«Κλειδωμένοι» οι κεντρώοι στο πλευρό του Κυριάκου

Από το 1996, όταν λειάνθηκαν οι έντονες αντιπαραθέσεις των μεγάλων κομμάτων (Νέα Δημοκρατία και ΠΑΣΟΚ), και οι δύο στράφηκαν στον λεγόμενο χώρο του κέντρου, που από τη διάλυση της ΕΔΗΚ (συνέχεια της Ένωσης Κέντρου) δεν την εξέφραζε κάποιο κόμμα. Οι κεντρώοι (είτε τους άρεσε, είτε όχι) ψήφιζαν τα δύο μεγάλα κόμματα.

Του Μιχάλη Κωτσάκου

Επί της ουσίας μετακινούνταν ένθεν κακείθεν. Από το 1996 το πολιτικό κέντρο ήλθε στην επιφάνεια, καθώς ο Κώστας Σημίτης έκανε πρώτος το άνοιγμα στον συγκεκριμένο χώρο με το αφήγημα του προοδευτικού εκσυγχρονισμού. Στην ίδια ρότα και ο Κώστας Καραμανλής, ο οποίος διεκδίκησε την εξουσία το 2000 και την κέρδισε το 2004 με τη ρητορική του μεσαίου χώρου. Όπως επισημαίνουν οι αναλυτές, αυτό το κοινό –του λεγόμενου μεσαίου χώρου– γύρισε την πλάτη στον Κώστα Καραμανλή και ακολούθησε τον Γιώργο Παπανδρέου τον Οκτώβριο του 2004.

Ακόμη και μετά τις σεισμικές πολιτικές εξελίξεις που έφερε η χρεοκοπία της χώρας και το πρώτο μνημόνιο, οι κεντρώοι είναι αυτοί που ανεβοκατεβάζουν τις κυβερνήσεις. Είναι χαρακτηριστικό ότι μετά τις εκλογές του Μαΐου του 2012, όπου όλα τα κόμματα καταβαραθρώθηκαν με τη Ν.Δ. να πέφτει στο 19%, το ΠΑΣΟΚ στο 13% και τον ΣΥΡΙΖΑ να ανεβαίνει στο 17%, οι κεντρώοι στράφηκαν προς τη Ν.Δ. στις εκλογές του Ιουνίου του 2012 για να μην υπάρξει ακυβερνησία.

Ακόμη και στις εκλογές του Ιανουαρίου του 2015, ένα μέρος των κεντρώων ψηφοφόρων αποφάσισαν να ρισκάρουν με τον ΣΥΡΙΖΑ. Διαφορετικά, δεν θα έπιανε το ποσοστό του 35%. Παρά το γεγονός ότι την εποχή εκείνη εμφανίστηκε στο πολιτικό σκηνικό ένα καθαρόαιμο κόμμα του κέντρου, το Ποτάμι, που απέσπασε το 6% των ψήφων.

Με βάση τους κεντρώους ψηφοφόρους κινήθηκε και ο Κυριάκος Μητσοτάκης, ο οποίος από την ημέρα που εξελέγη στην ηγεσία της Νέας Δημοκρατίας έβαλε ως στόχο την άλωση του κέντρου. Εξαΰλωσε Ποτάμι και Ένωση Κεντρώων, κράτησε το ΠΑΣΟΚ-ΚΙΝΑΛ σε χαμηλά επίπεδα, ενώ μετέτρεψε τους κεντρώους ψηφοφόρους σε πολέμιους του ΣΥΡΙΖΑ, που αυτό ήταν το πιο σημαντικό του επίτευγμα. Διότι, όπως εξηγούν οι εκλογολόγοι, η απήχηση που έχουν οι λεγόμενοι κεντρώοι ψηφοφόροι είναι απείρως μεγαλύτερη. Ένας δεξιός ή ένας αριστερός ψηφοφόρος πολύ πιο δύσκολα μπορεί να πείσει έναν αναποφάσιστο. Κι αυτό διότι ο αναποφάσιστος υπολογίζει και την κομματική δέσμευση που έχει όποιος του προτείνει κάτι. Τουναντίον, ο κεντρώος ψηφοφόρος, είτε γιατί έχει αποφασίσει για λόγους γενικού συμφέροντος, είτε για το δικό του καλό, είναι πιο εύκολο να πείσει τον συνομιλητή του, καθώς δεν διακατέχεται από κομματικό πάθος και δεσμεύσεις.

«Κλειδωμένους»    

Τελευταία και η Κουμουνδούρου αναζητεί διαύλους επικοινωνίας με τον λεγόμενο χώρο του κέντρου. Δηλαδή, με πολίτες που δηλώνουν ρεαλιστές και αγωνιούν για την καθημερινότητα και όχι για ανεφάρμοστα προγράμματα. Ενδιαφέρονται πρωτίστως για διαχείριση κρίσεων στα όρια της κοινής λογικής.

