Με ρυθμούς… χελώνας η απονομή δικαίου στην Ελλάδα

Στους διαδρόμους των δικαστηρίων κυκλοφορεί εδώ και χρόνια ένα ανέκδοτο που θέλει τον έναν από τους διαδίκους να έχει αποδημήσει εις Κύριον πριν ακόμη βρει το δίκιο του. Πέθανε –όπως λέγεται– αγανακτισμένος και μετανιωμένος που προσέφυγε στη Θέμιδα για να λύσει τις διαφορές του. Παρ’ όλα αυτά, εκείνη τον δικαίωσε χρόνια μετά τον θάνατό του… Η συγκεκριμένη ιστορία, κλασική πλέον αλλά επίκαιρη όσο ποτέ άλλοτε, αποδίδει πλήρως την κατάσταση που επικρατεί σήμερα στη Δικαιοσύνη όσον αφορά στους ρυθμούς απονομής της.

Υποθέσεις που φτάνουν τώρα στα ακροατήρια καταλήγουν να εκδικαστούν μετά από πέντε και πλέον έτη. Απόφαση που θα ανακοινωθεί σήμερα σε δικαστήριο μπορεί και να δημοσιευθεί μετά από ένα χρόνο! Για να εκδοθεί ένα πιστοποιητικό κληρονομητηρίου απαιτούνται περισσότεροι από δέκα μήνες.
Με άλλα λόγια, όποιος αποφασίσει σήμερα να διεκδικήσει το δίκιο του μέσω της δικαστικής οδού θα πρέπει να διαθέτει ιώβεια υπομονή και κυρίως να είναι προετοιμασμένος για όλα. Ακόμη και για το ενδεχόμενο να δικαιωθεί έπειτα από μια 15ετία!
«Η κατάσταση είναι τραγική και αγγίζει τα όρια της αρνησιδικίας. Η Δικαιοσύνη βρίσκεται λίγο πριν το “έμφραγμα”», λένε στην «Α» δικαστές και δικηγόροι και παραπέμπουν στο ρεκόρ των καταδικαστικών αποφάσεων που έχει εκδώσει το Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων σε βάρος της Ελλάδας για τους ρυθμούς… χελώνας στην απονομή δικαίου.

Στο… κόκκινο
Στοιχεία-σοκ για τους ρυθμούς απονομής δικαίου στην Ελλάδα σήμερα φέρνουν στην επιφάνεια το μέγεθος του προβλήματος. Σύμφωνα με αυτά, όποιος καταφέρει να δικάσει υπόθεση στο Πολυμελές Πρωτοδικείο (ενοχικό) έπειτα από 3,5 χρόνια από την κατάθεση του δικογράφου ή εργατική διαφορά ύστερα από 22 μήνες, θα πρέπει να νιώθει ότι είχε την εύνοια της τύχης.

Τραγικές ελλείψεις
Ανάλογη εικόνα εικόνα παρουσιάζουν και τα Ειρηνοδικεία της πρωτεύουσας που αντιμετωπίζουν τραγικές ελλείψεις σε προσωπικό, και κτιριακή υποδομή. Συγκεκριμένα, στο Ειρηνοδικείο της Αθήνας η εκδίκαση υποθέσεων προσδιορίζεται κατά μέσο όρο ύστερα από ένα χρόνο, ενώ το ρεκόρ βραδύτητας σπάει το Ειρηνοδικείο Αμαρουσίου με τις δικασίμους να προσδιορίζονται ακόμη και μετά από 2,5 χρόνια από την κατάθεση του δικογράφου!

Οι πολιτικές και διοικητικές υποθέσεις προσδιορίζονται μετά από 18 και 24 μήνες. Οι εκδιδόμενες αποφάσεις τελεσιδικούν ύστερα από 4 και 5 έτη, με αποτέλεσμα η ικανοποίηση του νικήσαντος διαδίκου να φαντάζει ως ουτοπία. Παράλληλα η χώρα μας καταδικάζεται από το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο για τη βραδεία απονομή της Δικαιοσύνης, η οποία φθάνει μέχρι τα όρια της αρνησιδικίας. Λόγω της συγκεκριμένης κατάστασης επενδυτές αποθαρρύνονται και οι επενδύσεις, που βοηθούν την οικονομία, ως μοχλός ανάπτυξης, δεν έρχονται ποτέ.

