Mέσο μαζικής… αφάνειας!

Πριν από 13 χρόνια, όταν αναγγέλθηκε η δημιουργία του προαστιακού σιδηροδρόμου στην Αθήνα, όλοι μιλούσαν για τα μεγαλόπνοα σχέδια, την κεντρική γραμμή και τουλάχιστον 7 γραμμές προς όλες τις κατευθύνσεις. Μάλιστα, ο σχεδιασμός μιλούσε για «ολοκλήρωση του δικτύου το 2010» και καθημερινή μετακίνηση 250.000 επιβατών καθημερινά!

Από τότε πέρασαν τόσα χρόνια και η σκληρή πραγματικότητα για τον προαστιακό είναι εντελώς διαφορετική: χιλιάδες κάτοικοι της πρωτεύουσας ακόμη αγνοούν την ύπαρξη του προαστιακού, ενώ πολλοί περισσότεροι ούτε που τον έχουν χρησιμοποιήσει. Οι καθημερινοί επιβάτες με το ζόρι φτάνουν στις 30.000 και φυσικά ουδεμία σχέση έχουν με τους 250.000 που αναφέρονταν στα πλάνα το 2000. Κι όμως, δαπανήθηκαν πολλές δεκάδες εκατομμυρίων ευρώ, αλλά ο προαστιακός μοιάζει με φάντασμα.

Σήμερα υπάρχουν τρία σπαστά τμήματα που λειτουργούν με κάπως περίεργο  τρόπο. Το αστικό τμήμα Αθήνα-Πειραιάς είναι σχεδόν σε αχρησία με λιγοστά δρομολόγια, άρα και λίγους επιβάτες. Το τμήμα Αθήνα-ΣΚΑ λειτουργεί με μόλις έναν ενδιάμεσο σταθμό (Άγιοι Ανάργυροι), παρά το γεγονός πως υπάρχουν δύο σταθμοί έτοιμοι (Λυκότρυπα, Πύργος Βασιλίσσης) εδώ και τουλάχιστον 1,5 χρόνο. Το τμήμα που λειτουργεί ικανοποιητικά και φέρνει και τους περισσότερους επιβάτες είναι το Κιάτο-Άνω Λιόσια, ενώ υπάρχει και το δρομολόγιο Άνω Λιόσια-Αεροδρόμιο.

Από το 2011 υπάρχει μία διαλυμένη εργολαβία στο τμήμα Πειραιάς-Τρεις Γέφυρες, που μέχρι σήμερα παραμένει στον αέρα. Η ηλεκτροκίνηση δεν έχει φτάσει ακόμα στον κεντρικό σταθμό της Αθήνας, ενώ τα προβλήματα από φθορές, ζημιές, κλοπές είναι καθημερινά. Χωρίς ηλεκτροκίνηση είναι όλο το τμήμα Αθήνα-Πειραιάς.

Πονεμένη ιστορία

Και μέσα σε όλα αυτά υπάρχει και η πονεμένη ιστορία των επεκτάσεων. Η επέκταση προς Λαύριο βρίσκεται στο ΥΠΕΚΑ για έγκριση περιβαλλοντικών όρων εδώ και δύο χρόνια. Χρηματοδότηση ούτως ή άλλως δεν υπάρχει, οπότε ευελπιστούμε στο ΕΣΠΑ 2014-2020.
Η επέκταση προς Ραφήνα δεν έχει ούτε προμελέτες και θεωρείται από πολλούς όνειρο θερινής νυκτός. Η γραμμή προς Χαλκίδα λειτουργεί εδώ και χρόνια αλλά όχι μέσω Προαστιακού. Η γραμμή προς Θήβα το ίδιο.

Η Θεσσαλονίκη

Η Θεσσαλονίκη είναι ίσως η μοναδική πόλη στην Ευρώπη, η οποία έχει πληθυσμό που ξεπερνά το 1.000.000 κατοίκους, αλλά δεν διαθέτει μέσο σταθερής τροχιάς. Στην πραγματικότητα, έχει εδώ και μερικά χρόνια και είναι ο προαστιακός. Μπορεί η πόλη να πασχίζει να αποκτήσει μετρό εδώ και επτά χρόνια, όμως  ο προαστιακός Θεσσαλονίκης λειτουργεί εδώ και έξι χρόνια και μάλιστα δεν παρουσιάζει ιδιαίτερα προβλήματα. Όμως εάν στην Αθήνα πέρασε στο ντούκου, στη συμπρωτεύουσα ο προαστιακός μπορεί να ονομαστεί ο πιο «αφανής», καθώς δεν κατάφερε να στρέψει ποτέ τα βλέμματα πάνω του.
Το δίκτυό του αποτελείται από δύο γραμμές. Η μία είναι ηλεκτροκίνητη προς Λάρισα και η άλλη πετρελαιοκίνητη προς Έδεσσα. Στο δίκτυο αυτό η μεγάλη πλειοψηφία των επιβατών είναι φοιτητές που μετακινούνται από και προς τη σχολή και τους τόπους διαμονής τους.
Η γραμμή Θεσσαλονίκη-Λάρισα είναι 100% ηλεκτροκίνητη και διανύει την απόσταση Θεσσαλονίκη-Λάρισα μέσα σε περίπου 1 ώρα και 36 λεπτά. Τα καθημερινά δρομολόγια είναι 13 με συχνότητα που ποικίλλει ανάλογα με την ώρα από 1 έως 2 ώρες.
Η γραμμή προς την Έδεσσα είναι μονή και πετρελαιοκίνητη, ωστόσο είχε ανακαινιστεί πριν από μερικά χρόνια. Το δρομολόγιο διανύεται σε περίπου 1 ώρα και 35 λεπτά. Τα καθημερινά δρομολόγια είναι 11 με συχνότητα από 1 έως 2 ώρες. Η λειτουργία του προαστιακού αναμένεται στο μέλλον να εμπλουτιστεί με νέες γραμμές προς Σέρρες, ενώ υπάρχει και σχεδιασμός εδώ και χρόνια για ενδεχόμενη γραμμή προς τη Χαλκιδική που όμως δεν έχει προχωρήσει μέχρι σήμερα.

