Κλεισθένης στη θέση του Κλεισθένη ο Σκουρλέτης

 Να ανακατέψει την τράπουλα στην Τοπική Αυτοδιοίκηση επιχειρεί ο Πάνος Σκουρλέτης με οδηγό τον Κλεισθένη και όσα εκείνος είχε κάνει στην Αθήνα πριν από αιώνες. Η μεταρρύθμιση πάντως του υπουργού, που δύσκολα θα μπορέσει να εφαρμοστεί στις επόμενες εκλογές, το φθινόπωρο του 2019 όπως εκείνος επιθυμεί, προκαλεί την έντονη αντίδραση των εμπλεκομένων όπως φάνηκε και στο συνέδριο της ΕΝΠΕ και της ΚΕΔΕ.

Ρεπορτάζ: Θεοδόσης Παπανδρέου

Κλεισθένης στη θέση του Κλεισθένη θέλει να γίνει ο υπουργός Εσωτερικών με την ελπίδα ότι θα μείνει και αυτός στην ιστορία για τη δημοκρατική του μεταρρύθμιση. Μόνο που ο Κλεισθένης ο Αθηναίος, θεμελιωτής της Δημοκρατίας, έδρασε κάτω από άλλες συνθήκες. Ο Κλεισθένης απέβλεπε στη διάσπαση των τοπικιστικών παρατάξεων και τον περιορισμό της δυνατότητας επηρεασμού των ασθενέστερων πολιτών από έναν αριστοκράτη αρχηγό η οποία παλαιότερα είχε οδηγήσει σε τυραννικά καθεστώτα.

Με το τέλος της τυραννίας του Πεισίστρατου, ανέλαβε να καταστήσει δημοκρατικότερο το πολίτευμα της Αθήνας. Χώρισε την Αττική σε 3 βασικούς δήμους (το άστυ, τα παράλια και τη μεσογαία). Μετά με το σύστημα των τριττυών (= θεωρητική μονάδα) χώρισε τον κάθε δήμο σε 10 τριττύες, δημιουργώντας συνολικά 30 τριττύες. Ύστερα πήρε 1 τριττύν από το άστυ, 1 από τη μεσογαία και 1 από τα παράλια και έφτιαξε μια νέα φυλή. Έτσι έκανε και με τις υπόλοιπες τριττύες, φτιάχνοντας 10 νέες φυλές. Έτσι οι πλούσιοι ευγενείς έπαψαν να αποτελούν μόνοι τους μια ισχυρή τάξη και αναμείχθηκαν με τους υπόλοιπους πολίτες, και οι πολιτικοί σταμάτησαν να ωφελούν τους κατοίκους μίας μόνο περιοχής, αφού τώρα υπήρχαν τριττύες και από τις 3 περιοχές σε μία φυλή. Ο Κλεισθένης έδωσε όλη την εξουσία στην Εκκλησία του Δήμου. Από αυτήν εκλέγονταν και οι δέκα στρατηγοί που διοικούσαν όχι μόνο τον στρατό αλλά και το ίδιο το κράτος.

Στόχος ο κατακερματισμός

Ο Π. Σκουρλέτης θέλει κάτι αντίστοιχο: την απλή αναλογική στην τοπική αυτοδιοίκηση. Ο στόχος βέβαια δεν είναι μόνο ένα δημοκρατικότερο σύστημα, αλλά κυρίως η διάσπαση των σημερινών συσχετισμών. Όσοι γνωρίζουν τις κάτω από το τραπέζι διαπραγματεύσεις στη δημιουργία των συνδυασμών, γνωρίζουν καλά τις συμφωνίες για αντιδημαρχίες ή άλλες θέσεις με αντάλλαγμα μια υποψηφιότητα: «Φέρνω 1.000 ψήφους, θα μπω στο ψηφοδέλτιο, τι θα μου δώσεις;» είναι ένα σχετικό παράδειγμα. Η πρόθεση γίνεται πιο ξεκάθαρη από το γεγονός πως με το σχέδιο Κλεισθένης δεν θα υπάρχουν εκλεγμένοι αντιπεριφερειάρχες αλλά διορισμένοι, οι οποίοι μάλιστα θα μπορούν να είναι από όποια παράταξη.

Φυσικά, αυτό υποχρεώνει μια περιφερειακή ή δημοτική αρχή να διαπραγματεύεται ευθέως με τις παρατάξεις της αντιπολίτευσης. Και ναι μεν αυτό θα μπορούσε να οδηγήσει σε περιορισμό των απευθείας αναθέσεων, όμως θα μπορούσε να κάνει και το ακριβώς αντίθετο: δώσε στον δικό σου αλλά για να το ψηφίσουμε δώσε και στον δικό μου κάτι άλλο…

Αντιδράσεις…

Πάντως, κόμματα αλλά και εκπρόσωποι της αυτοδιοίκησης δεν καλοβλέπουν την πρωτοβουλία Σκουρλέτη, με τον Κυριάκο Μητσοτάκη να δηλώνει ξεκάθαρα πως δεν πρόκειται να εφαρμοστεί ακόμα και αν ψηφιστεί. Και η Φώφη Γεννηματά τόνισε πως «αν η αλλαγή του εκλογικού νόμου στην Τοπική Αυτοδιοίκηση γίνεται με στόχο την ενίσχυση των κομματικών μας ερεισμάτων στον χώρο, τότε βάζουμε το κάρο μπροστά από το άλογο».