Τα αίτια που δημιουργούν το «έμφραγμα» στη Δικαιοσύνη είναι σύμφωνα με δικαστές και δικηγόρους πολλά και για να αντιμετωπιστούν πρέπει η πολιτεία να βάλλει βαθιά το χέρι στην τσέπη. Πολυνομία, ασάφεια νόμων, ποσοτική ανεπάρκεια δικαστών και δικαστικών υπαλλήλων, αναβολές δικών, καθυστέρηση στην σύνταξη των αποφάσεων αλλά και έλλειψη αξιόπιστου συστήματος για την εξώδικη επίλυση των διαφορών, αποτελούν για δικαστές και δικηγόρους τη ρίζα του κακού.

Η επίλυση του προβλήματος της βραδείας απονομής δικαίου, αποτελεί τη πρώτη μεγάλη δέσμευση του εκάστοτε υπουργού Δικαιοσύνης. «Όλοι οι υπουργοί γνωρίζουν το πρόβλημα, νομοθετούν για την επίλυσή του, αλλά το πρόβλημα παραμένει γιατί σχεδόν κανείς δεν ήταν διατεθειμένος να βάλει το χέρι στην τσέπη, να κάνει ρήξεις και ανατροπές», λέει στην «Α» κορυφαίος παράγοντας της Δικαιοσύνης, συμπληρώνοντας πως τα όποια μέτρα ελήφθησαν τα τελευταία χρόνια υπαγορεύθηκαν, κατά βάση, από επικοινωνιακές ανάγκες τής εκάστοτε κυβέρνησης.

«Έμφραγμα» στα διοικητικά δικαστήρια
Συνολικά στα διοικητικά δικαστήρια της χώρας εκκρεμούν 400.000 υποθέσεις, αριθμός που προκαλεί σοκ σε στελέχη της τρόικας. Από τις υποθέσεις αυτές οι 81.000 είναι αδίκαστες φορολογικές υποθέσεις στα διοικητικά πρωτοδικεία και 15.000 στα διοικητικά εφετεία. Εκνευρισμό προκαλεί όμως στους τροϊκανούς οι 96.000 εκκρεμείς φορολογικές υποθέσεις. Συγκλονιστικά είναι όμως και τα αποτελέσματα πρόσφατης έρευνας του Συνδέσμου Ελλήνων Βιομηχάνων (ΣΕΒ), σχετικά με τους ρυθμούς απονομής Δικαιοσύνης. Σύμφωνα με την εν λόγω έρευνα, για όλες τις κατηγορίες φορολογικών υποθέσεων ο μέσος χρόνος καθυστέρησης υπολογίζεται στα πέντε χρόνια, με το ρεκόρ αναμονής να κατέχουν οι υποθέσεις ΦΠΑ με 9,3 χρόνια και να ακολουθούν οι υποθέσεις φορολογίας εισοδήματος με 3,1 χρόνια.

Σε περίπτωση δικαστικής προσφυγής για φορολογική διαφορά η επιβάρυνση των επιχειρήσεων κυμαίνεται από 7%, στις υποθέσεις εκείνες που η επιχείρηση καταβάλλει το βεβαιωμένο ποσό και γίνει αποδεκτή η προσφυγή της, έως 52% επί της συνολικής αμφισβητούμενης διαφοράς αν η επιχείρηση δεν καταβάλλει το βεβαιωμένο ποσό και το δικαστήριο απορρίψει την προσφυγή.

«Μαύρη» η αξιολόγηση της Κομισιόν
Σύμφωνα με αξιολόγηση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, η Ελλάδα είναι η τρίτη χειρότερη χώρα στην απονομή δικαιοσύνης. Όπως προκύπτει από τα στοιχεία που συγκέντρωσε η Κομισιόν, στην Ελλάδα ο χρόνος για την εκδίκαση αστικών και εμπορικών διαφορών πρωτοβάθμια έχει αυξηθεί από 190 το 2010 σε 460 ημέρες το 2012, επίδοση η οποία είναι η τρίτη χειρότερη μεταξύ των 22 κρατών-μελών της Ε.Ε. για τα οποία υπάρχουν στοιχεία.

Τις καλύτερες επιδόσεις στην Ε.Ε. εμφανίζουν η Λιθουανία, το Λουξεμβούργο και η Ουγγαρία με χρόνο επίλυσης που δεν υπερβαίνει τις 100 ημέρες, ενώ τις χειρότερες επιδόσεις παρουσιάζουν η Ιταλία και η Μάλτα. Όσον αφορά την αποδοτικότητα του συστήματος δικαιοσύνης, από την έρευνα της Κομισιόν προκύπτει ότι η Ελλάδα παρουσιάζει τις χειρότερες επιδόσεις μεταξύ των 20 κρατών-μελών για τα οποία υπάρχουν στοιχεία, εφόσον το ποσοστό εκδίκασης αστικών και εμπορικών διαφορών πρωτοβάθμια μειώθηκε από 79% το 2010 σε 59% το 2012.

