«Κάποιους εξυπηρέτησε το ναυάγιο της ΔΕΠΑ»

Πριν από λίγους μήνες οι αποκαλύψεις της για τον τρόπο που λειτουργούσε το Ταμείο Αξιοποίησης Ιδιωτικής Περιουσίας του Δημοσίου επί των ημερών του κ. Τάκη Αθανασόπουλου την έθεσαν εκτός ΤΑΙΠΕΔ. Σήμερα η κα Άννα Ζωηρού, πρώην μέλος του Δ.Σ.  του ΤΑΙΠΕΔ και πλέον Διδάκτορας Εφαρμοσμένων Οικονομικών του Πανεπιστημίου των Βρυξελλών, απαντά στις ερωτήσεις της «Α» για το ναυάγιο της ΔΕΠΑ, για τα λάθη του Ταμείου, αλλά και για τον τρόπο που πρέπει να επανασχεδιαστούν οι αποκρατικοποιήσεις ώστε να βοηθήσουν την αναπτυξιακή προσπάθεια της χώρας.

Συνέντευξη στον Νίκο Τσαγκατάκη

Ποιοι είναι κατά την άποψή σας οι λόγοι που οδήγησαν σε ναυάγιο την αποκρατικοποίηση της ΔΕΠΑ;
«Η ΔΕΠΑ αποτελεί την πιο πολυσυζητημένη αλλά και την πιο προβεβλημένη περίπτωση αποκρατικοποίησης, στην οποία το ΤΑΙΠΕΔ έχει αφιερώσει 2 ολόκληρα χρόνια. Έχουν πραγματοποιηθεί πολυάριθμες και μάλιστα μαραθώνιες συνεδριάσεις του Δ.Σ. του ΤΑΙΠΕΔ για το θέμα αυτό, κατά τη διάρκεια των οποίων είχαμε λάβει πολλές φορές διαβεβαιώσεις αφενός για το μεγάλο ενδιαφέρον και αφετέρου για την επικείμενη επιτυχή ολοκλήρωση αυτού του διαγωνισμού. Είναι σαφές ότι κάποιοι έχουν ευθύνες για τη ματαίωση αυτή, οι οποίες και θα πρέπει να αναζητηθούν. Καθυστερήσεις, συγκεκριμένοι χειρισμοί αλλά και αλλαγές των όρων του διαγωνισμού, αφού είχε προηγηθεί το άνοιγμα των ενδεικτικών προσφορών (εκ των οποίων κάποιες ήταν πολύ υψηλότερες από την αναμενόμενη), οδήγησαν σε αυτό το αποτέλεσμα. Δυστυχώς, αυτό το είχα προβλέψει και το είχα μάλιστα αναφέρει κατα τη διάρκεια επίσημων συνεδριάσεων του Δ.Σ. Σε κάθε περίπτωση, η παρούσα εξέλιξη κάποιους εξυπηρετεί. Πιθανότατα σε αυτούς να συμπεριλαμβάνονται και οι υπάρχοντες οφειλέτες της ΔΕΠΑ».

Εμφανίζεται να υπάρχει εμπλοκή και στην αποκρατικοποίηση του ΟΠΑΠ. Να περιμένουμε δυσάρεστα νέα και από αυτό το μέτωπο;
«Για να επιτευχθούν καλύτερα αποτελέσματα σε μία προσπάθεια είναι απαραίτητο να έχει προηγηθεί ένας σαφής, αναλυτικός και υπεύθυνα τεκμηριωμένος σχεδιασμός. Ο ΟΠΑΠ αποτελεί τη δεύτερη από πλευράς τιμήματος αποκρατικοποίηση στην οποία οι ελληνικές κυβερνήσεις (και η προηγούμενη αλλά κυρίως η παρούσα) είχαν στηρίξει όλες τις προσπάθειές τους προκειμένου να πείσουν τους δανειστές μας ότι είναι αποφασισμένοι. Και αυτή η περίπτωση όμως, παρά τους πανηγυρισμούς της κυβέρνησης, φαίνεται ότι είναι προβληματική λόγω εμπλοκής που παρουσιάστηκε με το θέμα των Κρατικών Λαχείων (η άδεια των οποίων παραχωρήθηκε κατά το μεγαλύτερο μέρος στον ΟΠΑΠ όταν ακόμα το 34% του ΟΠΑΠ ανήκε στο Δημόσιο!). Όλα αυτά ενισχύουν την άποψη που εξαρχής είχα σχηματίσει, ότι δηλαδή η βιασύνη με την οποία μας υποχρεώνουν οι δανειστές μας να προχωρήσουμε στην παραχώρηση περιουσιακών στοιχείων της χώρας μας (και την οποία με μεγάλη ευκολία αποδέχονται οι κυβερνήσεις μας), η επακόλουθη προχειρότητα αλλά και οι, άλλοτε λανθασμένοι και άλλοτε ατυχείς, χειρισμοί αποτελούν παράγοντες που συμβάλλουν στη δημιουργία περίπλοκων και συνήθως στο τέλος (για το δημόσιο τουλάχιστον συμφέρον) αρνητικών καταστάσεων».

