Μπαμπούλας του Ερντογάν ο «θείος Τζο»

Σε δέκα περίπου ημέρες ο Κυριάκος Μητσοτάκης και ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν θα συναντηθούν στις Βρυξέλλες, στο περιθώριο της Συνόδου κορυφής του ΝΑΤΟ και υπό τη σκιά της δύσκολης πρώτης επαφής του Τούρκου Προέδρου με τον Τζο Μπάιντεν. Και λέμε δύσκολη, διότι όπως αναφέρουν οι διπλωματικοί κύκλοι από την Ουάσιγκτον οι ΗΠΑ ξεκαθάρισαν στην Άγκυρα ότι οι S-400 πρέπει να επιστραφούν στη Μόσχα.

Του Μιχάλη Κωτσάκου

Είναι χαρακτηριστικό το πόσο περίπλοκη είναι η κατάσταση με τις συναντήσεις του Ερντογάν, που ο πρώην βουλευτής του τουρκικού Ρεπουμπλικανικού Κόμματος και νυν στέλεχος του Ιδρύματος για την Προστασία της Δημοκρατίας με έδρα την Ουάσιγκτον, Αϊκάν Ερντεμίρ, σε άρθρο του υποστηρίζει ότι  «ο πρόεδρος της Τουρκίας, Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, θα προσπαθήσει να χρησιμοποιήσει κάποια μαγεία για να αποκαταστήσει τη σχέση του με τον πρόεδρο των ΗΠΑ, Τζο Μπάιντεν, κατά την προσεχή συνάντησή τους. Η μαγεία του, ωστόσο, είναι απίθανο να λειτουργήσει αυτήν τη στιγμή».

Ο Μπάιντεν θα ζητήσει από τον Ερντογάν να βελτιώσει την κατάσταση που επικρατεί για τα ανθρώπινα δικαιώματα και τα δημοκρατικά πρότυπα, ενώ η κυβέρνηση Ερντογάν θα ζητήσει από την κυβέρνηση των ΗΠΑ να άρει τις κυρώσεις σε ορισμένα από τα οπλικά συστήματα. Είναι γνωστό άλλωστε πως λόγω των ρωσικών S-400 η Τουρκία έχει εξοβελιστεί από το αμερικανικό πρόγραμμα των μαχητικών F-35, ενώ σύμφωνα με δημοσιεύματα διεθνών ΜΜΕ δεν υπάρχουν αρκετοί μάχιμοι Τούρκοι πιλότοι για να πετάξουν τον γερασμένο στόλο των τουρκικών F-16. Υπενθυμίζεται, μάλιστα, πως κατά την πρόσφατη επίσκεψη της αναπληρώτριας ΥΠ.ΕΞ. των ΗΠΑ, Γουέντι Σέρμαν, στην Τουρκία, η Ουάσινγκτον ξεκαθάρισε πως δεν θα κάνει πίσω στο θέμα των S-400 και των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Από τα βέλη της Αμερικανίδας αναπληρώτριας υπουργού Εξωτερικών δεν έλειψε και η κριτική στο θέμα των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στην Τουρκία.

 Ποντάρει στο Αφγανιστάν

«Υπάρχει ένα θέμα όμως για να κερδίσει κάποιο έδαφος ο Ερντογάν, και αυτό είναι το Αφγανιστάν», πρόσθεσε ο Ερντεμίρ. Ο Μπάιντεν θα αποσύρει όλα τα αμερικανικά στρατεύματα από το Αφγανιστάν τους επόμενους μήνες. Οι επιθέσεις των Ταλιμπάν έχουν τραβήξει την προσοχή των ΗΠΑ. Η Τουρκία εμφανίστηκε, λοιπόν, ως βασικός εταίρος στο Αφγανιστάν και ήταν έτοιμη να φιλοξενήσει τις ειρηνευτικές συνομιλίες μεταξύ των Ταλιμπάν και της κυβέρνησης των ΗΠΑ. Ωστόσο, τα σχέδια συνομιλίας έχουν καταρρεύσει. Ο Ερντεμίρ κατέληξε ότι, πέρα από κάποια πιθανή συμφωνία σχετικά με το Αφγανιστάν, δεν φαίνεται να υπάρχει εύκολος τρόπος για να σωθεί η ταραχώδης σχέση των δύο ανδρών.

Παράλληλα, ο Ερντογάν απειλεί αφήνοντας ανοιχτό το ενδεχόμενο ότι θα απομακρυνθεί από τη Δύση, αλλά μόλις άρθρωσε την κραυγή του είδε τους Αμερικανούς να χρηματοδοτούν οικονομικά τους Κούρδους της Συρίας, ενώ είναι εν ισχύι οι κυρώσεις. Κάτι που σφίγγει ακόμη περισσότερο τη θηλιά, καθώς η τουρκική οικονομία αυτή την εποχή θυμίζει περισσότερο χάρτινο πύργο.

