πραξικόπημα της Μπυραρίας

Στις 9 Νοεμβρίου 1923, ο Αδόλφος Χίτλερ, τότε επικεφαλής του ασήμαντου Εθνικοσοσιαλιστικού Κόμματος των Γερμανών Εργατών και οι παρατρεχάμενοί του, ανάμεσά τους οι Χάινριχ Χίμλερ, Χέρμαν Γκέρινγκ και Ρούντολφ Ες, επιχειρούν να καταλάβουν με πραξικόπημα την εξουσία σε πολυσύχναστη μπυραρία του Μονάχου.

Ο Χίτλερ ανεβαίνει σε μία καρέκλα και πυροβολεί το ταβάνι, πριν κηρύξει το τέλος «της κυβέρνησης των εγκληματιών του Νοεμβρίου», όρος που χρησιμοποιείται από τους επικριτές της Ανακωχής του 1918. Όμως αστυνομία και στρατός εξουδετερώνουν εν τη γενέσει της αυτήν την απόπειρα πραξικοπήματος.

Ο Χίτλερ συλλαμβάνεται, η απόπειρά του είναι φιάσκο, αλλά χρησιμεύει ως ιδρυτικός μύθος του μελλοντικού ΙΙΙ Ράιχ. Ο Χίτλερ εκμεταλλεύεται τη δίκη του για να γίνει γνωστός και να σκορπίσει το αντιεβραϊκό του μίσος στη χώρα του και πέρα από αυτήν.

Καταδικάζεται σε φυλάκιση 5 ετών, αλλά δεν θα μείνει στη φυλακή παρά 9 μήνες, κατά τη διάρκεια των οποίων θα γράψει το «Mein Kampf».

1938: Η Νύκτα των Κρυστάλλων

Στις 9 Νοεμβρίου 1938, τα πογκρόμ κατά των Εβραίων που πήραν το όνομα «Νύκτα των Κρυστάλλων» επεκτείνονται σε ολόκληρη τη Γερμανία.

Παρουσιάστηκαν ως μία αυθόρμητη αντίδραση στον φόνο ενός μέλους του προσωπικού της γερμανικής πρεσβείας στο Παρίσι από έναν Πολωνό Εβραίο, οι αντισημιτικές αυτές βιαιότητες είναι στην πραγματικότητα καθοδηγούμενες από την κορυφή του γερμανικού κράτους, ακριβώς 15 χρόνια μετά την αποτυχημένη απόπειρα του πραξικοπήματος της Μπυραρίας.

Μέλη των SA, SS και της χιτλερικής νεολαίας καταστρέφουν σε ολόκληρη τη γερμανική επικράτεια εβραϊκούς τόπους λατρείας και τις βιτρίνες καταστημάτων που ανήκουν σε Εβραίους. Τουλάχιστον 90 Εβραίοι σκοτώνονται και 30.000 στέλνονται σε στρατόπεδα συγκέντρωσης. Σύμφωνα με τους ιστορικούς, τα γεγονότα αυτά είναι η έναρξη της εκστρατείας εξόντωσης των Εβραίων από το ναζιστικό καθεστώς.

Πλήθος Γερμανών μνημονεύουν αυτήν τη Νύκτα καταθέτοντας λουλούδια και γυαλίζοντας τα Stolpersteine, τις χιλιάδες ορειχάλκινες αναθηματικές πλάκες που έχουν τοποθετηθεί σε πεζοδρόμια και πλατείες με τα ονόματα και τις διευθύνσεις των θυμάτων.

Το 2017, 16 από τις πλάκες αυτές εκλάπησαν, γεγονός που τροφοδότησε φόβους για να αναβίωση του αντισημιτισμού.

 

1989: Πέφτει το Τείχος του Βερολίνου

 

Στις 9 Νοεμβρίου 1989, σχεδόν από ατύχημα, πέφτει το Τείχος που ανεγέρθηκε το 1961 και έγινε το σύμβολο του Ψυχρού Πολέμου ανάμεσα στη Δύση και την Σοβιετική Ένωση.

Εκείνη την ημέρα, ένα μέλος του Πολιτμπιρό του Κομμουνιστικού Κόμματος της ανατολικής Γερμανίας, ο Γκίντερ Σαμπόφσκι, αιφνιδιάζεται κατά τη διάρκεια συνέντευξης Τύπου όταν αναφέρεται στα νέα δικαιώματα κυκλοφορίας των ανατολικογερμανών πολιτών.

«Από όσο γνωρίζω, άμεσα», απαντά, όταν ένας δημοσιογράφος τον ρωτά πότε θα τεθούν σε ισχύ τα νέα αυτά δικαιώματα κυκλοφορίας των πολιτών.

Η απάντησή του πέφτει σαν βόμβα. Χιλιάδες κάτοικοι του ανατολικού Βερολίνου συρρέουν προς τα φυλάκια, οι φρουροί, αιφνιδιασμένοι και άναυδοι, σηκώνουν τελικά τις μπάρες. Η πτώση του Τείχους έγινε χωρίς να χυθεί σταγόνα αίμα.

Τα τραγικά γεγονότα που είχαν προηγηθεί απέτρεψαν τις αρχές να κηρύξουν την 9η Νοεμβρίου εθνική εορτή. Τελικά, θα προτιμηθεί η 3η Οκτωβρίου, η ημέρα της επανένωσης της Γερμανίας (1990).