Καθαρή έξοδος (και πράσινα άλογα…)

«Δεν έχει παρατηρηθεί ποτέ ξανά στην Ευρώπη, μια χώρα να καταθέτει δύο διαφορετικές εκδοχές για τον προϋπολογισμό του επόμενου έτους, έναν για να ικανοποιήσει τους δανειστές και έναν τους ψηφοφόρους. Αυτό ακριβώς δείχνει ότι η Ελλάδα παραμένει σε πρόγραμμα». Κι όμως, τα λόγια αυτά δεν ανήκουν σε αρχηγό αντιπολιτευόμενου κόμματος στην Ελλάδα, αλλά στον Γερμανό οικονομολόγο, Ντάνιελ Γκρος, ο οποίος είναι διευθυντής ενός από τα πιο γνωστά think tanks διεθνώς, του Κέντρου Ευρωπαϊκών Πολιτικών Μελετών.

Του Μιχάλη Κωτσάκου

Ο Γερμανός οικονομολόγος περιγράφει εν ολίγοις την έκπληξή του για την πανευρωπαϊκή πρωτοτυπία, όπως την αποκαλεί, της κατάθεσης από την κυβέρνηση προσχέδιου προϋπολογισμού με και χωρίς συντάξεις και αντίμετρα. Επίσης, θεωρεί σοβαρή εξέλιξη την υστέρηση των φετινών επενδύσεων, υποστηρίζοντας ότι χωρίς αυτές δύσκολα θα επιτευχθούν οι στόχοι για την ανάπτυξη, τόσο φέτος, όσο και τα επόμενα χρόνια, ενώ ειδικά για τις συντάξεις επικαλείται ένα γερμανικό ρητό ότι «δεν μπορείς να βγάλεις αίμα από μια πέτρα». Αν δηλαδή δεν υπάρχει ανάπτυξη σε μια οικονομία, τότε η κυβέρνηση δεν έχει έσοδα για να εξυπηρετήσει το χρέος, ούτε χρήματα για να πληρώσει συντάξεις.

Όλα αυτά που είπε ο Γερμανός οικονομολόγος αποδεικνύονται εν τοις πράγμασι, τόσο με την αδυναμία της χώρας να βγει στις αγορές, με το επιτόκιο δανεισμού να βρίσκεται στα επίπεδα του 2010, όταν η χώρα δεν μπορούσε να δανειστεί από τις αγορές και αναγκάστηκε να εισέλθει σε καθεστώς μνημονίου, όσο και με το χρηματιστηριακό κραχ της Τετάρτης, όπου η τιμή των τραπεζών πήρε την κατηφόρα.

Ως συνήθως, η κυβέρνηση για μία ακόμη φορά πιάστηκε στον ύπνο και ουδείς είναι σε θέση να εξηγήσει με οικονομικούς όρους για ποιον λόγο οι τραπεζικές μετοχές δέχθηκαν αυτή την επίθεση. Το Μαξίμου για μία ακόμη φορά αποφάσισε να στήσει έναν εσωτερικό εχθρό, κάνοντας λόγο για σορτάρισμα από τη Νέα Δημοκρατία, και μάλιστα η κομματική «Αυγή» είχε πρώτο θέμα ότι η αξιωματική αντιπολίτευση υπονομεύει την εθνική οικονομία.

Φυσικά οι… φωστήρες του Μαξίμου, που κάνουν λόγο για «καθαρή έξοδο», λησμονούν πως οι τράπεζες απώλεσαν τη φθηνή γραμμή χρηματοδότησής τους από την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα. Και για να αντιμετωπίσουν τις ανάγκες τους, ιδίως μετά την υποχρεωτική εγκατάλειψη των «εξωτραπεζικών δραστηριοτήτων» τους (ξενοδοχεία, ασφαλιστικές εταιρείες) και την πίεση από τα τεράστια «κόκκινα» δάνεια, βολιδοσκόπησαν για δανεισμό τις αγορές, αλλά… βρέθηκαν αντιμέτωπες με απαγορευτικά επιτόκια της τάξεως του 12%!