Στο συνέδριο των ΕΝΠΕ-ΚΕΔΕ ο υπουργός Εσωτερικών πήρε μία πολύ καλή πρώτη γεύση τού τι θα ακολουθήσει, αν επιμείνει. Η φιλότιμη προσπάθειά του να παρουσιάσει τις διατάξεις του νομοσχεδίου για τις αλλαγές στην αυτοδιοίκηση, το οποίο μάλιστα φέρει τον φιλόδοξο τίτλο «Κλεισθένης 1», ξεσήκωσε τους αυτοδιοικητικούς, ειδικά όταν αναφέρθηκε σε διάταξη σύμφωνα με την οποία «θα προβλέπεται προφανώς στη βάση της καθιέρωσης απλής αναλογικής και η δυνατότητα να ορίζονται με πρόταση του Περιφερειάρχη και του Δημάρχου οι Αντιπεριφερειάρχες και οι Αντιδήμαρχοι από όλες εκείνες τις δυνάμεις που θα συγκροτούν τη νέα πλειοψηφία».

Η φράση αυτή του ΥΠ.ΕΣ. προκάλεσε τις έντονες αντιδράσεις των αυτοδιοικητικών, σε σημείο που υποχρέωσαν τον κ. Σκουρλέτη να σταματήσει να μιλά, ενώ παρεμβαίνοντας ο πρόεδρος της ΚΕΔΕ, Γιώργος Πατούλης, ζήτησε από τους συνέδρους να ηρεμήσουν γιατί «σήμερα είναι ημέρα αποκαλύψεων». Σε κάθε περίπτωση, ο τρόπος που αντέδρασαν περιφερειάρχες, δήμαρχοι και περιφερειακοί και δημοτικοί σύμβουλοι που βρίσκονταν στην αίθουσα των εργασιών του συνεδρίου κατέδειξε τη διάσταση απόψεων που υπάρχει μεταξύ των κυβερνητικών προθέσεων και των αυτοδιοικητικών στελεχών όλης της χώρας.

Οι αλλαγές

Σύμφωνα, πάντως, με πληροφορίες, το ν/σ αναμένεται ακόμα και την ερχόμενη εβδομάδα θα τεθεί σε δημόσια διαβούλευση, ενώ δεν αποκλείεται να αλλάξει ακόμα και η διάταξη που προβλέπει κάλπες τον Οκτώβριο του 2019. Οι σημαντικότερες αλλαγές που επιφέρει είναι:

# Καθιέρωση της απλής αναλογικής. Αυτό σημαίνει ότι οι έδρες θα κατανέμονται στους δημοτικούς ή περιφερειακούς συνδυασμούς ανάλογα με τα αποτελέσματα του α΄ γύρου των εκλογών. Για την εκλογή δημάρχου ή περιφερειάρχη θα απαιτείται ποσοστό 50% συν 1 είτε από τον πρώτο είτε από τον δεύτερο γύρο της εκλογικής αναμέτρησης. Αυτό κάλλιστα θα μπορούσε να σημαίνει πως ο νικητής του δεύτερου γύρου δεν θα έχει καν τους περισσότερους συμβούλους.

# Αποσυνδέονται οι αυτοδιοικητικές εκλογές (θα γίνονται στο εξής ανά 4 χρόνια) από αυτές των ευρωεκλογών που γίνονται κάθε 5 χρόνια. Αυτό σημαίνει ότι οι προσεχείς αυτοδιοικητικές θα διεξαχθούν τον Οκτώβριο του 2019 και οι δήμαρχοι, περιφερειάρχες και λοιποί αιρετοί θα αναλάβουν καθήκοντα από 1/1/2020. Όσον αφορά τις ευρωεκλογές, αυτές θα διεξαχθούν κανονικά στις 26 Μαΐου του 2019.

# Οι δήμοι χωρίζονται σε κατηγορίες ανάλογα με τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά τους (νησιωτικοί, ορεινοί, αγροτικοί, αστικοί) και χρηματοδοτούνται με βάση τις ξεχωριστές ανάγκες τους.

# Τα δημοτικά τέλη θα χρεώνονται ανάλογα με τις χρήσεις των ακινήτων.

# Θεσπίζεται ελεγκτής νομιμότητας (αποτελούμενος από νομικούς) για τον έλεγχο των πεπραγμένων των δήμων.

# Οι δήμοι θα μπορούν να ιδρύουν υπηρεσίες κοινής ωφέλειας (π.χ., για την παραγωγή ενέργειας από φωτοβολταϊκά για την κάλυψη των τοπικών αναγκών).

# Ο τομέας του πρασίνου μεταφέρεται στις ανταποδοτικές υπηρεσίες των δήμων.