Όσον αφορά την ποιότητα του συστήματος δικαιοσύνης, προκύπτει ότι σε μια κλίμακα που κυμαίνεται από το 0 έως το 4 η Ελλάδα είναι τελευταία στην Ε.Ε. με επίδοση 1,5 και η Κύπρος προτελευταία με επίδοση 2, ενώ στις πρώτες θέσεις με επίδοση 4 βρίσκονται 10 κράτη-μέλη και συγκεκριμένα: Δανία, Εσθονία, Γαλλία, Λουξεμβούργο, Μάλτα, Αυστρία, Πορτογαλία, Σλοβενία, Φιλανδία, Σουηδία.

Στους δείκτες για την ποιότητα περιλαμβάνονται η υποχρεωτική κατάρτιση των δικαστών, η παρακολούθηση και αξιολόγηση των δικαστικών δραστηριοτήτων, ο προϋπολογισμός και οι ανθρώπινοι πόροι των δικαστηρίων, καθώς και η διαθεσιμότητα τεχνολογιών πληροφοριών και επικοινωνιών (ΤΠΕ), και εναλλακτικών μεθόδων επίλυσης των διαφορών (ADR). Ο πίνακας αποτελεσμάτων παρουσιάζει δεδομένα για την αντίληψη περί ανεξαρτησίας του συστήματος απονομής δικαιοσύνης. Σύμφωνα με αυτά τα στοιχεία, η Ελλάδα καταλαμβάνει την 24η θέση στην Ε.Ε. και την 84η σε σύνολο 184 χωρών. Στην Ε.Ε τις καλύτερες επιδόσεις εμφανίζουν η Φινλανδία, η Ιρλανδία και η Μεγάλη Βρετανία και τις χειρότερες η Ρουμανία, η Βουλγαρία και η Σλοβακία.

Ανέστηλαν την αποχή τους οι δικηγόροι λόγω εκλογών
Τι πρέπει να κάνουν οι δικηγόροι που επιθυμούν να διορισθούν δικαστικοί αντιπρόσωποι ή να εξαιρεθούν από τη διαδικασία
Αναστάλη από την Τετάρτη (31/12) η αποχή των δικηγόρων, λόγω εκλογών, με απόφαση της Ολομέλειας των Δικηγορικών Συλλόγων της χώρας. Η σχετική ανακοίνωση έχει ως εξής:
«Η Ολομέλεια των Προέδρων των Δικηγορικών Συλλόγων της χώρας συνεδρίασε εκτάκτως στα γραφεία του Δικηγορικού Συλλόγου της Αθήνας, μετά την διάλυση της Βουλής και τη προκήρυξη εθνικών εκλογών για τις 25 Ιανουαρίου 2015 και αποφάσισε ομόφωνα:
# Αναστολή από Τετάρτη 31 Δεκεμβρίου 2014 της αποχής διαρκείας των Δικηγόρων για το νομοσχέδιο του Κώδικα Πολιτικής Δικονομίας.
# Συνάντηση αντιπροσωπείας της Συντονιστικής Επιτροπής της Ολομέλειας με εκπροσώπους των πολιτικών κομμάτων, στους οποίους θα τεθούν όλα τα κρίσιμα προβλήματα του Δικηγορικού Σώματος».