Με βάση όσα έγιναν και στην κρίση του Έβρου και στην αντιμετώπιση της πανδημίας, οι κεντρώοι μοιάζουν να είναι «κλειδωμένοι» από τον Κυριάκο Μητσοτάκη. Αυτοί οι πολίτες αντιλαμβάνονται και τον τρόπο διαχείρισης της οικονομικής κρίσης που ακολουθεί. Αναμφίβολα όλοι θα ήθελαν το κράτος να ήταν σε θέση να επιδοτεί όλους όσοι επλήγησαν από την κρίση με βάση τους μισθούς που έπαιρναν στην προ πανδημίας εποχή, όμως οι κεντρώοι κατανοούν ότι η χώρα μας δεν έχει τις οικονομικές δυνατότητες της Γερμανίας και της Γαλλίας, οι οποίες ήταν πιο large στις παροχές. Γι’ αυτό και δεν δίνουν ιδιαίτερη σημασία στο οικονομικό πρόγραμμα που ανακοίνωσε ο ΣΥΡΙΖΑ. Και μιλάμε και για το «Μένουμε Όρθιοι» και για το «Μένουμε Όρθιοι ΙΙ». Διαβάζοντας μόνο ότι θα λάβουν οι πληττόμενοι εργαζόμενοι όλο το ποσό του μισθού, τότε αμέσως σταματούν να ασχολούνται με οτιδήποτε κι εάν ανακοινώσει η Κουμουνδούρου.

Ανάλογα πράττουν και στο μεταναστευτικό πρόβλημα. Κατανοούν οι κεντρώοι ότι οι άνθρωποι που αφήνουν τις πατρίδες τους και τις εστίες τους είναι βασανισμένοι. Είτε γιατί είναι άμαχοι σε εμφυλίους, είτε προέρχονται από χώρες που η πείνα και οι αρρώστιες θερίζουν. Όμως για να μπορέσει η χώρα να υποδεχθεί τους μετανάστες και τους πρόσφυγες πρέπει να υπάρξουν κανόνες. Και ως φαίνεται, μέχρι σήμερα ο ΣΥΡΙΖΑ δεν αντέχει να λειτουργεί με κανόνες.

Όλα αυτά λειτουργούν σε βάρος του κόμματος της αξιωματικής αντιπολίτευσης στο σκεπτικό του κεντρώου ψηφοφόρου, ο οποίος αποτελεί το βαρόμετρο σε κάθε εκλογική διαδικασία, είναι ο πιο σκληρός κριτής για κάθε κυβέρνηση.  Είναι αλήθεια ότι η συγκυρία της πανδημίας δεν ήταν η πιο ευνοϊκή για το κόμμα της αξιωματικής αντιπολίτευσης. Οι συγκυρίες μεγάλων κινδύνων, όταν δεν οδηγούν σε ανεξέλεγκτες καταστροφές, συνήθως ευνοούν τα κόμματα και τους πολιτικούς που είναι στην εξουσία και την ίδια στιγμή εμποδίζουν την αντιπολίτευση να ξεδιπλώσει πλήρως την πολιτική της πρακτική.

Η κινηματική αντιπολίτευση

Η απόφαση του ΣΥΡΙΖΑ ήταν να επιστρέψει σε πιο κλασικές κινηματικές μορφές αντιπολίτευσης. Στηρίζει τις κινητοποιήσεις στον χώρο της παιδείας, τις διεκδικήσεις των νοσοκομειακών γιατρών, τις διαμαρτυρίες νέων στην Αθήνα και τη Θεσσαλονίκη για την αντιμετώπιση των συναθροίσεων από τις αστυνομικές δυνάμεις, και τις κινητοποιήσεις των καλλιτεχνών και των εργαζομένων στον χώρο της τέχνης που διεκδικούν μέτρα στήριξης. Κάτι που ναι μεν ικανοποιεί τους σκληρούς της Κουμουνδούρου, όχι όμως τους κεντρώους.

Συν τοις άλλοις ότι οι κεντρώοι έχουν βαρεθεί και τη συνδικαλιστική λογική και σίγουρα κάθε φορά που ένα κόμμα προσπαθεί να χαϊδέψει τους συνδικαλιστές προκαλεί εκνευρισμό. Στην προκειμένη περίπτωση, ο ΣΥΡΙΖΑ δεν έχει άμεση πρόσβαση, με όρους οργανωμένης συνδικαλιστικής εκπροσώπησης, και γι’ αυτό μετέχει όσο το δυνατόν περισσότερο σε διάφορες κινητοποιήσεις. Απλά στην Κουμουνδούρου έχουν να αντιμετωπίσουν και το ΚΙΝΑΛ, καθώς η Χαριλάου Τρικούπη εν μέσω πανδημίας δείχνει ότι οικοδομεί τους έτσι κι αλλιώς παραδοσιακούς δεσμούς της με τον κεντρώο χώρο, που της έχουν προσφέρει σημαντικές εκλογικές νίκες στο παρελθόν.

Πάντως, για να πούμε και του στραβού το δίκιο, ούτε η Χαριλάου Τρικούπη και πολύ περισσότερο η Κουμουνδούρου αδυνατούν για την ώρα να αμφισβητήσουν την ηγεμονική θέση στην πολιτική σκηνή, που προς το παρόν κατέχει σε αυτό τον χώρο η Ν.Δ. και ο Κυριάκος Μητσοτάκης.