Οι αναλύσεις της Αθήνας

Όλα αυτά τα δεδομένα αναλύονται από την Αθήνα και πάνω σε αυτά τα σενάρια προετοιμάζονται από το Μαξίμου και το υπουργείο Εξωτερικών οι λεπτομέρειες της συνάντησης Μητσοτάκη-Ερντογάν. Με βάση την ιδιαίτερα αρνητική ατμόσφαιρα που επικράτησε κατά τις προηγούμενες δύο συναντήσεις των ηγετών στη Νέα Υόρκη και στο Λονδίνο, τον Σεπτέμβριο και τον Δεκέμβριο 2019, αντιστοίχως (η δεύτερη συνάντηση έγινε λίγες ημέρες μετά την ανακοίνωση του τουρκολιβυκού μνημονίου) γίνονται προσπάθειες, ώστε η τρίτη να λειτουργήσει ως έναυσμα για μια περίοδο νηνεμίας.

Η Αθήνα, πάντως, δεν τρέφει ψευδαισθήσεις. Ναι μεν επιθυμεί ηρεμία και ένα καλό για τον τουρισμό καλοκαίρι, αλλά γνωρίζει ότι ο Ερντογάν αναγκάζεται να το παίξει αρνάκι, καθώς είναι στριμωγμένος στη γωνία σε όλα τα μέτωπα. Οι ΗΠΑ τον έχουν τιμωρία, η Ευρώπη τον απειλεί, η Μέρκελ τελειώνει τον Σεπτέμβριο, ενώ η προσπάθεια του Ερντογάν να ηγηθεί του μουσουλμανικού κόσμου κατά του Ισραήλ απέτυχε παταγωδώς, καθώς η Αίγυπτος με την έξυπνη στάση της οδήγησε τους εμπόλεμους σε ανακωχή.

Οπότε, το πιθανότερο είναι ο Ερντογάν να συνεχίσει να δείχνει ένα καλό πρόσωπο, προκειμένου να αποφύγει τις ευρωπαϊκές κυρώσεις, τουλάχιστον μέχρι τον Σεπτέμβριο που θα βρίσκεται στην καγκελαρία η Άνγκελα Μέρκελ. Διότι ήδη έχει υποστεί κυρώσεις από τις ΗΠΑ και δεν μπορεί να αποκτήσει ούτε τα όπλα που έχει παραγγείλει ακόμη και από ευρωπαϊκές χώρες, όπως η Ισπανία και η Ιταλία, καθώς οι δύο προαναφερόμενες χώρες δεν έχουν καμία όρεξη να πάνε κόντρα στις ΗΠΑ. Με την ίδια στρατηγική, ο Τούρκος Πρόεδρος ήδη δήλωσε πως είναι αποφασισμένος να αποκαταστήσει τις σχέσεις με το Κάιρο και τις χώρες του Κόλπου, έπειτα από χρόνια εντάσεων.

Φοβάται τη Χάγη

Κι όπως δήλωσε και η πρώην υπουργός Εξωτερικών, Ντόρα Μπακογιάννη, «η Τουρκία έχει μπροστά της ένα δύσκολο 15μερο. Η συνάντηση Ερντογάν – Μπάιντεν δεν θα είναι στρωμένη με ροδοπέταλα. Ξεκινούν μια βάση drones στην Κύπρο που είναι αντίθετη με τα συμφέροντα του ΝΑΤΟ. Οι Αμερικάνοι αποφάσισαν να δώσουν χρήματα στους Κούρδους που η Τουρκία θεωρεί τρομοκράτες. Το μήνυμά μας είναι ότι επιθυμούμε εποικοδομητικό διάλογο χωρίς απειλές και εντάσεις. Η βάση είναι μία, αυτή του διεθνούς δικαίου. Αν η Τουρκία προσέλθει με αυτήν τη λογική στις επόμενες συναντήσεις θα έχει γίνει ένα μεγάλο βήμα εμπρός».

Η κα Μπακογιάννη, που είναι υπέρμαχος της προσφυγής στη Χάγη για την επίλυση του διαφοράς της υφαλοκρηπίδας, θεωρεί πως αυτό δεν θα συμβεί, διότι η Τουρκία πέραν της ρητορικής ξέρει πως το Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης έχει ως βάση το δίκαιο των θαλασσών, αδιαφορώντας για το εάν ένας από τους δύο διάδικους δεν το αναγνωρίζει.