Η διαδικασία διορισμού δικαστικών αντιπροσώπων
Εντωμεταξύ, σε ανακοίνωση που εξέδωσε ο Δικηγορικός Σύλλογος Αθηνών, επισημαίνεται ότι οι δικηγόροι που επιθυμούν να διορισθούν δικαστικοί αντιπρόσωποι ή να εξαιρεθούν από τη διαδικασία θα πρέπει να υποβάλουν ηλεκτρονική αίτηση από τον προσωπικό τους υπολογιστή ή το κινητό τηλέφωνο.
Όσοι δεν έχουν πρόσβαση σε υπολογιστή ή smartphone μπορούν από 31/12/2014 μέχρι 9/1/2015 να καταχωρίζουν τις αιτήσεις τους σε συνεργεία υπαλλήλων από 08.30΄ έως 15.00΄ στην αίθουσα τελετών του Δ.Σ.Α. (Ακαδημίας 60) και στο κτίριο 7 στο Πρωτοδικείο  (2ος όροφος, αίθουσα ΔΣΑ). Αναλυτικά, η ανακοίνωση του ΔΣΑ αναφορικά με τις επικείμενες βουλευτικές εκλογές αναφέρει τα εξής:
«Οι δικηγόροι που επιθυμούν να διορισθούν δικαστικοί αντιπρόσωποι ή να εξαιρεθούν πρέπει να υποβάλουν ηλεκτρονικά την αίτησή τους από τον προσωπικό τους υπολογιστή ή smartphone από 18 μ.μ. της 30/12/2014 σε 24ωρη βάση στο δικτυακό τόπο portal.olomeleia.gr.
Η αίτηση καταχωρείται με τον κωδικό σύμφωνα με την καθοδήγηση του συστήματος.
Όσοι δεν έχουν πρόσβαση σε υπολογιστή ή smartphone μπορούν από 31/12/2014 μέχρι 9/1/2015 να καταχωρίζουν τις αιτήσεις τους σε συνεργεία υπαλλήλων από 08.30΄ έως 15.00΄ στην αίθουσα τελετών του Δ.Σ.Α. (Ακαδημίας 60) και στο κτίριο 7 στο Πρωτοδικείο (2ος όροφος, αίθουσα ΔΣΑ).
ΔΙΕΥΚΡΙΝΙΖΕΤΑΙ ΟΤΙ:
1. ΜΟΝΟ ΜΙΑ (1) ΑΙΤΗΣΗ μπορεί να υποβληθεί.
2. Δεν υπάρχει κώλυμα εντοπιότητας (καταγωγής και τόπου άσκησης δικηγορίας).
3. Τους διορισμούς θα κάνει το Α1 Τμήμα του Αρείου Πάγου. Ο Δ.Σ.Α. δεν έχει καμία ανάμειξη στους διορισμούς.
4. ΣΥΜΦΩΝΑ ΜΕ ΕΓΚΥΚΛΙΟ ΤΟΥ ΑΡΕΙΟΥ ΠΑΓΟΥ
Δεν θα ληφθούν υπ’ όψιν αιτήσεις που θα υποβληθούν τηλεγραφικώς, με fax ή με e-mail.
Δεν θα γίνουν δεκτές αιτήσεις για:
Α) Μονοεδρικές Περιφέρειες (Γρεβενών, Ευρυτανίας, Ζακύνθου, Λευκάδας, Θεσπρωτίας, Κεφαλληνίας, Φωκίδας, Σάμου)
Β) Αναπληρωματικούς αντιπροσώπους
Γ) Συνυπηρετήσεις
Δ) Αιτήσεις προτίμησης που θα έχουν συμπληρώσεις, διαγραφές ή παρατηρήσεις εκτός των ζητουμένων στο έντυπο της αίτησης
ΕΠΙΣΗΣ:
Δεν θα ληφθούν υπ’ όψιν αιτήσεις προτίμησης που θα αναγράφουν:
α) Συγκεκριμένα τμήματα, διαμερίσματα ή συνοικισμούς, β) περισσότερες από μία (1) δημοτικές ενότητες, γ) περισσότερους από έναν (1) δήμο, δ) περισσότερες από μία εκλογική περιφέρεια
5. Στους προς διορισμό Δικηγόρους δεν περιλαμβάνονται:
α) Όσοι συμπλήρωσαν το 67ο έτος της ηλικίας τους (άρθρο 68 ΠΔ 26/12).
β) Όσοι δεν έχουν υποβάλει ετήσια δήλωση του 2013.
γ) Όσοι εκτίουν πειθαρχική ποινή παύσης κατά την υποβολή του καταλόγου στον Άρειο Πάγο.
δ) Οι Δικηγόροι από χώρες της Ε.Ε. (ΠΔ 152/2000) που δεν έχουν ελληνική ιθαγένεια.
ε) Οι Βουλευτές, Ευρωβουλευτές.
Προσοχή: Οι ασκούμενοι υποβάλλουν μόνο αίτηση προτίμησης και μόνο όσοι έχουν ταυτότητα ασκουμένου.
Εκλογικές ανακοινώσεις θα γίνονται από τα sites του Δ.Σ.Α.: dsa.gr και dsanet.gr και στο portal.olomeleia.gr.
Το ΠΔ 26/15.3.2012 ΦΕΚ 57 είναι η κωδικοποίηση της νομοθεσίας για την εκλογή Βουλευτών».