ΚΡΙΤΙΚΗ ΘΕΑΤΡΟΥ – Τένεσι Ουίλιαμς, «Ο Γυάλινος Κόσμος»: Κρυστάλλινες λάμψεις ποίησης και λυρισμού

Μια μικρή άμορφη μάζα από τσαλακωμένο χαρτί, που μέσα από τις ακανόνιστες, δαιδαλώδεις πτυχώσεις της προβάλλουν λεπτές δεσμίδες φωτός, αυτό φέρνει στον νου ο «Γυάλινος Κόσμος» του Δημήτρη Καραντζά στο θέατρο Κεφαλληνίας. Γιατί όλα και όλοι σε αυτό το έργο του Ουίλιαμς φέρουν τα ρυτιδωμένα ίχνη του φόβου, του εγκλεισμού, του ανεκπλήρωτου.

Τραυματισμένο τοπίο η σκηνή. Θολά πατρικά πορτραίτα παραδομένα στην αχλή της μνήμης, μελαγχολικές λάμψεις κεριών, κρυστάλλινα θρύμματα και σχεδόν αδιόρατα λαμπυρίσματα από μινιατούρες, ένα γραμμόφωνο-ξέφτι από τη θύμηση του πατέρα, μια κουζίνα-αρένα, ένα πλατύσκαλο που υποδέχεται τα όνειρα και τις διαψεύσεις, μια έξοδος κινδύνου πάντα τραγικά ανοιχτή για τη μεγάλη φυγή, ένα τηλέφωνο που επισφραγίζει σταθερά τη ματαίωση, ένα φως που ανάβει και σβήνει όπως ακριβώς και οι ανθρώπινες προσδοκίες.

Αιωρούμενος απών ο πατέρας Ουίνγκφιλντ, που σιωπηρά «σκηνοθετεί» τη θλίψη και την απελπισία αυτού του οίκου του Αμερικάνικου Νότου, ο γιος του Τομ, που γράφει ποιήματα σε κουτιά από παπούτσια και χάνεται μέσα στις ψευδαισθήσεις τού σινεμά, η μητέρα του Αμάντα με τη δική της εκδοχή μνήμης, επιλεκτική και ραφινάτη αλλά στο βάθος με ένα αίσθημα πίκρας και τρόμου για το άγνωστο αύριο, η αδελφή Λώρα, το φυσικό όριο ανάμεσα στο οχυρό της ετερότητας, της ποίησης και του ρομαντισμού και την ωμή αναγκαιότητα της επιτυχίας και, ακόμα, ο Τζιμ, ο επισκέπτης με τη θλιμμένη ορμή και το αβέβαιο μέλλον, η τραυματισμένη υπόσχεση μιας νέας αλλά αμφίβολα ευτυχισμένης ζωής.

Ο «Γυάλινος κόσμος» αναπνέει μέσα από το προσωπικό βίωμα, είναι «έργο μνήμης», όχι όμως μιας μνήμης ψυχρά καταγραφικής, αλλά με εκείνη την «υγρασία» της φαντασίας και του συναισθήματος που δίνει στην εμπειρία την αστραπιαία ακτινοβολία της εσώτερης αλήθειας, τα διακριτικά σπινθηρίσματα της καρδιάς, το υπόκωφο, και όχι το εξπρεσιονιστικά οξύ, δράμα της ψυχής.

Διακριτικά, με αργά βήματα, σχεδόν ψηλαφιστά, ο Δημήτρης Καραντζάς ανοίγει την πόρτα του σπιτιού, του τόσο διαφορετικού, και μας το συστήνει έτσι που γίνεται και δικό μας, καθώς οι μικρές αντανακλάσεις του γυάλινου κόσμου της Λώρας έχουν κάτι από το φαντασιακό σύμπαν του καθένα από μας, από το ταπεινό μας ανάστημα μπροστά στη σκαιότητα του νευρωτικά φιλόδοξου κόσμου. Παρελθόν και παρόν εναλλάσσονται με μια ονειρική ακολουθία. Φώτα, σκοτάδια, παύσεις και επανεκκινήσεις υποτάσσονται σε μια ρυθμική σχεδόν τελετουργική.

Άτολμος και πειθήνιος ή εκρηκτικός, κατειλημμένος από έκσταση ή βυθισμένος στη σιωπή ο Τομ του Χάρη Φραγκούλη κυματίζει σαν αερικό, σχεδόν υπερίπταται,  μια μορφή πλαστική που έρχεται και χάνεται, αναζητώντας την «κίνηση, εκεί όπου βρίσκει αυτό που πάντα διαφεύγει». Η Λώρα της Ελίνας Ρίζου, ωσάν καθαγιασμένη ασκητική φιγούρα, εμφυσά ποιητική θέρμη σε μια κλινική συνθήκη μεταφράζοντας την αστάθειά της σε μετεωρισμό ανάμεσα στον ιδιότυπο αναχωρητισμό της και τον υπαρκτό κόσμο. Η Αμάντα της Μπέτυς Αρβανίτη –σε απόσταση από την προβλέψιμη άκαμπτη νεύρωση ενός στείρου οπορτουνισμού– σμιλεύει θύλακες όπου διοχετεύει ατόφια απελπισία αλλά και δόσεις αυτοσυνειδησίας, φωτίζοντας χαρακτηριστικά τις συναισθηματικές εκφάνσεις-απολήξεις του υπαρξιακού άλγους. Ο Τζιμ του Έκτορα Λιάτσου, σύμβολο της πραγματικότητας που χαρίζει εφήμερες ευτυχίες, βυθίζεται για λίγο στη σαγήνη του διαφορετικού, αλλά αποσύρεται αμήχανη αφήνοντας πίσω της ψυχικά ράκη.

Οι φωτιστικές δημιουργίες (Αλέκος Αναστασίου) λαξεύουν τα πρόσωπα, τα βλέμματα, τις σκιές, τις σκηνικές περιοχές και τα αντικείμενα, βγάζουν από το λήθαργο της στατικότητας τις μορφές, σημαίνουν εκ των ένδον, ενώ τα μουσικά σχήματα (Κορνήλιος Σελαμσής) αποδίδουν εξαιρετικά τους λεπτούς μετασχηματισμούς της μνήμης, την αιώρηση στο τότε και το τώρα.

Γιώργος Παπαγιαννάκης

Θέατρο Οδού Κεφαλληνίας – Θεατρική Εταιρεία Πράξη

Κεφαλληνίας 18, Κυψέλη, τηλ. 210-8838727

«Ο Γυάλινος Κόσμος», του Τένεσι Ουίλιαμς 

Συντελεστές

Μετάφραση: Αντώνης Γαλέος 
Σκηνοθεσία: Δημήτρης Καραντζάς
Σκηνικά: Ελένη Μανωλοπούλου 
Κοστούμια: Ιωάννα Τσάμη 
Μουσική: Κορνήλιος Σελαμσής
Φωτισμοί: Αλέκος Αναστασίου 
Συνεργάτης στη δραματουργία: Θεοδώρα Καπράλου 
Βοηθός Σκηνοθετη: Γκέλυ Καλαμπάκα 
Φωτογραφίες παράστασης: Eλίνα Γιουνανλή 

Παίζουν:

Αμάντα Γουίνγκφιλντ: Μπέτυ Αρβανίτη
Λώρα Γουίνγκφιλντ: Ελίνα Ρίζου
Τομ Γουίνγκφιλντ: Χάρης Φραγκούλης
Τζιμ Ο’Κόννορ: Έκτορας Λιάτσος