 Χωρίς τον διοικητή

Τουναντίον, εάν η κυβέρνηση αποδεχόταν την πρόταση του διοικητή της ΤτΕ, Γιάννη Στουρνάρα, για την προληπτική γραμμή στήριξης, θα είχαν αποφευχθεί τα οποιαδήποτε κερδοσκοπικά παιχνίδια με τις τράπεζες. Ας μη λησμονούμε ότι ο κ. Στουρνάρας πολλάκις είχε αναφέρει τους κινδύνους της καθαρής εξόδου. Είχε προειδοποιήσει ότι μετά το τέλος της φθηνής δανειοδότησης της χώρας, και της δυσκολίας προσφυγής στις αγορές με συμφέροντα επιτόκια, θα δημιουργούνταν σημαντικά προβλήματα. Τόσο για το δημόσιο, όσο και για τις ιδιωτικές επιχειρήσεις. Είναι χαρακτηριστικό ότι η Τράπεζα Πειραιώς εδώ και τέσσερις μήνες αναζητά ένα ομολογιακό δάνειο 500 εκατ. ευρώ, αλλά ακόμη δεν έχει καταφέρει να το βρει με ένα λογικό επιτόκιο, που να μην της δημιουργεί προβλήματα.

Κι όμως, ενώ συμβαίνουν όλα αυτά, την Τετάρτη το βράδυ πραγματοποιήθηκε σύσκεψη στο Μαξίμου, υπό τον πρωθυπουργό, όπου ξέχασαν να προσκαλέσουν τον καθ’ ύλην αρμόδιο, δηλαδή τον διοικητή της ΤτΕ, Γιάννη Στουρνάρα. Ουδείς από τους μετέχοντες σκέφθηκε πως η ηχηρή απουσία του κ. Στουρνάρα, ο οποίος και τυπικά και ουσιαστικά έχει τον έλεγχο για την εύρυθμη και ασφαλή λειτουργία των τραπεζών, θα στείλει μάλλον αρνητικά μηνύματα. Όπως τελικά έγινε την Πέμπτη το πρωί, όπου οι αγορές εκτόξευσαν το spread του ελληνικού δεκαετούς ομολόγου.

Και βέβαια αυτή την τακτική τη συνέχισε η κυβέρνηση και την Πέμπτη το μεσημέρι, όταν πραγματοποιήθηκε σύσκεψη στο υπουργείο Οικονομικών, όπου μετείχαν οι Ευκλείδης Τσακαλώτος, ο υπουργός παρά τω πρωθυπουργώ Δημήτρης Λιάκος, ο πρόεδρος της Επιτροπής Κεφαλαιαγοράς Χαράλαμπος Γκότσης και ο πρόεδρος του Χρηματιστηρίου Σωκράτης Λαζαρίδης.

Χωρίς σχέδιο…

Το χειρότερο, όμως, είναι ότι ήδη οι παραγωγικοί φορείς της χώρας αντιλαμβάνονται ότι δεν υπάρχει σχέδιο επί της ουσίας. Αυτό το σχέδιο που κυκλοφόρησε για τη δημιουργία μίας Bad Bank που θα διαχειριστούν «κόκκινα» δάνεια ύψους 50 δισ. ευρώ, μάλλον είναι πολύ καλό για να είναι αληθινό. Κι αυτό διότι αντίκειται με τον κανονισμό της Κομισιόν, καθώς θεωρείται κρατική χρηματοδότηση. Το καταπληκτικό στην όλη υπόθεση είναι ότι οι διαρροές από το Μαξίμου ανέφεραν από την Πέμπτη το βράδυ, ότι τα χρήματα που απαιτούνται για τη δημιουργία της «κακής τράπεζας», περίπου 5 δισ. ευρώ, θα παρθούν από το μαξιλαράκι των 24 δισ. ευρώ για την αποπληρωμή των κρατικών ομολόγων. Και βέβαια με το μόλις κυκλοφόρησε το σχέδιο άμεσα οι αγορές ανέβασαν το επιτόκιο δανεισμού του ελληνικού δεκαετούς ομολόγου στο 4,54% (στις 16.00 χθες Παρασκευή), κατά κάτι μεγαλύτερο από το 4,51% του 2010 που ανάγκασε την κυβέρνηση Παπανδρέου για να αποφύγει την άτακτη χρεοκοπία να προσφύγει στον μηχανισμό στήριξης.