Η Πάτρα αγκάλιασε την… ιστορική γραμμή

Σε αντίθεση με την Αθήνα και τη Θεσσαλονίκη, όταν ξεκινούσε πριν από δύο χρόνια ο προαστιακός της Πάτρας όλοι γελούσαν κι έκαναν λόγο για πυροτέχνημα. Οι κάτοικοι της Πάτρας, όμως, διέψευσαν τις προβλέψεις. Έτσι ο προαστιακός της Πάτρας, όχι μόνο κατάφερε να επιβιώσει, αλλά είναι και ο μοναδικός μέχρι σήμερα που αποφέρει και κέρδη στην ΤΡΑΙΝΟΣΕ.
Ξεκίνησε να λειτουργεί τον Ιούλιο του 2010. Η διαδρομή εκτείνεται από τον Άγιο Ανδρέα μέχρι τον Άγιο Βασίλειο. Σήμερα, δικαιώνεται από το επιβατικό κοινό των Πατρών η επιλογή της ΤΡΑΙΝΟΣΕ να αξιοποιήσει την παλιά Τρικουπική γραμμή της πόλης ως αστικό σιδηρόδρομο, αφού πλέον κάθε μέρα το χρησιμοποιούν για τη μεταφορά τους 8.000 επιβάτες περίπου. Σημειωτέον ότι πρόκειται για γραμμή που δόθηκε στην κυκλοφορία στις 10 Σεπτεμβρίου 1887!
Μάλιστα, πάνω σε αυτή την επιτυχία η ΕΡΓΟΣΕ, σε συνεργασία με τις τοπικές αρχές, αναλαμβάνει τον συντονισμό των δράσεων για μία σειρά από παρεμβάσεις και μικρά έργα κατά μήκος της γραμμής, που θα επιτρέψουν την επέκταση των δρομολογίων της ΤΡΑΙΝΟΣΕ σε ολόκληρο το πατραϊκό μέτωπο.

Ξεκινούν οι δημοπρατήσεις για τον προαστιακό στη Θεσσαλία

Ο προαστιακός της Θεσσαλίας δεν είναι ακόμα πραγματικότητα, αλλά όμως οι βάσεις για τη δημιουργία του μπαίνουν αυτές τις ημέρες. Το όνειρο της Περιφέρειας Θεσσαλίας είναι κάποια στιγμή όλο το σιδηροδρομικό δίκτυο (Βόλος-Λάρισα-Παλαιοφάρσαλα-Καλαμπάκα) να ηλεκτροκινηθεί για να υπάρχει ένα ευρύ δίκτυο μετακινήσεων σε όλη την Περιφέρεια, σύγχρονα και άνετα.
Τον ερχόμενο Ιούλιο ξεκινά η δημοπράτηση για την αναβάθμιση και ηλεκτροκίνηση της βασικής γραμμής από τη Λάρισα μέχρι τον Βόλο. Το μήκος της γραμμής είναι περίπου 60χλμ. Το έργο αφορά τη βελτίωση-αναβάθμιση της σιδηροδρομικής γραμμής Λάρισας-Βόλου με ανύψωση της γραμμής σε όλο το μήκος της, ανακαίνιση γραμμών και αλλαγών σιδηροδρομικών σταθμών, αντικατάσταση σιδηροτροχιών και εργασίες συντήρησης σε εντοπισμένα τμήματα.
Σε δεύτερη φάση θα γίνει και το έργο ηλεκτροκίνησης και τηλεδιοίκησης για το οποίο υπάρχει χρηματοδότηση από το ΕΣΠΑ.  Το έργο αν δεν υπάρξουν αστοχίες θα μπορέσει να λειτουργήσει το 2016, καθώς θεωρείται «εύκολο».
Πρέπει να αναφέρουμε πως η Περιφέρεια Θεσσαλίας έχει πρωτοστατήσει από το 2011 στην προσπάθεια δημιουργίας δικτύου ηλεκτροκίνητου σιδηρόδρομου στη Θεσσαλία και ένα μέρος από την προώθηση του έργου τής ανήκει.  Η πλήρης λειτουργία όλου του δικτύου δεν αναμένεται πριν από το 2020.

Του Αλέξανδρου Μιχαήλ