Οι πληροφορίες λένε ότι το ΤΑΙΠΕΔ πρότεινε στην τρόικα σχέδιο τιτλοποίησης εισπράξεων από μελλοντική αξιοποίηση κρατικών ακινήτων. Είναι ο ενδεδειγμένος τρόπος να περιοριστεί η «μαύρη τρύπα» του προγράμματος αποκρατικοποιήσεων;
«Δεν είμαι σίγουρη για το ότι η συγκεκριμένη πρόταση προέρχεται από το ΤΑΙΠΕΔ. Κατα τη διάρκεια των 2 πρώτων ετών είχαν γίνει διάφορες σκέψεις για τους πιθανούς τρόπους αξιοποίησης των κρατικών ακινήτων. Ενδεχομένως να είναι κάτι που προσπαθεί να επιβάλλει τώρα η τρόικα. Ανεξάρτητα όμως από το ποιος είναι ο “γεννήτορας” της ιδέας, η απόφαση που επιβάλλει στην Ελλάδα την πώληση/παραχώρηση όλων των κρατικών ακινήτων μέσω ΤΑΙΠΕΔ είναι εξαιρετικά πρόχειρη και λανθασμένη κατά την άποψή μου. Και αυτό γιατί όπως όλοι πλέον γνωρίζουμε, κάθε ευρώ που εισπράττει το ΤΑΙΠΕΔ δεν επενδύεται στην οικονομία μας προκειμένου αυτή να στηριχθεί αλλά προορίζεται για την αποπληρωμή του δημοσίου χρέους, ενός χρέους που εξακολουθεί να μην είναι βιώσιμο. Αναφορικά με τη “μαύρη τρύπα” του προγράμματος, θα πρέπει να υπογραμμίσω ότι αυτή πιθανότατα να μην είχε δημιουργηθεί στην περίπτωση που οι στόχοι ήταν με περισσότερη υπευθυνότητα προσδιορισμένοι αλλά και στην περίπτωση που η προσέγγιση απέναντι στους τρέχοντες διαγωνισμούς ήταν περισσότερο τεχνοκρατική».

Είναι εφικτός ο στόχος για αποκρατικοποιήσεις άνω του 1 δισ. ευρώ φέτος;
«Έχουν ξεκινήσει διάφορα projects, εκτιμώ όμως ότι επειδή ήδη προσεγγίζουμε το τέλος του πρώτου εξαμήνου του έτους δεν θα ολοκληρωθεί μέσα στο έτος άλλος διαγωνισμός που θα αποφέρει στο Δημόσιο (ή καλύτερα στους δανειστές μας) ένα ιδιαίτερα υψηλό τίμημα, επιπέδου δηλαδή ΟΠΑΠ και ΔΕΠΑ. Εάν λοιπόν ξεπεραστούν τα υπάρχοντα εμπόδια, πιθανότατα να ολοκληρωθεί η ιδιωτικοποίηση του ΟΠΑΠ και του ΔΕΣΦΑ αλλά και κάποιων ακινήτων. Εκείνο επίσης που θα πρέπει να ξεκαθαρίσω είναι ότι άλλο σημαίνει “αποκρατικοποιήσεις του 1 δισ. ευρώ” και άλλο σημαίνει “εισπράξεις του 1 δισ. ευρώ”, από τη στιγμή που δεν εισπράττονται όλα τα ποσά απαραίτητα στο χρόνο μηδέν. Από όποια πλευρά όμως και να εξετάσουμε το συγκεκριμένο θέμα, δεν θα πρέπει να ξεχνάμε ότι οι όποιοι στόχοι θα επιτευχθούν μόνο στην περίπτωση που θα γίνουν οι χειρισμοί που απαιτούνται προκειμένου να εξασφαλίσουν οι υπεύθυνοι το ότι δεν θα αποσυρθεί το ενδιαφέρον υποψηφίων επενδυτών τελευταία στιγμή (όπως δηλαδή συνέβη με τη ΔΕΠΑ)».