Μάλιστα άνθρωποι της αγοράς φοβούνται ότι λόγω του ότι δεν υπάρχει ξεκάθαρο σχέδιο ελλοχεύει ο κίνδυνος οι μικροκαταθέτες από φόβο να ρευστοποιήσουν τα χρήματα που έχουν στις τράπεζες, ειδικά τώρα που καταργήθηκαν τα capital controls.

Βέβαια οι ίδιοι οι τραπεζίτες, βλέποντας πως η κυβέρνηση μάλλον κοιτάζει αμήχανα τα τρένα να περνούν, διέρρευσαν σε οικονομικές ιστοσελίδες, ότι ξεκινούν μία επιθετική πολιτική έναντι των μεγάλων επιχειρήσεων που έχουν κόκκινα δάνεια.

Γενικά το κλίμα είναι άσχημο και ήδη κάποιοι οικονομικοί παράγοντες αρχίζουν να κάνουν και πάλι λόγο για αργεντινοποποίηση της Ελλάδας, υπενθυμίζοντας ότι η μεγάλη αυτή χώρα αναγκάστηκε πριν καν συμπληρωθούν 20 χρόνια να επιστρέψει στην… αγκαλιά του ΔΝΤ. Κάτι που εάν συμβεί και με το ελληνικό ζήτημα, μπορεί να οδηγήσει την κυβέρνηση σε άμεση προσφυγή στις κάλπες, ειδικά εάν τα μηνύματα για την περικοπή των συντάξεων από τους εταίρους και δανειστές δεν είναι ευνοϊκά.

 Αντιδράσεις…

Κι ενώ η κυβέρνηση επιμένει στο αφήγημα της κερδοσκοπίας και των πολιτικών παιχνιδιών, οι αντιδράσεις είναι σε διαφορετική ρότα. Η Νέα Δημοκρατία επί της ουσίας έριξε τις ευθύνες στην Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς και στον πρόεδρό της Χαράλαμπο Γκότση, ο οποίος πιάστηκε στον ύπνο για δεύτερη φορά μετά και την υπόθεση της Folli-Follie.

Ο πρόεδρος του ΣΕΒ, Θεόδωρος Φέσσας, προειδοποίησε ότι «το κλίμα στην οικονομία έχει χαλάσει» και έστειλε μηνύματα προς την κυβέρνηση να «σταματήσει την παροχολογία γιατί δεν υπάρχουν χρήματα». Την ίδια ώρα, ακόμη και ο Γιάνης Βαρουφάκης είπε πικρές αλήθειες με ανάρτησή του τονίζοντας πως «η κυβέρνηση ανακάλυψε κερδοσκόπους στο Χρηματιστήριο. Σε λίγο θα ανακαλύψει ότι η θάλασσα περιέχει αλάτι. Οι τραπεζικές μετοχές έπεσαν για 3 λόγους: 1. Σύμφωνα με SSM έχουν κεφαλαιακή τρύπα 15 δισ. ευρώ. 2. Κόκκινα δάνεια που αναγκάζονται να πουλήσουν κοψοτιμής. 3. Αναταραχή λόγω Ιταλίας».

Μία διαφορετική προσέγγιση έδωσε η Ένωση Κεντρώων, η οποία εξέφρασε, μέσω ανακοίνωσης, την υποψία της ότι το κραχ των τραπεζών στο Χρηματιστήριο έγινε για να επισπευσθεί η πώληση των επιχειρηματικών κόκκινων δανείων στα ξένα funds. Η Φώφη Γεννηματά υποστήριξε πως «η κυβέρνηση δεν έχει καταφέρει να εμπνεύσει εμπιστοσύνη στην ελληνική οικονομία».

Τέλος, το Ποτάμι θυμήθηκε τα προεκλογικά σόου του πρωθυπουργού: «Τελικά ο κ. Τσίπρας και οι επιτελείς του βαράνε τα νταούλια, αλλά οι αγορές εξακολουθούν να χορεύουν στον δικό τους ρυθμό. Η κυβέρνηση στον δικό της κόσμο εξακολουθεί να θριαμβολογεί και να βλέπει επιτυχίες. Το μόνο μέρος όπου αριθμοί και άνθρωποι ευημερούν είναι οι κυβερνητικές ανακοινώσεις και τα non paper του Μεγάρου Μαξίμου».