Ποια θα μπορούσε να είναι η στρατηγική της Ελλάδας ώστε να ξαναβάλει στις ράγες τις ιδιωτικοποιήσεις και να προσελκύσει ξένους επενδυτές;
«Πρώτον, το ζητούμενο δεν είναι απλώς να γίνουν ιδιωτικοποιήσεις. Το ζητούμενο είναι να γίνουν εκείνες οι ιδιωτικοποιήσεις που θα εξυπηρετήσουν βραχυπρόθεσμα και μακροπρόθεσμα τα συμφέροντα της χώρας και όχι αυτές που απλώς θα εξασφαλίσουν τα κεφάλαια που απαιτούν οι δανειστές μας. Επίσης, οι ιδιωτικοποιήσεις δεν έχουν νόημα εάν δεν εξασφαλίσουν την ενίσχυση του ανταγωνισμού, την κατάργηση μονοπωλιακών καταστάσεων (και όχι τη μετατροπή των μονοπωλιακών οργανισμών από κρατικούς σε ιδιωτικούς) αλλά και την δημιουργία επιπρόσθετων θέσεων εργασίας (κάτι που φαντάζει ανέφικτο σήμερα από τη στιγμή που δεν υπάρχουν οι απαιτούμενες εγγυήσεις ούτε καν για τη διατήρηση των υπαρχουσών θέσεων).
Δεύτερον, η προσέλκυση ξένων επενδυτών απαιτεί εξάλλου και την ύπαρξη των απαραίτητων προϋποθέσεων –δημιουργία ενός σταθερού οικονομικού αλλά και επιχειρηματικού περιβάλλοντος– που θα διευκολύνει τις επιχειρηματικές προσπάθειες χωρίς αιφνιδιασμούς και ανατροπές για τους σχεδιασμούς των επενδυτών, κάτι που αυτή τη στιγμή δεν υπάρχει.
Τρίτον, οι αναταράξεις που παρατηρούνται σε κυβερνητικό επίπεδο αλλά και η δυσκολία συνεννόησης μεταξύ των κυβερνητικών εταίρων δυσχεραίνουν την κατάσταση. Η πρόσφατη ανησυχία-αγωνία αναφορικά με την ενδεχόμενη προκήρυξη εκλογών (η οποία έκανε τον γύρο του κόσμου) είναι σίγουρο ότι δεν βοήθησε και πολύ προς την κατεύθυνση της προσέλκυσης επενδυτών ξένων ή και εγχώριων».

«Η τρόικα θα ήθελε ξένους managers στο ΤΑΙΠΕΔ»
Εκτιμάτε ότι τίθεται ζήτημα αντικατάστασης των στελεχών του ΤΑΙΠΕΔ από ξένους managers που θα ορίσει η τρόικα;
«Αυτό είναι κάτι που έχει ακουστεί πολλές φορές τα τελευταία χρόνια. Είμαι σίγουρη ότι η τρόικα θα το ήθελε πολύ και πιθανότατα κάποια στιγμή να προσπαθήσει να το επιβάλει, όμως νομίζω πως αυτό δεν θα πρέπει να το δεχτούμε. Οι ξένοι managers δεν είναι καλύτεροι ή ικανότεροι από τους Έλληνες. Εκείνο που θα πρέπει οπωσδήποτε να γίνει είναι να ξεκαθαρίσει το τοπίο ως προς τη σχέση κυβέρνησης – ΤΑΙΠΕΔ. Αυτό ακόμα και σήμερα παραμένει θολό. Είναι μια ανεξάρτητη Α.Ε. που αναλαμβάνει το τρέξιμο των αποκρατικοποιήσεων με τεχνοκρατικό τρόπο χωρίς να αφήνει περιθώρια για παρεμβολές και “συμβιβασμούς”, ή είναι ένας εντολοδόχος του κυβερνητικού επιτελείου; Η δεύτερη περίπτωση πάντως δημιουργεί πολλά ερωτήματα στα οποία δεν είμαι σίγουρη ότι θα πάρουμε ικανοποιητικές απαντήσεις. Επιπρόσθετα, αυτό που πάντα θα πρέπει να εξασφαλίζεται δεν είναι η επιδιωκόμενη –όπως αποδείχθηκε με την παράνομη αντικατάστασή μου από το Δ.Σ. του ΤΑΙΠΕΔ– εκ προοιμίου απόλυτη σύμφωνη γνώμη όλων των στελεχών, αλλά η επιλογή αξιόπιστων επαγγελματιών που θα διαθέτουν αυτοκυριαρχία, αυτοσεβασμό και αξιοπρέπεια και οι οποίοι θα έχουν τη δύναμη να πουν “όχι” σε πιθανή προσέγγιση υποψηφίων επενδυτών, τοποθετώντας πάνω απ’ όλα το συμφέρον του Δημοσίου. Η τοποθέτηση προσώπων τα οποία ήδη ελέγχονται από τη Δικαιοσύνη είναι σίγουρο ότι δεν αποτελεί και την καλύτερη επιλογή».